Η φύση της Πάρνηθας

Τα πουλιά της Πάρνηθας

Η Πάρνηθα, το εκτενέστερο ορεινό οικοσύστημα της Αττικής, φιλοξενεί μια πλούσια πανίδα. Από το σύνολο των ζώων, ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει η ορνιθοπανίδα του συγκροτήματος, που είναι η πλέον αξιόλογη στο γεωγραφικό χώρο της Αττικής. Έχουν καταγραφεί περίπου 135 είδη επιδημητικών και αποδημητικών πουλιών.

Οι πιό ενδιαφέρουσες περιοχές για παρατήρηση πουλιών είναι οι ζώνες με μεγάλη ποικιλία τοπίων και έντονη εναλλαγή βιοτόπων, όπως Μόλα, η ζώνη Σκίπιζα-Καταφύγιο, το οροπέδιο Ξερολίβαδο (Ξενία, ΣΕΓΑΣ, Δάσος Γιγάντων), η άνω λεκάνη της Χούνης (περιοχή ανάμεσα στην Αγία Τριάδα, το καταφύγιο Μπάφι και το καταφύγιο Φλαμπούρι), η χαράδρα της Χούνης με τις ορθοπλαγιές του Φλαμπουριού, η λίμνη Μπελέτσι και τέλος το σύστημα ορθοπλαγιών και ρεματιών στις χαράδρες της Γιαννούλας (ρέμα Γκούρας) και της Θοδώρας, πάνω από τη Φυλή.

Μπορεί να παρατηρήσει κανείς ένα μεγάλο μέρος από τα δασικά πουλιά της Πάρνηθας πάνω στην πορεία Τα πουλιά του ελατοδάσους, ακολουθώντας το καλό μονοπάτι από το καταφύγιο Μπάφι προς τη Σκίπιζα, ανεβαίνοντας στη Λυκοποριά και ξανακαταβαίνοντας προς το Μπάφι. Η πορεία εκτυλίσσεται στην καρδιά του μοναδικού τμήματος του ελατοδάσους που σώθηκε από τις πρόσφατες πυρκαγιές.

Χάρη στην παρουσία νερού και στην ποικιλία δασικών ειδών και άγριων καρποφόρων που φιλοξενεί, η Μόλα παραμένει το σημείο όπου συναντά κανείς τα πιο ενδιαφέροντα πουλιά του δάσους και μάλιστα είδη που περνούν παροδικά από το βουνό, όπως οι Σταυρομύτες, οι Κοκκοθραύστες και οι Πύρρουλες. Η διαδρομή Τα πουλιά της Μόλας περιγράφει τον κύκλο των συχνότερων παρατηρήσεων στην περιοχή.

Στην καμένη ζώνη γύρω από το το οροπέδιο Ξερολίβαδο (από το έρημο Ξενία προς το γήπεδο του ΣΕΓΑΣ και σε όλο τον κύκλο του καμένου Δάσους Γιγάντων), ακολουθώντας τη διαδρομή Τα πουλιά των εσωτερικών οροπεδίων θα βρούμε πολλά είδη των φρυγανότοπων.

Η διάσχιση της Χούνης, αν και περνά κοντά από τις ορθοπλαγιές, δεν είναι ιδιαίτερα καρποφόρα, σε ότι αφορά την παρατήρηση των πουλιών, λόγω του έντονου αναγλύφου και της ψηλής βράστησης. Αντίθετα, η διαδρομή Τα πουλιά της Χούνης περικυκλώνει μια ζώνη ανοιχτή, με καλή θέα προς τη χαράδρα, όπου είναι πολύ πιο εύκολο να δούμε τα αρπακτικά της περιοχής.

Κάποια δασικά μικρόπουλα, όπως οι Ελατοπαπαδίτσες και οι Κοκκινολαίμηδες, παρατηρούνται μάλλον εύκολα στο ελατόδασος της Πάρνηθας, ενώ λίγο περισσότερη προσοχή χρειάζεται για να εντοπιστούν οι Καμποδεντροβάτες, οι Πυρροβασιλίσκοι και οι Αιγίθαλοι

Κοντά στις ορθοπλαγιές (π.χ. Άρμα, Αρμένι) θα δει κανείς Κόρακες και πιθανώς να ακούσει το κάλεσμα του Χουχουριστή και του Μπούφου.

Τέλος, ο Πράσινος Παπαγάλος (Psittacula krameri) έχει παρατηρηθεί στο Ολυμπιακό Χωριό, αλλά όχι στην καθεαυτό Πάρνηθα.

Αρπακτικά

Από τα Αρπακτικά, εκτός από τις πολυάριθμες Γερακίνες, στην περιοχή αναπαράγονται λίγα ζευγάρια Αετογερακίνες, Φιδαετοί και Πετρίτες, ενώ τον χειμώνα παρατηρείται - σπάνια πλέον - Χρυσαετός και Σπιζαετός. Πιο τακτικά φαίνεται να είναι τα Όρνια, που περνούν διερευνητικά από τον ορεογραφικό σκελετό της Στερεάς Ελλάδας.

Ελληνικό όνομα	Αγγλικό όνομα	Επιστημονικό όνομα
Όρνιο	Griffon vulture	Gyps fulvus
Χρυσαετός	Golden eagle	Aquila chrysaetos
Φιδαετός	Short-toed snake eagle	Circaetus gallicus
Γερακαετός	Booted eagle	Aquila pennata
Σπιζαετός	Bonelli's eagle	Aquila fasciata
Γερακίνα	Common buzzard	Buteo buteo
Αετογερακίνα	Long-legged buzzard	Buteo rufinus
Σφηκιάρης	European honey buzzard	Pernis apivorus
Διπλοσάινο	Eurasian goshawk	Accipiter gentilis
Ξεφτέρι	Eurasian sparrowhawk	Accipiter nisus
Πετρίτης	Peregrine falcon	Falco peregrinus
Βραχοκιρκίνεζο	Kestrel	Falco tinnunculus
Κιρκινέζι	Lesser kestrel	Falco naumanni
Μαυροπετρίτης	Eleonora's falcon	Falco eleonorae
Δεντρογέρακο	Eurasian hobby	Falco subbuteo
Μαυροκιρκίνεζο	Red-footed falcon	Falco vespertinus
Νανογέρακο	Merlin	Falco columbarius
Χειμωνόκιρκος	Hen harrier	Circus cyaneus
Λιβαδόκιρκος	Montagu's harrier	Circus pygargus

Νυχτοπούλια

Ελληνικό όνομα	Αγγλικό όνομα	Επιστημονικό όνομα
Μπούφος	Eagle owl	Bubo bubo
Νανόμπουφος	Long-eared owl	Asio otus
Κουκουβάγια	Little Owl	Athene noctua
Χουχουριστής	Tawny Owl	Strix aluco
Τυτώ	Barn owl	Tyto alba
Γκιώνης	Scops Owl	Otus scops

Γλάροι & γλαρόνια

Ελληνικό όνομα	Αγγλικό όνομα	Επιστημονικό όνομα
Ασημόγλαρος της Μεσογείου	Yellow Legged Gull	Larus michahellis

Δρυοκολάπτες

Ελληνικό όνομα	Αγγλικό όνομα	Επιστημονικό όνομα
Στραβολαίμης	Eurasian wryneck	Jynx torquilla

Κορακοειδή

Ελληνικό όνομα	Αγγλικό όνομα	Επιστημονικό όνομα
Κόρακας	Raven	Corvus corax
Κουρούνα	Carrion crow	Corvus cornix
Κάργια	Western jackdaw	Corvus monedula
Κίσσα	Eurasian jay	Garrulus glandarius
Καρακάξα	Eurasian magpie	Pica pica
Ψαρόνι	Common starling	Sturnus vulgaris

Κορακιόμορφα

Ελληνικό όνομα	Αγγλικό όνομα	Επιστημονικό όνομα
Μελισσοφάγος	European bee-eater	Merops apiaster
Τσαλαπετεινός	Eurasian hoopoe	Upupa epops

Περιστερόμορφα

Ελληνικό όνομα	Αγγλικό όνομα	Επιστημονικό όνομα
Δεκαοχτούρα	Eurasian collared dove	Streptopelia decaocto
Τρυγόνι	European turtle dove	Streptopelia turtur
Φάσσα	Common wood pigeon	Columba palumbus
Φασσοπερίστερο	Stock dove	Columba oenas
Αγριοπερίστερο	Rock dove	Columba livia

Χελιδόνια & σταχτάρες

Ελληνικό όνομα	Αγγλικό όνομα	Επιστημονικό όνομα
Σπιτοχελίδονο	Western house martin	Delichon urbicum
Σταβλοχελίδονο	Barn swallow	Hirundo rustica
Μιλτοχελίδονο	Red-rumped swallow	Cecropis daurica
Οχθοχελίδονο	Sand martin	Riparia riparia
Βραχοχελίδονο	Eurasian crag martin	Ptyonoprogne rupestris
Βουνοσταχτάρα	Alpine swift	Tachymarptis melba
Σταχτάρα	Common swift	Apus apus
Ωχροσταχτάρα	Pallid swift	Apus pallidus

Ορνιθόμορφα

Ελληνικό όνομα	Αγγλικό όνομα	Επιστημονικό όνομα
Νησιώτικη Πέρδικα	Chukar partridge	Alectoris chukar
Πετροπέρδικα	Rock partridge	Alectoris graeca
Μπεκάτσα	Eurasian woodcock	Scolopax rusticola
Ορτύκι	Common quail	Coturnix coturnix

Κούκοι

Ελληνικό όνομα	Αγγλικό όνομα	Επιστημονικό όνομα
Κούκος	Common cuckoo	Cuculus canorus

Σπίζες

Ελληνικό όνομα	Αγγλικό όνομα	Επιστημονικό όνομα
Καρδερίνα	European goldfinch	Carduelis carduelis
Σπίνος	Eurasian chaffinch	Fringilla coelebs
Χειμωνόσπινος	Brambling	Fringilla montifringilla
Σταυρομύτης	Red crossbill	Loxia curvirostra
Φανέτο	Common linnet	Linaria cannabina
Σκαρθάκι	European serin	Serinus serinus
Φλώρος	European greenfinch	Chloris chloris
Λούγαρο	Eurasian siskin	Spinus spinus
Κοκκοθραύστης	Hawfinch	Coccothraustes coccothraustes
Πύρρουλας	Eurasian bullfinch	Pyrrhula pyrrhula

Τσίχλες

Τον χειμώνα καταφτάνουν, επίσης, σμήνη από Τσίχλες, Τσαρτσάρες (Γερακότσιχλες) και Κοκκινότσιχλες.

Ελληνικό όνομα	Αγγλικό όνομα	Επιστημονικό όνομα
Τσαρτσάρα	Mistle thrush	Turdus viscivorus
Κεδρότσιχλα	Fieldfare	Turdus pilaris
Τσίχλα	Song thrush	Turdus philomelos
Κοκκινότσιχλα	Redwing	Turdus iliacus
Κότσυφας	Common blackbird	Turdus merula
Γαλαζοκότσυφας	Blue rock thrush	Monticola solitarius
Χιονοκότσυφας	Ring ouzel	Turdus torquatus
Πυρροκότσυφας	Common rock thrush	Monticola saxatilis

Τα πουλιά των θαμνώνων είναι τα πιο πολυάριθμα, τα οποία μάλιστα έχουν ευνοηθεί από τη διαδοχή της φυσικής αναγέννησης της βλάστησης μετά τη μεγάλη πυρκαγιά του 2007 και έχουν επεκτείνει το γεωγραφικό εύρος τους. Τα Φρυγανοτσίχλονα και οι Αιγαιοτσιροβάκοι είναι τα πιο ενδιαφέροντα είδη που συναντούμε, ενώ άλλα αναπαραγόμενα είδη είναι οι Αετομάχοι, οι Θαμνοτσιροβάκοι, τα Βουνοτσίχλονα, καθώς και τα κοινά Σιρλοτσίχλονο, Μαυροτσιροβάκος, Σταχτομυγοχάφτης κ.α.

Τσιχλόνια

Ελληνικό όνομα	Αγγλικό όνομα	Επιστημονικό όνομα
Τσιφτάς	Corn bunting	Emberiza calandra
Βουνοτσίχλονο	Rock bunting	Emberiza cia
Σιρλοτσίχλονο	Cirl bunting	Emberiza cirlus
Φρυγανοτσίχλονο	Cretzschmar's bunting	Emberiza caesia

Σπουργίτια

Ελληνικό όνομα	Αγγλικό όνομα	Επιστημονικό όνομα
Σπιτοσπουργίτης	House sparrow	Passer domesticus
Δεντροσπουργίτης	Eurasian tree sparrow	Passer montanus
Χωραφοσπουργίτης	Spanish sparrow	Passer hispaniolensis

Κεφαλάδες

Ελληνικό όνομα	Αγγλικό όνομα	Επιστημονικό όνομα
Αετομάχος	Red backed shrike	Lanius collurio
Σταχτοκεφαλάς	Lesser grey shrike	Lanius minor
Κοκκινοκεφαλάς	Woodchat shrike	Lanius senator

Σουσουράδες & Κελάδες

Ελληνικό όνομα	Αγγλικό όνομα	Επιστημονικό όνομα
Λευκοσουσουράδα	White Wagtail	Motacilla alba
Σταχτοσουσουράδα	Grey Wagtail	Motacilla cinerea
Κιτρινοσουσουράδα	Western Yellow Wagtail	Motacilla flava
Ωχροκελάδα	Tawny pipit	Anthus campestris
Λιβαδοκελάδα	Meadow pipit	Anthus pratensis
Δεντροκελάδα	Tree pipit	Anthus trivialis

Κορυδαλλοί

Ελληνικό όνομα	Αγγλικό όνομα	Επιστημονικό όνομα
Κατσουλιέρης	Crested lark	Galerida cristata
Σιταρήθρα	Eurasian skylark	Alauda arvensis
Δεντροσταρήθρα	Woodlark	Lullula arborea
Μικρογαλιάντρα	Greater short-toed lark	Calandrella brachydactyla

Ποταμίδες & Στριτσίδες

Ελληνικό όνομα	Αγγλικό όνομα	Επιστημονικό όνομα
Ωχροστριτσίδα	Olivaceous Warbler	Iduna pallida
Κιτρινοστριτσίδα	Icterine warbler	Hippolais icterina
Λιοστριτσίδα	Olive-tree warbler	Hippolais olivetorum

Παπαδίτσες, τσομπανάκοι και συγγενή

Ελληνικό όνομα	Αγγλικό όνομα	Επιστημονικό όνομα
Καλόγερος	Great tit	Parus major
Ελατοπαπαδίτσα	Coal tit	Periparus ater
Αιγίθαλος	Long-tailed tit	Aegithalos caudatus
Γαλαζοπαπαδίτσα	Eurasian blue tit	Cyanistes caeruleus
Κλειδωνάς	Sombre tit	Poecile lugubris
Τοιχοδρόμος	Wallcreeper	Tichodroma muraria
Καμποδεντροβάτης	Short-toed treecreeper	Certhia brachydactyla
Βραχοτσοπανάκος	Western rock nuthatch	Sitta neumayer
Τρυποφράχτης	Wren	Troglodytes troglodytes

Τσιροβάκοι, τριλιστές & βασιλίσκοι

Στη χαμηλή βλάστηση κρύβονται οι διάφοροι τσιροβάκοι του μεσογειακού θαμνώνα.

Ελληνικό όνομα	Αγγλικό όνομα	Επιστημονικό όνομα
Κηποτσιροβάκος	Garden warbler	Sylvia borin
Μαυροσκούφης	Eurasian blackcap	Sylvia atricapilla
Κοκκινοτσιροβάκος	Eastern subalpine warbler	Curruca cantillans
Θαμνοτσιροβάκος	Common whitethroat	Curruca communis
Βουνοτσιροβάκος	Lesser Whitethroat	Curruca curruca
Αιγαιοτσιροβάκος	Rüpell's warbler	Curruca rueppelli
Μαυροτσιροβάκος	Sardinian warbler	Curruca melanocephala
Μελωδοτσιροβάκος	Eastern Orphean warbler	Curruca crassirostris
Πυρροβασιλίσκος	Common firecrest	Regulus ignicapilla
Χρυσοβασιλίσκος	Goldcrest	Regulus regulus
Ψευταηδόνι	Cetti's warbler	Cettia cetti

Ψάλτες

Ελληνικό όνομα	Αγγλικό όνομα	Επιστημονικό όνομα
Θαμνοψάλτης	Dunnock	Prunella modularis

Φυλλοσκόποι

Ελληνικό όνομα	Αγγλικό όνομα	Επιστημονικό όνομα
Θαμνοφυλλοσκόπος	Willow warbler	Phylloscopus trochilus
Δασοφυλλοσκόπος	Wood warbler	Phylloscopus sibilatrix
Δενδροφυλλοσκόπος	Common chiffchaff	Phylloscopus collybita
Βουνοφυλλοσκόπος	Eastern Bonelli's warbler	Phylloscopus orientalis

Αιγοθηλίδες

Ελληνικό όνομα	Αγγλικό όνομα	Επιστημονικό όνομα
Γιδοβύζι	European nightjar	Caprimulgus europaeus

Μυγοχάφτες

Ελληνικό όνομα	Αγγλικό όνομα	Επιστημονικό όνομα
Σταχτομυγοχάφτης	Spotted flycatcher	Muscicapa striata
Κρικομυγοχάφτης	Collared flycatcher	Ficedula albicollis
Δρυομυγοχάφτης	Semicollared flycatcher	Ficedula semitorquata
Μαυρομυγοχάφτης	European pied flycatcher	Ficedula hypoleuca
Νανομυγοχάφτης	Red-breasted flycatcher	Ficedula parva
Καρβουνιάρης	Black redstart	Phoenicurus ochruros
Φοινίκουρος	Common redstart	Phoenicurus phoenicurus
Σταχτοπετρόκλης	Northern wheatear	Oenanthe oenanthe
Ασπροκωλίνα	Western black-eared wheatear	Oenanthe melanoleuca
Καστανολαίμης	Whinchat	Saxicola rubetra
Μαυρολαίμης	European stonechat	Saxicola rubicola
Κοκκινολαίμης	European robin	Erithacus rubecula
Αηδόνι	Common nightingale	Luscinia megarhynchos

Οριολίδες

Ελληνικό όνομα	Αγγλικό όνομα	Επιστημονικό όνομα
Συκοφάγος	Eurasian Golden Oriole	Oriolus Oriolus

Φωτογραφίες: Τ. Αδαμακόπουλος
Σύνταξη πίνακα: Λ. Σταύρακας