Ανακαλύψτε το Βέρμιο όρος

Το Βέρμιο είναι ένα εκτεταμένο ορεινό συγκρότημα που υψώνεται ανάμεσα στη λίμνη Βεγορίτιδα, του κάμπους της Νάουσας, της Βέροιας και της Εορδαίας και τον Αλιάκμονα. Διοικητικά, το μεγαλύτερο μέρος του εμπίπτει στα όρια της Ημαθίας και ένα μέρος στη ζώνη της Έδεσσας, τμήματα και τα δύο της σημερινής Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας, ενώ το δυτικό άκρο βρίσκεται στα όρια του άλλοτε νομού Κοζάνης, σήμερα μέρος της Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας.

Μορφολογικά, πρόκειται για ένα πολυκόρυφο, αλλά με πολύ ομαλό ανάγλυφο, βουνό, που εκφράζει την εναλλαγή παλαιότατων και έντονα διαβρωμένων ασβεστολίθων και σχιστολίθων με ζώνες φλύσχη και τοπικές εμφανίσεις οφιολίθων. Οι δυτικές όψεις που έχουν βραχώδεις σχηματισμούς αποτελούνται από νεότερους ασβεστόλιθους, που διαμορφώνουν πλαγιές με μεγαλύτερη κλίση.

Το όνομα του βουνού είναι σε χρήση από την αρχαιότητα, ωστόσο λόγω του μεγέθους και του ομαλού αναγλύφου που δεν υποδείκνυε κάποια δεσπόζουσα κορυφή και η αναφορά στο συγκρότημα γινόταν παλιότερα με τα τοπωνύμια των επιμέρους υψωμάτων, όπως Τσιανακτσί, Καρατάσι, Τούρλια και Ξηρολίβαδο. Πιο πρόσφατα χρησιμοποιήθηκε το όνομα Δόξα, που εξέπεσε σύντομα.

Η ορεινή μάζα του Βέρμιου έχει έκταση 254 τετ.χλμ. Οι χαμηλές πλαγιές έχουν έντονο ανάγλυφο, αλλά η εκτεταμένη στέψη του συγκροτήματος αποτελείται από μια σειρά υψίπεδα με ομαλό και κάπως άμορφο ανάγλυφο. Δυο μεγάλες χαράδρες, το ρέμα Κάστρο και η Αραπίτσα, που ξεκινούν τις απορροές τους από τον υδροκρίτη του βουνού, στα 1670 μ., και αποκλίνουν προς τα δυτικά και τα ανατολικά αντίστοιχα, δημιουργούν μια τομή που χωρίζει το βουνό σε Άνω (δηλαδή βόρειο) και Κάτω (ή νότιο) Βέρμιο.

Οι πιο ψηλές κορυφές του βουνού βρίσκονται στο Άνω Βέρμιο και είναι ο Χαμίτης (ψηλότερη κορυφή, 2.065 μ.), το Τσιανακτσί ή Τσακνάκης (2.054 μ.), η Μαύρη Πέτρα (2.027 μ.), ο Τρούλος (2.016 μ.), το Παλάτι (1.895 μ.), η Αρσούμπαση (1.874 μ.), το Ξηροβούνι (1.801 μ.), η Υπαπαντή (1.770 μ.), ο Πιλάλοφος (1.749) και η Γκιώνα (1.739 μ.).

Το Κάτω Βέρμιο έχει πολλές κορυφές γύρω στα 1500-1600 μ.

Στην αρχαιότητα, το Βέρμιο φημιζόταν για το λευκό μάρμαρο, που εξάγεται και σήμερα στα νότια και δυτικά, ενώ πράσινα μάρμαρα (δηλαδή πρασινόμαυροι σερπεντινίτες) εξορύσσονται κοντά στη Βέροια και στην κοιλάδα του Αλιάκμονα.

Μοναστήρια του Βερμίου

Οι πλαγιές του Βερμίου φιλοξενούν αρκετά μοναστήρια. Τα κυριότερεα είναι τα πιο κάτω:

• το Ίδρυμα Παναγία Σουμελά στην Καστανιά,
• η μονή Αγίου Γεωργίου Περιστερεώτα στο Ροδοχώρι,
• η ανδρική μονή Θεοτόκου Καλλίπετρας στη Ράχη, στην κοιλάδα του Αλιάκμονα,
• η ανδρική μονή Παναγίας Δοβρά στη Δοβρά,
• η υπό ανασύσταση μονή Προφήτη Ηλία κοντά στο φράγμα της Αγίας Βαρβάρας στον Αλιάκμονα,
• η ερειπωμένη μονή Ταξιαρχών στη Νάουσα,
• η γυναικεία μονή Τιμίου Προδρόμου στη Νάουσα και
• η γυναικεία αδελφότητα Πέλεκαν στο Κομνήμιο

Η φύση

Όλο το Βέρμιο (συγκεκριμένα μια έκταση 25.500 εκταρίων ή 255.500 στρεμμάτων) έχει ενταχθεί στο δίκτυο Natura 2000 με την ονομασία ΟΡΟΣ ΒΕΡΜΙΟ και κωδικό GR1210001. Με την ενσωμάτωση του παλιού Φορέα Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών Βόρα – Πάικου – Βερμίου στον Οργανισμό Φυσικού Περιβάλλοντος και Κλιματικής Αλλαγής, η Natura του Βέρμιου βρίσκεται υπό την εποπτεία της Μονάδας Διαχείρισης Εθνικού Πάρκου Πρεσπών και Προστατευόμενων Περιοχών Δυτικής Μακεδονίας, με έδρα τον Άγιο Γερμανό Πρεσπών και παραρτήματα την Έδεσσα και την Καστοριά.

Ορνιθοπανίδα

Η παράθεση των δασικών με τους εκτεταμένους λιβαδικούς βιοτόπους και τους βραχώνες των χαραδρών και των κορυφών συνθέτουν ένα τοπίο μεγάλης ελκτικότητας για την ορνιθοπανίδα της ευρύτερης περιοχής. Στην ανώτερη ζώνη βρίσκουν καταφύγιο και πεδίο θήρας αρκετά σπάνια αρπακτικά της ορεινής ζώνης, ενώ στα δάση ενδημεί μια τυπική αλλά πολυάριθμη πανίδα στρουθιόμορφων, δρυοκολαπτών και αρπακτικών του δάσους.

Συνολικά, έχουν παρατηρηθεί περίπου 120 είδη πουλιών. Αναλυτική παρουσίαση της ορνιθοπανίδας του βουνού θα βρείτε στο κεφάλαιο Τα πουλιά του Βέρμιου.

Ορειβασία-Πεζοπορία

Το Βέρμιο προσφέρει πολλές, ενδιαφέρουσες και χορταστικές ευκαιρίες ορειβατικών και πεζοπορικών διαδρομών.

Μια από τις πιο αξιόλογες πεζοπορικές διαδρομές είναι η ανάβαση από τον Άγιο Νικόλαο Νάουσας στο Άνω Βέρμιο, πορεία 12.6 χλμ., που αξιοποιεί το παλιό μονοπάτι.

Άλλη σημαντική διαδρομή είναι η διάσχιση του Βέρμιου από το Ε4 που γίνεται σε τέσσερα σκέλη των 15.1, 15.8, 20.7 και 14.1 χλμ.

Μια ακόμα ομάδα διαδρομών έχει ως σημείο εκκίνησης το Χιονοδρομικό Κέντρο Τρία-Πέντε Πηγάδια και στοχεύει σε αναβάσεις των ψηλότερων κορυφών, όπως η κορυφή Χαμίτης (2.067 μ.) και η δεύτερη σε ύψος κορυφή Τσανακτσί (2.047 μ.) που είναι κάπως πιο βραχώδης. Τέλος, ενδιαφέρον έχει η πορεία από το Χ.Κ. 3-5 Πηγάδια προς την μικρή ομάδα των κορυφών Βουλγάρα, Τρούλος και Άγιο Πνεύμα που προβάλλουν πάνω από το δάσος της Οξιάς. Η πορεία περνά από το μνημείου του αεροπόρου Διδασκάλου και καταλήγει στο ξωκλήσι του Αγίου Πνεύματος, κρυμένο κοντά σε μια συστάδα βράχων.

Κείμενο και φωτογραφίες: Τ. Αδαμακόπουλος