Εθνικά Πάρκα της Ελλάδας

Εθνικό Πάρκο Βόρειας Πίνδου

Το Εθνικό Πάρκο Βόρειας Πίνδου

Η περιοχή από τη Βάλια Κάλντα μέχρι το Ζαγόρι, συμπεριλαμβάνοντας τη λεκάνη των πηγών του Αώου και το Σμόλικα, αποτελεί τον πυρήνα μιας εξαιρετικά σημαντικής από οικολογικής απόψεως περιοχής της Βόρειας Πίνδου.

Για την καλύτερη προστασία και διαχείριση του φυσικού κεφαλαίου της περιοχής, ιδρύθηκε το 2005 το Εθνικό Πάρκο Βόρειας Πίνδου, με τον Φορέα Διαχείρισης του Πάρκου να εδρεύει στους Ασπράγγελους (έδρα του Δήμου Ζαγορίου). Το Εθνικό Πάρκο με την σύστασή του ενσωμάτωσε στα όριά του τους δύο εθνικούς δρυμούς της περιοχής: τον Εθνικό Δρυμό Πίνδου (Βάλια Κάλντα, κηρύχθηκε το 1966) και τον Εθνικό Δρυμό Βίκου-Αωού (κηρύχθηκε το 1973).

Ως εκ τούτου, το σημερινό Εθνικό Πάρκο Βόρειας Πίνδου περιλαμβάνει στα ανατολικά την κοιλάδα Βάλια Κάλντα και την περιοχή του ταμιευτήρα Πηγών Αώου, στα νότια το όρος Μιτσικέλι, στο κέντρο το Ζαγόρι και στα βόρεια τα βουνά Σμόλικας, Βασιλίτσα και Όρλιακας. Η τεράστια αυτή έκταση με το έντονο ορεινό ανάγλυφο αποτελεί μία γεωγραφική ενότητα που η οικολογική, πολιτιστική και γεωλογική αξία της ξεπερνούν κατά πολύ το εθνικό επίπεδο.

Ο πρώην Εθνικός Δρυμός Πίνδου (Βάλια Κάλντα)
GR1310002 & GR1310003

Η κοιλάδα της Βάλια Κάλντα καλύπτεται από 2 σε μεγάλο βαθμό επικαλυπτόμενες προστατευόμενες περιοχές: την Ειδική Ζώνη Διατήρησης «Εθνικός Δρυμός Πίνδου (Βάλια Κάλντα) – Ευρύτερη περιοχή (κωδικός: GR1310003) και τη Ζώνη Ειδικής Προστασίας για την ορνιθοπανίδα «Βάλια Κάλντα και τεχνητή λίμνη Αωού» (κωδικός: GR1310002).

Οι περιοχές προστασίας του πρώην Εθνικού Δρυμού Βίκου-Αωού
GR2130001, GR2130004, GR2130011, GR2130011, GR2130008

Η σπουδαία βιοποικιλότητα της περιοχής του Ζαγορίου οδήγησε στην οριοθέτηση επιμέρους οικολογικών ενοτήτων, εν μέρει επικαλυπτόμενων, που περιλήφθηκαν ως προστατευόμενες περιοχές στο ευρωπαϊκό δίκτυο NATURA 2000. Πιο συγκεκριμένα, 4 περιοχές NATURA 2000 βρίσκονται στο σύνολό τους εντός της γεωγραφικής ενότητας του Ζαγορίου:

1) Ειδική Ζώνη Διατήρησης «Κεντρικό Τμήμα Ζαγορίου» (κωδικός: GR2130004)
Η περιοχή ταυτίζεται χοντρικά με το Κεντρικό Ζαγόρι και φιλοξενεί ποικιλία δασών (ελάτης, μαύρης πεύκης, καστανιάς, δρυών κ.α.) και τύπων βλάστησης. Είναι σημαντική κυρίως για την πανίδα, καθώς υποστηρίζει πληθυσμούς από απειλούμενα ζώα όπως η καφέ αρκούδα και η βίδρα , ενώ από πλευράς χλωρίδας σημαντική θεωρείται η παρουσία ειδών όπως το βαλκανικό ενδημικό Achillea abrotanoides, το αρκουδοπούρναρο Ilex aquifolium, το σκλήθρο Alnus glutinosa κ.α.
2) Ζώνη Ειδικής Προστασίας για την ορνιθοπανίδα «Κεντρικό Ζαγόρι και ανατολικό τμήμα όρους Μιτσικέλι» (κωδικός: GR2130011)
Η ζώνη περιλαμβάνει χοντρικά όλο το Κεντρικό τμήμα το Ζαγορίου και θεωρείται ιδιαίτερα σημαντική για δύο είδη που αντιμετωπίζουν πολλαπλές απειλές τα τελευταία χρόνια: τον Ασπροπάρη, τον πλέον απειλούμενο γύπα στην ηπειρωτική Ελλάδα και τον Χρυσαετό. Άλλα είδη σημαντικά είδη που φωλιάζουν στην περιοχή είναι ο Γερακαετός, ο Φιδαετός, ο Μαυροπελαργός, ο Μαύρος Δρυοκολάπτης, το Ορτύκι κ.α.

3) Ειδική Ζώνη Διατήρησης «Εθνικός Δρυμός Βίκου-Αωού» (κωδικός GR2130001).
Με επίκεντρο το μοναδικό φαράγγι του Βίκου, η περιοχή περιλαμβάνει επίσης την χαράδρα του Αωού στα βόρεια του Ζαγορίου και μέρος του ορεινού όγκου της Τύμφης. Από άποψη βλάστησης, αξίζει να σημειωθεί η μεγάλη ποικιλία φυλλοβόλων δέντρων στα δάση της περιοχής, που περιλαμβάνει και σχετικά σπάνια είδη, όπως το σκλήθρο Alnus glutinosa και η ιπποκαστανιά Aesculus hippocastanum. Η χλωρίδα της περιοχής περιλαμβάνει πολλά σπάνια και απειλούμενα είδη, όπως η Ramonda serbica, Silene fabarioides, Campanula hawkinsiana, Taraxacum pindicola, Crocus veluchensis, Lilium chalcedonicum, Viola albanica κ.α.

Από την μεγάλη ποικιλία πανίδας αξίζει να επισημανθεί η παρουσία θηλαστικών όπως του Αγριόγιδου, της καφέ Αρκούδας, του Δασοκούναβου, αλλά και αμφίβιων και ερπετών, όπως ο Αλπικός τρίτωνας και η Νανόχεντρα.

4) Ζώνη Ειδικής Προστασίας για την ορνιθοπανίδα «Όρος Τύμφη (Γκαμήλα)» (κωδικός: GR2130011).
Ο ορεινός όγκος της Τύμφης, με τις επιβλητικές ορθοπλαγιές της και τα εκτεταμένα υπαλπικά λιβάδια της, αποτελεί πολύτιμο βιότοπο για είδη αρπακτικών (όπως ο Χρυσαετός, ο Φιδαετός, ο Πετρίτης κ.α.) και ορεινά είδη (όπως ο Χιονόστρουθος, η Χιονάδα, η Κοκκινοκαλιακούδα κ.α.).

Άλλες 3 θεσμοθετημένες περιοχές NATURA 2000 περιλαμβάνουν τμήμα του Ζαγορίου εντός των ορίων τους:

5) Ειδική Ζώνη Διατήρησης «Όρος Μιτσικέλι» (κωδικός: GR2130008)
6) Ειδική Ζώνη Διατήρησης «Εθνικός Δρυμός Πίνδου (Βάλια Κάλντα) – Ευρύτερη περιοχή (κωδικός: GR1310003)
7) Ζώνη Ειδικής Προστασίας για την ορνιθοπανίδα «Βάλια Κάλντα και τεχνητή λίμνη Αωού» (κωδικός: GR1310002)

Κείμενο & φωτογραφίες: Τ. Αδαμακόπουλος