Υγρότοπος Βουρκάρι Μεγάρων
Υγρότοποι της Αττικής
Υγρότοπος Βουρκάρι Μεγάρων
Το Βουρκάρι είναι ένα παράκτιο έλος στην ακτή των Μεγάρων, ανάμεσα Νέας Περάμου και Πάχης και επί του εσώτερου Σαρωνικού. Το σχετικά μικρής έκτασης χερσαίο έλος (το καθεαυτό έλος καλύπτει επιφάνεια 1.782 στρεμμάτων) συμπληρώνεται από ένα μεγάλο ρηχό κόλπο, σαν ανοιχτή λιμνοθάλασσα.
Το χερσαίο τμήμα και οι γύρω λόφοι έχουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον τόσο για τη φιλοξενία υδρόβιων και παρυδάτιων πουλιών, όσο και ως χώρος καταφυγής μικρότερων πουλιών της γύρω ζώνης, αλλά και ως περιοχή κυνηγιού των αρπακτικών της ευρύτερης περιοχής. Η θαλάσσια ζώνη αποτελεί σημαντική ενότητα τόσο για την αναπαραγωγή των θαλάσσιων οργανισμών και ειδικότερα ψαριών, όσο και για τη διατροφή των υδρόβιων πουλιών, όπως τα φοινικόπτερα, οι ερωδιοί, οι πάπιες και τα παρυδάτια.
Το καθεαυτό έλος έχει κατατμηθεί από τους δρόμους εξυπηρέτησης του οικισμού Αγία Τριάδα και Λάκκα Καλογήρου σε τρία τμήματα, ανάμεσα στα οποία έχουν παρεμβληθεί ζώνες κατοικίας και βιοτεχνικών εγκαταστάσεων. Η ρίψη μπάζων μέσα στο έλος, η ασυνάρτητη δόμηση και οι πλείστες ακαλαίσθητες κατασκευές δημιουργούν ένα εμφανές αισθητικό πρόβλημα, που είναι σαφώς εντονότερο από την υποβάθμιση του ίδιου του υγροτόπου και προσβάλει την αξία των δύο παρακείμενων μνημείων, του κάστρου της Αγίας Τριάδας (19ος αι.) και του οχυρού συμπλέγματος κτισμάτων της κλασικής αρχαιότητας.
Παρόλη την κατάτμηση και την επίθεση της ασχήμιας, το Βουρκάρι παραμένει ο σημαντικότερος από τους τρεις υγροτόπους της περιοχής των Μεγάρων και σε ότι αφορά στην πανίδα λειτουργεί υποστηρικτικά των άλλων δύο (εκβολές ρέματος Κινέτας και εκβολές ρέματος Μεγάρων), που είναι μικρότεροι, με μεγάλες εποχικές διακυμάνσεις και εντονότερα οχλούμενοι.Παράλληλα, το Βουρκάρι είναι ένας από τους σημαντικότερους υγροτόπους της Αττικής, μαζί με το Σχινιά, τον Ωρωπό και τη Βραυρώνα.
Βλάστηση
Η βλάστηση γύρω από τον υγρότοπο Βουρκάρι είναι βαθιά επηρεασμένη από την μακρόχρονη - και τις τελευταίες δεκαετίες βίαιη - επέμβαση του ανθρώπου.
Οι αλμυρόβαλτοι στις όχθες της λιμνοθάλασσας καλύπτονται από πυκνό στρώμα αλύφυτων (Salicornia sp.), ενώ τα έλη γλυκού νερού έχουν κατά τόπους καλάμια και ψαθιά. Γύρω από τα έλη απλώνονται λιβάδια και εγκαταλελειμένες γεωργικές εκτάσεις, που συχνά πλημμυρίζουν.
Οι λόφοι στα δυτικά διατηρούν ανάμεσα στα σπίτια ή στις πιο βραχώδεις ζώνες νησίδες θαμνώδους βλάστησης, όπου αναπτύσσονται και τα είδη χλωρίδας της περιοχής.
Πολύ ενδιαφέρον είναι το μωσαϊκό πευκώνων στα ανατολικά, που παρόλο που διακόπτονται από οικόπεδα και σπίτια, διατηρούν μια σχετικά καλή δομή ώριμων δέντρων, συχνά καλυμένων από εφέδρες (Ephedra sp.). Μια ακόμη ενότητα πεύκων, πιο ανατολικά, είναι περιφραγμένη μέσα στο χώρο των αποθηκών υδρογονανθράκων.
Τέλος, πιο ενδιαφέρουσα είναι η σύνθεση της βλάστησης στην ανατολική όχθη της λιμνοθάλασσας, όπου τα (φυτεμένα) αρμυρίκια δίνουν τη θέση τους σε μεγαλόσωμες δενδρώδεις μηδικές (Madicago arborea) και ξηρόφιλα φρύγανα, που και αυτά τελικά χάνονται μέσα στο πευκοδάσος που στέφει το λόφο. Η μικρή αυτή όαση αποτελεί τον καλύτερο χώρο διατροφής, καταφυγής και αναπαραγωγής των μικρόπουλων της περιοχής, μαζί με ένα μεγάλο πληθυσμό από Καρακάξες.
Ορνιθοπανίδα
Σε ότι αφορά την ορνιθοπανίδα, το Βουρκάρι φιλοξενεί αξιοσημείωτους πληθυσμούς από καλοβατικά, παρυδάτια και υδρόβια είδη. Οι σχετικά πυκνές παρατηρήσεις που γίνονται τα τελευταία χρόνια αποκαλύπτουν μια αξιόλογη πανίδα καθόλη τη διάρκεια του έτους, όπως μια σταθερή παροικία Μαυροκέφαλων Γλάρων, ερωδιούς, κορμοράνους, αλκυόνες, σφυριχτές, βουτηχτάρια κλπ, η οποία εμπλουτίζεται κατά τη χειμερινή περίοδο, με σημαντικά είδη, όπως Φοινικόπτερα, αγριόπαπιες, τουρλίδες κλπ.
Τριγύρω κυνηγούν βραχοκιρκίνεζα, κουκουβάγιες και ένα ζευγάρι πετρίτες.
Στο δυτικό σκέλος του έλους σώζονται τμήματα του οχυρωματικού συγκροτήματος της Αγίας Τριάδας, ένα ενδιαφέρον έργο της Επαναστατικής περιόδου.
Πιο αναλυτικά, η ορνιθοπανίδα της περιοχής αφορά στα παρακάτω
Αρπακτικά
Ελληνικό όνομα |
Αγγλικό όνομα |
Επιστημονικό όνομα |
---|---|---|
Short-toed snake eagle | Circaetus gallicus | |
Ψαραετός | Osprey | Pandion haliaetus |
Common buzzard | Buteo buteo | |
Long-legged buzzard | Buteo rufinus | |
European honey buzzard | Pernis apivorus | |
Eurasian sparrowhawk | Accipiter nisus | |
Σαΐνι | Levant sparrowhawk | Accipiter brevipes |
Peregrine falcon | Falco peregrinus | |
Kestrel | Falco tinnunculus | |
Lesser kestrel | Falco naumanni | |
Eleonora's falcon | Falco eleonorae | |
Red-footed falcon | Falco vespertinus | |
Western marsh harrier | Circus aeruginosus | |
Hen harrier | Circus cyaneus | |
Λιβαδόκιρκος | Montagu's harrier | Circus pygargus |
Στεπόκιρκος | Pallid harrier | Circus macrourus |
Νυχτοπούλια
Ελληνικό όνομα |
Αγγλικό όνομα |
Επιστημονικό όνομα |
---|---|---|
Νανόμπουφος | Long-eared owl | Asio otus |
Little Owl | Athene noctua | |
Scops Owl | Otus scops |
Γερανόμορφα
Ελληνικό όνομα |
Αγγλικό όνομα |
Επιστημονικό όνομα |
---|---|---|
Γερανός | Common crane | Grus grus |
Γλάροι & γλαρόνια
Ελληνικό όνομα |
Αγγλικό όνομα |
Επιστημονικό όνομα |
---|---|---|
Μύχος | Yelkouan Shearwater | Puffinus yelkouan |
Scopoli's shearwater | Calonectris diomedea | |
Yellow Legged Gull | Larus michahellis | |
Ασημόγλαρος της Κασπίας | Caspian Gull | Larus cachinnans |
Black headed Gull | Chroicocephalus ridibundus | |
Mediterranean gull | Larus melanocephalus | |
Slender-billed gull | Chroicocephalus genei | |
Μελανόγλαρος | Lesser black-backed gull | Larus fuscus |
Θυελλόγλαρος | Common gull | Larus canus |
Little gull | Hydrocoloeus minutus | |
Ποταμογλάρονο | Common tern | Sterna hirundo |
Νανογλάρονο | Little tern | Sternula albifrons |
Μουστακογλάρονο | Whiskered tern | Chlidonias hybrida |
Μαυρογλάρονο | Black tern | Chlidonias niger |
Αργυρογλάρονο | White-winged tern | Chlidonias leucopterus |
Gull-billed tern | Gelochelidon nilotica | |
Sandwich tern | Thalasseus sandvicensis | |
Καλημάνα | Northern lapwing | Vanellus vanellus |
Αγκαθοκαλημάνα | Spur-winged lapwing | Vanellus spinosus |
Κορμοράνοι
Ελληνικό όνομα |
Αγγλικό όνομα |
Επιστημονικό όνομα |
---|---|---|
European shag | Gulosus aristotelis | |
Cormorant | Phalacrocorax carbo | |
Pygmy cormorant | Phalacrocorax pygmaeus |
Παρυδάτια
Ελληνικό όνομα |
Αγγλικό όνομα |
Επιστημονικό όνομα |
---|---|---|
Πετροτουρλίδα | Eurasian stone-curlew | Burhinus oedicnemus |
Common Sandpiper | Actitis hypoleucos | |
Χαλικοκυλιστής | Ruddy turnstone | Arenaria interpres |
Στρειδοφάγος | Eurasian oystercatcher | Haematopus ostralegus |
Ruff | Calidris pugnax | |
Λιμόζα | Black-tailed godwit | Limosa limosa |
Θαλασσολιμόζα | Bar-tailed godwit | Limosa lapponica |
Pied avocet | Recurvirostra avosetta | |
Black-winged stilt | Himantopus himantopus | |
Common redshank | Tringa totanus | |
Wood sandpiper | Tringa glareola | |
Δασότρυγγας | Green sandpiper | Tringa ochropus |
Spotted redshank | Tringa erythropus | |
Marsh sandpiper | Tringa stagnatilis | |
Common greenshank | Tringa nebularia | |
Dunlin | Calidris alpina | |
Curlew sandpiper | Calidris ferruginea | |
Κοκκινοσκαλίδρα | Red knot | Calidris canutus |
Θωρακωτή Σκαλίδρα | Pectoral sandpiper | Calidris melanotos |
Little stint | Calidris minuta | |
Σταχτιά Νανοσκαλίδρα | Temminck's stint | Calidris temminckii |
Ραβδοσκαλίδρα | Broad-billed sandpiper | Limicola falcinellus |
Little crake | Porzana parva | |
Spotted crake | Porzana porzana | |
Common snipe | Gallinago gallinago | |
Jack snipe | Lymnocryptes minimus | |
Eurasian curlew | Numenius arquata | |
Σιγλίγουρος | Eurasian whimbrel | Numenius phaeopus |
Χαραδριόμορφα
Ελληνικό όνομα |
Αγγλικό όνομα |
Επιστημονικό όνομα |
---|---|---|
Little ringed plover | Charadrius dubius | |
Kentish plover | Charadrius alexandrinus | |
Common ringed plover | Charadrius hiaticula | |
Στεποσφυριχτής | Caspian plover | Charadrius asiaticus |
Νεροχελίδονο | Collared pratincole | Glareola pratincola |
Βροχοπούλι | European golden plover | Pluvialis apricaria |
Grey plover | Pluvialis squatarola |
Ερωδιοί
Ελληνικό όνομα |
Αγγλικό όνομα |
Επιστημονικό όνομα |
---|---|---|
Grey heron | Ardea cinerea | |
Great egret | Ardea alba (Casmerodius albus) | |
Little egret | Egretta garzetta | |
Purple heron | Ardea purpurea | |
Squacco heron | Ardeola ralloides | |
Little bittern | Ixobrychus minutus | |
Γελαδάρης | Cattle egret | Bubulcus ibis |
Πελεκάνοι, Πελαργοί, Φοινικότερα και Ίβιδες
Ελληνικό όνομα |
Αγγλικό όνομα |
Επιστημονικό όνομα |
---|---|---|
Ροδοπελεκάνος | Great white pelican | Pelecanus onocrotalus |
White stork | Ciconia ciconia | |
Black stork | Ciconia nigra | |
Greater flamingo | Phoenicopterus roseus | |
Glossy ibis | Plegadis falcinellus | |
Χουλιαρομύτα | Eurasian spoonbill | Platalea leucorodia |
Υδρόβια πουλιά
(Πάπιες, χήνες, βουτηχτάρια,
νερόκοτες, φαλαρίδες, κοτσέλες, πουλάδες)
Ελληνικό όνομα |
Αγγλικό όνομα |
Επιστημονικό όνομα |
---|---|---|
Mallard | Anas platyrhynchos | |
Σαρσέλα | Garganey | Anas querquedula |
Eurasian teal | Anas crecca | |
Καπακλής | Gadwall | Anas strepera |
Ψαλίδα | Northern pintail | Anas acuta |
Northern shoveler | Anas clypeata | |
Common shelduck | Tadorna tadorna | |
Βελουδόπαπια | Velvet Scoter | Melanitta fusca |
Καστανόπαπια | Ruddy shelduck | Tadorna ferruginea |
Ferruginous duck | Aythya nyroca | |
Θαλασσοπρίστης | Red-breasted merganser | Mergus serrator |
Mute swan | Cygnus olor | |
Whooper swan | Cygnus cygnus |
Δρυοκολάπτες
Ελληνικό όνομα |
Αγγλικό όνομα |
Επιστημονικό όνομα |
---|---|---|
Στραβολαίμης | Eurasian wryneck | Jynx torquilla |
Κορακοειδή
Ελληνικό όνομα |
Αγγλικό όνομα |
Επιστημονικό όνομα |
---|---|---|
Raven | Corvus corax | |
Carrion crow | Corvus cornix | |
Eurasian jay | Garrulus glandarius | |
Eurasian magpie | Pica pica | |
Common starling | Sturnus vulgaris |
Περιστερόμορφα
Ελληνικό όνομα |
Αγγλικό όνομα |
Επιστημονικό όνομα |
---|---|---|
Eurasian collared dove | Streptopelia decaocto | |
European turtle dove | Streptopelia turtur | |
Rock dove | Columba livia |
Κορακιόμορφα
Ελληνικό όνομα |
Αγγλικό όνομα |
Επιστημονικό όνομα |
---|---|---|
European bee-eater | Merops apiaster | |
Eurasian hoopoe | Upupa epops | |
Kingfisher | Alcedo atthis |
Χελιδόνια & σταχτάρες
Ελληνικό όνομα |
Αγγλικό όνομα |
Επιστημονικό όνομα |
---|---|---|
Western house martin | Delichon urbicum | |
Barn swallow | Hirundo rustica | |
Red-rumped swallow | Cecropis daurica | |
Οχθοχελίδονο | Sand martin | Riparia riparia |
Eurasian crag martin | Ptyonoprogne rupestris | |
Alpine swift | Tachymarptis melba | |
Common swift | Apus apus | |
Ωχροσταχτάρα | Pallid swift | Apus pallidus |
Ορνιθόμορφα
Ελληνικό όνομα |
Αγγλικό όνομα |
Επιστημονικό όνομα |
---|---|---|
Chucar partridge | Alectoris chukar | |
Ορτύκι | Common quail | Coturnix coturnix |
Κούκοι
Ελληνικό όνομα |
Αγγλικό όνομα |
Επιστημονικό όνομα |
---|---|---|
Common cuckoo | Cuculus canorus | |
Κισσόκουκος | Great Spotted Cuckoo | Clamator glandarius |
Σπίζες
Ελληνικό όνομα |
Αγγλικό όνομα |
Επιστημονικό όνομα |
---|---|---|
European goldfinch | Carduelis carduelis | |
Eurasian chaffinch | Fringilla coelebs | |
Brambling | Fringilla montifringilla | |
Common linnet | Linaria cannabina | |
European serin | Serinus serinus | |
European greenfinch | Chloris chloris | |
Eurasian siskin | Spinus spinus |
Τσιχλόνια
Ελληνικό όνομα |
Αγγλικό όνομα |
Επιστημονικό όνομα |
---|---|---|
Corn bunting | Emberiza calandra | |
Black-headed bunting | Emberiza melanocephala | |
Rock bunting | Emberiza cia | |
Cirl bunting | Emberiza cirlus | |
Common reed bunting | Emberiza schoeniclus |
Τσίχλες
Ελληνικό όνομα |
Αγγλικό όνομα |
Επιστημονικό όνομα |
---|---|---|
Mistle thrush | Turdus viscivorus | |
Fieldfare | Turdus pilaris | |
Κοκκινότσιχλα | Redwing | Turdus iliacus |
Song thrush | Turdus philomelos | |
Common blackbird | Turdus merula | |
Blue rock thrush | Monticola solitarius |
Σπουργίτια
Ελληνικό όνομα |
Αγγλικό όνομα |
Επιστημονικό όνομα |
---|---|---|
House sparrow | Passer domesticus | |
Eurasian tree sparrow | Passer montanus | |
Spanish sparrow | Passer hispaniolensis |
Κεφαλάδες
Ελληνικό όνομα |
Αγγλικό όνομα |
Επιστημονικό όνομα |
---|---|---|
Red backed shrike | Lanius collurio | |
Great grey shrike | Lanius excubitor | |
Lesser grey shrike | Lanius minor | |
Woodchat shrike | Lanius senator |
Σουσουράδες και Κελάδες
Ελληνικό όνομα |
Αγγλικό όνομα |
Επιστημονικό όνομα |
---|---|---|
White Wagtail | Motacilla alba | |
Grey Wagtail | Motacilla cinerea | |
Western Yellow Wagtail | Motacilla flava | |
Κιτροσουσουράδα | Citrine Wagtail | Motacilla citreola |
Tawny pipit | Anthus campestris | |
Meadow pipit | Anthus pratensis | |
Water pipit | Anthus spinoletta | |
Tree pipit | Anthus trivialis | |
Red-throated pipit | Anthus spinoletta |
Κορυδαλλοί
Ελληνικό όνομα |
Αγγλικό όνομα |
Επιστημονικό όνομα |
---|---|---|
Crested lark | Galerida cristata | |
Eurasian skylark | Alauda arvensis | |
Woodlark | Lullula arborea | |
Γαλιάντρα | Calandra lark | Melanocorypha calandra |
Μικρογαλιάντρα | Greater short-toed lark | Calandrella brachydactyla |
Ποταμίδες & Στριτσίδες
Ελληνικό όνομα |
Αγγλικό όνομα |
Επιστημονικό όνομα |
---|---|---|
Great reed warbler | Acrocephalus arundinaceus | |
Eurasian reed warbler | Acrocephalus scirpaceus | |
Ψαθοποταμίδα | Moustached warbler | Acrocephalus melanopogon |
Σχοινοποταμίδα | Sedge warbler | Acrocephalus schoenobaenus |
Olivaceous Warbler | Iduna pallida | |
Icterine warbler | Hippolais icterina |
Παπαδίτσες, Τσοπανάκοι και λοιποί συγγενείς
Ελληνικό όνομα |
Αγγλικό όνομα |
Επιστημονικό όνομα |
---|---|---|
Great tit | Parus major | |
Coal tit | Periparus ater | |
Long-tailed tit | Aegithalos caudatus | |
Eurasian blue tit | Cyanistes caeruleus | |
Sombre tit | Poecile lugubris | |
Υφάντρα | Eurasian penduline tit | Remiz pendulinus |
Western rock nuthatch | Sitta neumayer | |
Wren | Troglodytes troglodytes |
Τσιροβάκοι, τριλιστές & βασιλίσκοι
Ελληνικό όνομα |
Αγγλικό όνομα |
Επιστημονικό όνομα |
---|---|---|
Garden warbler | Sylvia borin | |
Eastern subalpine warbler | Sylvia cantillans | |
Common whitethroat | Sylvia communis | |
Βουνοτσιροβάκος | Lesser Whitethroat | Sylvia curruca |
Sardinian warbler | Sylvia melanocephala | |
Eurasian blackcap | Sylvia atricapilla | |
Common firecrest | Regulus ignicapilla | |
Χρυσοβασιλίσκος | Goldcrest | Regulus regulus |
Zitting cisticola | Cisticola juncidis | |
Cetti's warbler | Cettia cetti |
Ψάλτες
Ελληνικό όνομα |
Αγγλικό όνομα |
Επιστημονικό όνομα |
---|---|---|
Θαμνοψάλτης | Dunnock | Prunella modularis |
Φυλλοσκόποι
Ελληνικό όνομα |
Αγγλικό όνομα |
Επιστημονικό όνομα |
---|---|---|
Willow warbler | Phylloscopus trochilus | |
Wood warbler | Phylloscopus sibilatrix | |
Common chiffchaff | Phylloscopus collybita | |
Βουνοφυλλοσκόπος | Eastern Bonelli's warbler | Phylloscopus orientalis |
Αιγοθηλίδες
Ελληνικό όνομα |
Αγγλικό όνομα |
Επιστημονικό όνομα |
---|---|---|
Γιδοβύζι | European nightjar | Caprimulgus europaeus |
Μυγοχάφτες
Ελληνικό όνομα |
Αγγλικό όνομα |
Επιστημονικό όνομα |
---|---|---|
Spotted flycatcher | Muscicapa striata | |
Κρικομυγοχάφτης | Collared flycatcher | Ficedula albicollis |
Μαυρομυγοχάφτης | European pied flycatcher | Ficedula hypoleuca |
Νανομυγοχάφτης | Red-breasted flycatcher | Ficedula parva |
Black redstart | Phoenicurus ochruros | |
Common redstart | Phoenicurus phoenicurus | |
Northern wheatear | Oenanthe oenanthe | |
Isabelline wheatear | Oenanthe isabellina | |
Western black-eared wheatear | Oenanthe hispanica | |
Whinchat | Saxicola rubetra | |
African stonechat | Saxicola torquata | |
European robin | Erithacus rubecula | |
Common nightingale | Luscinia megarhynchos |
Οριολίδες
Ελληνικό όνομα |
Αγγλικό όνομα |
Επιστημονικό όνομα |
---|---|---|
Συκοφάγος | Eurasian Golden Oriole | Oriolus Oriolus |
Η μονή Αγίου Αθανασίου του Αθωνίτου
Στα ανατολικά του υγρότοπου ιδρύθηκε σχετικά πρόσφατα η μονή Αγίου Αθανασίου του Αθωνίτου. Όπως όλα τα νεότερα μοναστικά συγκροτήματα, το κτηριακό μέρος είναι πομπώδες και ο χώρος είναι καλά προστατευμένος.
Κείμενο και φωτογραφίες: Τ. Αδαμακόπουλος
Επιμέλεια: Λ. Σταύρακας