Η φύση του Ζαγορίου

Τα πουλιά στο Ζαγόρι

Το Ζαγόρι, που στο παρόν αφιέρωμα ταυτίζεται με την έκταση από την Κόνιτσα μέχρι τα βλαχοχώρια του Μετσόβου και από τον Αώο μέχρι τα κράσπεδα του Καλπακίου και της Λάψιστας, είναι μια μεγάλη ορεινή περιοχή που περιλαμβάνει ψηλά βουνά, όπως το συγκρότημα της Τύμφης, χαράδρες, όπως την κοιλάδα του Αώου και το φαράγγι του Βίκου, ημιορεινούς κάμπους, όπως των Σουδενών, δάση κωνοφόρων και δρυών, μεσογειακούς θαμνώνες και γεωργικές εκτάσεις.

Η μεγάλη αυτή έκταση περιλαμβάνει ένα ευρύτατο φάσμα φυσικών πόρων και φιλοξενεί μια από τις πιο ενδιαφέρουσες ορνιθοπανίδες της χώρας. Το παρόν κεφάλαιο παρουσιάζει συνοπτικά τα σημαντικότερα συστατικά του τοπίου του Ζαγορίου και συνοψίζει τις μέχρι τώρα γνωστές παρατηρήσεις, που αθροίζουν 163 είδη.

Οι βιότοποι του Ζαγορίου

Τα δασικά οικοσυστήματα

Το δρυοδάσος

Η ύφεση ανάμεσα στην Τύμφη και το Μιτσικέλι καλύπτεται από το μεγάλο δρυοδάσος της Λάκκας του Ζαγορίτικου ποταμού, δηλαδή του ρέματος που διασχίζει το νότιο Ζαγόρι και πέφτει στον Άραχθο. Η λεκάνη αυτή διαμορφώνεται σε ένα παχύ στρώμα φλύσχη, που απλώνεται ανάμεσα στις ασβεστολιθικές μάζες των δύο πιο πάνω μεγάλων ορεινών συμπλεγμάτων.

Πρόκειται για μια πλατιά κοιλάδα χαμηλού έως μέσου υψομέτρου με ομαλή τοπογραφία, κατάφυτη από βελανιδιές και άλλα φυλλοβόλα, ενώ σε πολλές θέσεις της περιμέτρου αναπτύσσονται και συστάδες κωνοφόρων. Στη ζώνη 300-500 μ. αναπτύσσεται ένας ψηλός μεσογειακός θαμνώνας που αποτελείται κυρίως από Πουρνάρι (Quercus coccifera), κέδρα (Juniperus communis και Juniperus oxycedrus), Κουμαριά (Arbutus adrachne), Κουτσουπιά (Cercis siliquastrum) και σποραδικά Αριά (Quercus ilex). Από τα 500 έως τα 700 μ. απλώνεται το κυρίως δρυοδάσος, που συντίθεται από τουλάχιστον τέσσερα είδη βελανιδιάς (Χνοώδης βελανιδιά, Quercus pubescens, Πλατύφυλλη βελανιδιά, Quercus frainetto, Τσέρος ή Ρουπάκι, Quercus cerris και Μακεδονική βελανιδιά, Quercus trojiana).

Λόγω του αδιαπέρατου πετρώματος, η περιοχή διατρέχεται από ένα πολυσχιδές δίκτυο ρεματιών, που συγκλίνουν στον Ζαγορίτικο. Πολλές από τις δευτερεύουσες ρεματιές έχουν μόνιμη ροή και όλες περιβάλλονται από μια πλατιά ζώνη παρόχθιας βλάστησης, που συντίθεται από πλατάνια, οστριές, σκλήθρα και ιτιές.

Αν και δεν υπάρχουν ασβεστολιθικά λέπια στη ζώνη αυτή, τα πρανή του φλύσχη εμφανίζουν έως και έντονες κλίσεις, με ελάχιστη κάλυψη, που προσειδιάζουν με βραχώνες και προσφέρουν ευκαιρίες θερμορύθμισης στα ερπετά και κατάλληλους θώκους για έντομα και άλλα ασπόνδυλα.

Τέλος - και αυτό είναι σημαντικό - δεν υπάρχει μόνιμη ανθρώπινη δραστηριότητα μέσα στη λεκάνη, καθότι όλα τα χωριά της περιοχής κτίστηκαν στις περιμετρικές πλαγιές του ασβεστόλιθου, ισορροπώντας ανάμεσα στο ημιορεινούς και ορεινούς πόρους. Σήμερα η λεκάνη έχει ένα περιορισμένο και κακής βατότητας οδικό δίκτυο που εξυπηρετεί μια φθίνουσα δασική εκμετάλλευση. Λίγα πέτρινα γυφύρια θυμίζουν ότι μέχρι και τα μέσα του 20ου αιώνα η παραδοσιακή οικονομία συντηρούσε κάποιες εγκάρσιες συνδέσεις, οι οποίες έχουν ατονήσει εντελώς στη σημερινή φάση των περιμετρικών ασφαλτόδρομων που υποστηρίζουν τον θαλερό τριτογενή τομέα.

Συνολικά, η λεκάνη του ζαγορίτικου δρυοδάσους παρουσιάζει αξιόλογη ποικιλότητα οικοτόπων και αποτελεί τόσο ζώνη χειμερινού καταφυγίου για τα μεγάλα θηλαστικά, όσο και ζώνη μόνιμης διαβίωσης για πολλά είδη θηλαστικών και δασικά είδη πουλιών.

Σε ότι αφορά στην ορνιθοπανίδα, η ζώνη του δρυοδάσους φιλοξενεί αρκετές δεκάδες είδη, κυρίως στρουθιόμορφα, μερικά παρυδάτια και ορισμένα αρπακτικά.

Η ορνιθολογική εξερεύνηση της περιοχής αυτής μπορεί να γίνει με βάση το υφιστάμενο εγκάρσιο οδικό δίκτυο. Στην προτεινόμενη διαδρομή Τα πουλιά του δρυοδάσους αξιοποιούμε τη σύνδεση ανάμεσα στον ανατολικό και το δυτικό περιμετρικό δρόμο της λεκάνης, που ενώνει την θέση Πέταλο με τον παλιό οικισμό Ζλάροβο, τέμνοντας εγκάρσια την κοιλάδα. Το καλοκαίρι, ο δρόμος αυτός είναι εν γένει βατός από ένα ψηλό όχημα και τον υπόλοιπο χρόνο παραμένει αρκετά ελκυστικός για πεζοπορία.

Το ορεινό δάσος

Πάνω από τα 700 μέτρα και μέχρι το δαντελωτό δασοόριο (από τα 1500 έως τα 1900 μ.), απλώνεται το ορεινό δάσος της Βόρειας Πίνδου, μια τεράστια ενότητα που εκτείνεται από το Μέτσοβο μέχρι την Κόνιτσα και καλύπτεται από κωνοφόρα (Έλατο, Abies borisii-regis και Μαύρη πεύκη, Pinus nigra) και ορεινά πλατύφυλλα, κυρίως Οξυά (Fagus sylvatica).

Στα περιγράμματα του δάσους και στα ξέφωτα, τόσο στα κωνοφόρα όσο και στα πλατύφυλλα, αναπτύσσονται συστάδες ή μεμονωμένα άτομα άλλων δασικών ειδών, όπως ο Γαύρος (Carpinus betulus), η Οστρυά (Ostrya carpinifolia), ο Ίταμος (Taxus baccata), το Αρκουδοπούρναρο (Ilex aquifolium) και διάφορα σφενδάμια (Acer trilobum, Acer obtusatum και Acer pseudoplatanus).

Το ορεινό δάσος στο Ζαγόρι είναι εκτεταμένο και - το κυριότερο - συνεχές: διακόπτεται μόνο από μικρές λιβαδικές εκτάσεις, όπως ο Γυφτόκαμπος και η Μόρφα, μάρτυρες των παλιών κτηνοτροφικών κέντρων της εποχής της ακμής της ημινομαδικής κτηνοτροφίας. Με την ποκιλία και τη σύνθεσή του, το ορεινό δάσος προσφέρει στα ζώα πολλά πολύτιμα στοιχεία, όπως μια ικανή διαδοχή βρώσιμων σπόρων και καρπών, ολόχρονη κάλυψη, αφθονία άρρωστων και σάπιων ατόμων που φιλοξενούν μεγάλες αποικίες εντόμων, παροχή θέσεων φωλιάσματος κλπ. Παράλληλα, τα κωνοφόρα επιβιώνουν εύκολα σε θέσεις με έντονη τοπογραφία και έτσι γεφυρώνουν τους αναρίθμητους βραχώνες, ορθοπλαγιές και φαράγγια της περιοχής, εξασφαλίζοντας τη συνοχή του οικοσυστήματος. Τέλος, η παρεμβολή συστάδων οξιάς και άλλων φυλλοβόλων παρέχει συμπληρωματικές ευκαιρίες διατροφής και κάλυψης.

Συνοπτικά, η όλη δομή του ζαγορίτικου ορεινού δάσους είναι ιδιαίτερα ελκυστική για τα πουλιά του δάσους και ως εκ τούτου η ζώνη αυτή φιλοξενεί την αναμενόμενη ποικιλία ειδών, συμπεριλαμβανομένων όλων των ειδών δρυοκολαπτών (εκτός του κεντρο-ευρωπαϊκού Τριδάκτυλου) και ορισμένων ασυνήθιστων ειδών παπαδίτσας, όπως η Καστανοπαπαδίτσα (Poecile palustris).

Όπως και στο δρυοδάσος, η παρατήρηση πουλιών στο ορεινό δάσος είναι πιο αποδοτική αν ακολουθήσει κανείς το δασικό οδικό δίκτυο, που εδώ δημιουργεί ένα σαφέστερο όριο δάσους-ξέφωτου. Η προτεινόμενη διαδρομή Τα πουλιά του ορεινού δάσους κάνει μια μεγάλη κυκλική πορεία βόρεια από το Βρυσοχώρι, στην καρδιά ενός δάσους ώριμων μαυρόπευκων, που προσφέρει πολλές ευκαιρίες για εξαιρετικές συναντήσεις.

Η χαράδρα του Αώου

Η χαράδρα του Αώου, μεγάλος φυσικός άξονας στην καρδιά της Βόρειας Πίνδου, σκιαγραφεί την επαφή των ασβεστόλιθων της Τύμφης και των οφιολίθων του Σμόλικα. Οι πηγές του Αώου βρίσκονται στις Πολιτσές, μεγάλο οροπέδιο ανάμεσα στους όγκους της Βάλια Κάλντα και τα μετσοβίτικα βουνά, σήμερα κατακλυσμένο από τον ταμιευτήρα των Πηγών Αώου. Η χαράδρα αρχίζει ακριβώς κατάντι του κύριου φράγματος και διατέμνει τη Βόρεια Πίνδο σε μια σχεδόν ευθεία γραμμή μέχρι την Κόνιτσα, όπου βγαίνει από τα βουνά και με τα υλικά τους σχηματίζει ένα μεγάλο προσχωσιγενή κάμπο.

Όλη η χαράδρα είναι δυσπρόσιτη και πρακτικά άβατη, με μοναδική εξαίρεση το πλάτωμα της Βοβούσας. Παρόλη την εκτροπή των πηγών του, ο Αώος, χάρη και στη συνεισφορά του Αρκουδορέματος, έχει και αρκετά πλούσια μόνιμη ροή.

Η αλληλουχία απότομων πρανών οφιόλιθου και φλύσχη στα ανάντι και ορθοπλαγιών ασβεστόλιθου στα κατάντι δίνει στη χαράδρα του Αώου μια μορφολογία που πλησιάζει εκείνη του φαραγγιού. Ωστόσο, παρόλες τις έντονες κλίσεις, οι πλαγιές είναι κατάφυτες με κωνοφόρα, τα οποία φτάνουν μέχρι την κοίτη. Η ίδια η κοίτη είναι μάλλον ισοκλινής, χωρίς πεσίματα και καταρράκτες, μια ιδιαιτερότητα που δίνει στον Αώο τη δυνατότητα να λειτουργήσει ως φυσικός άξονας κίνησης και διασύνδεσης των επιμέρους ζωοκοινωνιών.

Παράλληλα, η απουσία οποιασδήποτε ανθρώπινης παρέμβασης χαρίζει στη χαράδρα μια φυσικότητα που δεν συναντάμε σε άλλο ορεινό ποταμό της χώρας και η οποία εκφράζεται μέσα από την ποικιλία καταστάσεων του εδαφικού, του υδάτινου και του δασικού τοπίου, σε ένα υψομετρικό εύρος πρανών που κυμαίνεται από τα 450 έως τα 2000 μέτρα. Ως άμεσο αποτέλεσμα των συνθηκών αυτών, ο Αώος φιλοξενεί την πλουσιότερη πανίδα από όλες τις ενότητες της Πίνδου και προφανώς την πιο ποικίλη ορνιθοπανίδα. Οι καταγραφές στη χαράδρα, αν και ελλιπείς και μη μεθοδικές, επιβεβαιώνουν την εικόνα αυτή.

Η ορνιθολογική περιήγηση στον Αώο περιορίζεται από τις ίδιες παραμέτρους που δημιουργούν την περιβαλλοντική αξία της κοιλάδας: το δυσπρόσιτο της περιοχής. Τα μόνα βατά τμήματα της κοιλάδας είναι η ζώνη γύρω από τη Βοβούσα και η έξοδος του ποταμού στην Κόνιτσα, κατάντι της μονής Στομίου. Αυτή η τελευταία ζώνη εξυπηρετείται από έναν, κατά τόπους προβληματικό, χωματόδρομο, που μπορεί ωστόσο να αξιοποιηθεί με τα πόδια ως άξονας παρατηρήσεων. Την όδευση αυτή παρουσιάζει το κεφάλαιο Τα πουλιά του Αώου, που προτείνει την πεζοπορική εξερεύνηση της παρόχθιας ζώνης από τη γέφυρα της Κόνιτσας μέχρι τη βάση του μονόλιθου της μονής Στομίου, που αποτελεί και πύλη του πρακτικά απροσπέλαστου μέσου τμήματος του ποταμού.

Η χαράδρα του Βίκου

Ένα επίσης πολύ πλούσιο από πλευράς πανίδας - και διάσημο για τη μοναδική χλωρίδα του - τμήμα του Ζαγορίου είναι η χαράδρα του Βίκου. Στενότερος, πιο απόκρημνος και βαθύτερος από τη χαράδρα του Αώου, ο Βίκος θεωρείται ένα εξέχον γεωμορφολογικό στοιχείο της Ελλάδας, ανάλογο με το φαράγγι της Σαμαριάς.

Τα τρια κυρίαρχα στοιχεία του τοπίου στο Βίκο είναι οι εξαιρετικά απόκρημνες - συχνά αρνητικές - ορθοπλαγιές, το ποτάμι με τις πηγές και η πλούσια βλάστηση.

Λόγω του κρημνώδους πεδίου, η πρόσληψη του τοπίου και του βιολογικού πλούτου του Βίκου γίνεται αποκλειστικά μέσω του εξαιρετικού μονοπατιού που τον διατρέχει, από το Μονοδέντρι προς τα βόρεια αν το ακολουθήσουμε προς τα κατάντι. Πάνω στην πορεία αυτή, κάτω από δέος των γκρεμών και μέσα σε μια πολύ πυκνή βλάστηση, η άμεση παρατήρηση δεν είναι εύκολη, ωστόσο και με την βοήθεια της ακοής θα εντοπίσουμε Δεντροτσοπανάκους (Sitta europaea), Χρυσοβασιλίσκους (Regulus regulus), Καμποδεντροβάτες (Certhia familiaris) στον άξονα της ρεματιάς και Αηδόνια (Luscinia megarhynchos) στις παράπλευρες ρεματιές κατεβαίνοντας από το Μονοδένδρι. Μεσαίοι και Πράσινοι Δρυοκολάπτες (Leiopicus medius και Picus viridis) είναι πιθανές παρατηρήσεις στις παρόχθιες δασικές συστάδες ενώ κοντά στις πηγές του Βοϊδομάτη, με λίγη υπομονή και συγκέντρωση, θα παρατηρήσουμε τον σβέλτο Νεροκότσυφα (Cinclus cinclus).

Ωστόσο, η προτεινόμενη πορεία αποφεύγει τη πλήρη διάσχιση της χαράδρας, που ως συνδυασμός πεζοπορίας και παρατήρησης είναι ιδιαίτερα χρονοβόρα - άλλωστε ο Βίκος προβάλλει αρκετά εμπόδια εκτός της θερινής περιόδου. Αντίθετα, η διαδρομή στο κεφάλαιο Τα πουλιά του Αώου ακολουθεί μια πολύ συντομότερη όδευση που είναι βατή όλο το χρόνο και οδηγεί από το χωριό Βίκος στις πηγές του Βοϊδομάτη, διασχίζοντας μια ζώνη όπου κυριαρχούν τα μεσογειακά χαρακτηριστικά και συνεπώς φιλοξενεί είδη ασυνήθιστα για την περιοχή.

Οι κορυφές της Τύμφης

Τα αλπικά πουλιά

Η περιοχή γύρω από το καταφύγιο της Αστράκας είναι μία μεγάλη πρόκληση για τους ορνιθοπαρατηρητές. Ο σπάνια παρατηρηθείς και επίμονος κάτοικος των μεγάλων υψομέτρων Χιονόστρουθος (Montifringilla nivalis) έχει μόνιμη παρουσία εδώ και ενίοτε πλησιάζει τον περιβάλλοντα χώρο του καταφυγίου ψάχνοντας για υπολείμματα τροφών, κάτι που κάνουν πολύ λιγότερο διακριτικά οι Κιτρινοκαλιάκουδες (Pyrrhocorax graculus). Κοινά στα υπαλπικά λιβάδια της περιοχής είναι οι Καρβουνιάρηδες (Phoenicurus ochruros), οι Σταχτοπετροκλήδες (Oenanthe oenanthe), οι Ωχροκελάδες (Anthus campestris). Οι ατέλειωτες ορθοπλαγιές της Αστράκας είναι ιδανικές για τις σιωπηλές Τοιχοδρόμους (Tichodroma muraria), ωστόσο ο εντοπισμός της εντυπωσιακού αιματόχρωμου φτερώματός τους απαιτεί εκτός από χρόνο, υπομονή και δυνατά κιάλια και τη συμβολή της τύχης. Πιο πιθανό θέαμα στην ίδια ζώνη είναι η επιβλητική φιγούρα κάποιου Χρυσαετού (Aquila chrysaetos).

Η πορεία Τα πουλιά της αλπικής ζώνης μας οδηγεί να συναντήσουμε τα τυπικά πουλιά της αλπικής ζώνης, όπως ο Τοιχοδρόμος (Tichodroma muraria), η Χιονάδα (Eremophilla alpestris) και ο Χιονόστρουθος (Montifrigilla nivalis).

Αντίστοιχα, η διαδρομή Τα πουλιά της υποαλπικής ζώνης μας οδηγεί στα υποαλπικά λιβάδια, στα πεδία των Σταχτοπετροκλήδων, της Ωχροκελάδας, της Μικρογαλιάντρας, του Πυρροκότσυφα και των ορεινών Τσιχλονιών.

Τα πουλιά στη Μπελόη

Αν είναι ένας τύπος περιβάλλοντος που σπανίζει σήμερα στο Ζαγόρι, αυτός είναι μάλλον το πεδίο των ορεινών καλλιεργειών στη ζώνη πάνω από τα προκεχωρημένα χωριά, όπως το Βραδέτο, το Τσεπέλοβο και το Σκαμνέλι. Πρόκειται για ένα πεδίο πολύ διαφορετικό των ημιορεινών λεκανών στη ζώνη των χωριών, που αν και παραμελημένο παραμένει αναγνωρίσιμο κάτω από το Τσεπέλοβο, γύρω από τα Πεδινά και κάτω από την Αρίστη. Προσπαθώντας να αξιοποιήσουν τις ευνοϊκές εδαφικές παραμέτρους των λεκανών πάνω από τα 1000 μέτρα, οι Ζαγορίσιοι τόλμησαν να δημιουργήσουν τα ορεινά χωράφια, μικρή προσθήκη ίσως στην τοπική οικονομία, σημαντική ωστόσο συνεισφορά στην ανάδειξη των παραγωγικών πόρων σε μια ιδιαίτερη ζώνη του βουνού.

Ένα από τα πιο χαρακτηριστικά πεδία της ορεινής γεωργίας στο Ζαγόρι είναι τα παλιά χωράφια της Μπελόης, του μικρού οροπεδίου πάνω από το Βραδέτο. Μαζί με τα κτήματα γύρω και λίγο κάτω από το χωριό, οι παλιές αυτές προσπάθειες έχουν γίνει σήμερα τα πιο πλούσια λιβάδια στη ζώνη των 1000 έως 1400 μέτρων, δηλαδή στο κατώφλι των υποαλπικών λιβαδιών.

Η πορεία Τα πουλιά της Μπελόης μας ξεναγεί στο υπέροχο αυτό τοπίο, περνώντας μέσα από λιβάδια με ορχιδέες και άλλα πανέμορφα λουλούδια, ανάμεσα από ημιάγρια καρποφόρα στολισμένα με πλήθος πουλιών και καταλήγοντας στο πιο εντυπωσιακό σημείο θέας όλου του Ζαγορίου, το Μπαλκόνι του Βίκου.

Τα πουλιά στο Ζαγόρι

Αρπακτικά

Η ορνιθοπανίδα των αρπακτικών του Ζαγορίου είναι ιδιαιτερα πλούσια. Οι σημαντικότερες παρουσίες είναι Χρυσαετός (Aquila chrysaetos), ο Σταυραετός (Hieraetus pennatus), ο Φιδαετός (Circaetus gallicus), ο Ασπροπάρης (Neophron percnopterus) και τα γεράκια Πετρίτης (Falco peregrinus) και Χρυσογέρακο (Falco biarmicus).

Ελληνικό όνομα	Αγγλικό όνομα	Επιστημονικό όνομα	Ορεινό δάσος	Χαράδρα Βίκου	Αλπική ζώνη
Ασπροπάρης	Egyptian vulture	Neophron percnopterus	-	✔	✔
Όρνιο	Griffon vulture	Gyps fulvus	-	✔	✔
Χρυσαετός	Golden eagle	Aquila chrysaetos	-	✔	✔
Σπιζαετός	Bonelli's eagle	Aquila fasciata	-	✔	-
Γερακαετός	Booted eagle	Aquila pennata	-	✔	-
Φιδαετός	Short-toed snake eagle	Circaetus gallicus	✔	✔	✔
Γερακίνα	Common buzzard	Buteo buteo	✔	✔	-
Αετογερακίνα	Long-legged buzzard	Buteo rufinus	-	-	✔
Σφηκιάρης	European honey buzzard	Pernis apivorus	✔	✔	-
Διπλοσάινο	Eurasian goshawk	Accipiter gentilis	✔	✔	-
Ξεφτέρι	Eurasian sparrowhawk	Accipiter nisus	✔	✔	-
Σαΐνι	Levant sparrowhawk	Accipiter brevipes	-	✔	-
Πετρίτης	Peregrine falcon	Falco peregrinus	-	✔	-
Βραχοκιρκίνεζο	Kestrel	Falco tinnunculus	-	✔	✔
Κιρκινέζι	Lesser kestrel	Falco naumanni	-	✔	-
Μαυροπετρίτης	Eleonora's falcon	Falco eleonorae	-	✔	-
Δεντρογέρακο	Eurasian hobby	Falco subbuteo	-	-	✔
Μαυροκιρκίνεζο	Red-footed falcon	Falco vespertinus	-	✔	-
Χρυσογέρακο	Lanner falcon	Falco biarmicus	-	✔	-
Καλαμόκιρκος	Western marsh harrier	Circus aeruginosus	-	✔	-
Χειμωνόκιρκος	Hen harrier	Circus cyaneus	-	✔	-
Στεπόκιρκος	Pallid harrier	Circus macrourus	-	✔	-
Λιβαδόκιρκος	Montagu's harrier	Circus pygargus	-	✔	✔

Νυχτοπούλια

Ελληνικό όνομα	Αγγλικό όνομα	Επιστημονικό όνομα	Ορεινό δάσος	Χαράδρα Βίκου	Αλπική ζώνη
Μπούφος	Eagle owl	Bubo bubo	✔	✔	-
Νανόμπουφος	Long-eared owl	Asio otus	-	✔	-
Αιγωλιός	Boreal Owl	Aegolius funereus	-	✔	-
Κουκουβάγια	Little Owl	Athene noctua	-	✔	-
Χουχουριστής	Tawny Owl	Strix aluco	✔	✔	-
Γκιώνης	Scops Owl	Otus scops	-	✔	-

Πελαργοί

Ελληνικό όνομα	Αγγλικό όνομα	Επιστημονικό όνομα	Ορεινό δάσος	Χαράδρα Βίκου	Αλπική ζώνη
Λευκοπελαργός	White stork	Ciconia ciconia	-	✔	-
Μαυροπελαργός	Black stork	Ciconia nigra	✔	✔	-

Ερωδιοί, υδρόβια και παρυδάτια

Ελληνικό όνομα	Αγγλικό όνομα	Επιστημονικό όνομα	Ορεινό δάσος	Χαράδρα Βίκου	Αλπική ζώνη
Σταχτοτσικνιάς	Grey heron	Ardea cinerea	-	✔	-
Λευκοτσικνιάς	Little egret	Egretta garzetta	-	✔	-
Κορμοράνος	Cormorant	Phalacrocorax carbo	-	✔	-
Λασπότρυγγας	Wood sandpiper	Tringa glareola	-	✔	-
Δασότρυγγας	Green sandpiper	Tringa ochropus	✔	-	-
Νανοβουτηχτάρι	Little grebe	Tachybaptus ruficollis	-	✔	-
Φαλαρίδα	Eurasian coot	Fulica atra	-	✔	-
Νερόκοτα	Common moorhen	Gallinula chloropus	-	✔	-
Ποταμοσφυριχτής	Little ringed plover	Charadrius dubius	-	✔	-
Ακτίτης	Common Sandpiper	Actitis hypoleucos	-	✔	-
Μαχητής	Ruff	Calidris pugnax	-	✔	-
Νανοσκαλίδρα	Little stint	Calidris minuta	-	✔	-

Δρυοκολάπτες

Ελληνικό όνομα	Αγγλικό όνομα	Επιστημονικό όνομα	Ορεινό δάσος	Χαράδρα Βίκου	Αλπική ζώνη
Μαύρος Δρυοκολάπτης	Black woodpecker	Dryocopus martius	✔	✔	-
Πράσινος Δρυοκολάπτης	European green woodpecker	Picus viridis	✔	✔	-
Σταχτής Δρυοκολάπτης	Grey-headed woodpecker	Picus canus	✔	✔	-
Λευκονώτης Δρυοκολάπτης	White-backed woodpecker	Dendrocopos leucotos	✔	✔	-
Πευκοδρυοκολάπτης	Great spotted woodpecker	Dendrocopos major	✔	✔	-
Βαλκανικός Δρυοκολάπτης	Syrian woodpecker	Dendrocopos syriacus	-	✔	-
Μεσαίος Δρυοκολάπτης	Middle spotted woodpecker	Leiopicus medius	-	✔	-
Νανοδρυοκολάπτης	Lesser spotted woodpecker	Dryobates minor	-	✔	-
Στραβολαίμης	Eurasian wryneck	Jynx torquilla	-	✔	-

Κορακοειδή

Ελληνικό όνομα	Αγγλικό όνομα	Επιστημονικό όνομα	Ορεινό δάσος	Χαράδρα Βίκου	Αλπική ζώνη
Κόρακας	Raven	Corvus corax	-	✔	✔
Κουρούνα	Carrion crow	Corvus cornix	✔	✔	✔
Κάργια	Western jackdaw	Corvus monedula	-	✔	-
Κίσσα	Eurasian jay	Garrulus glandarius	✔	✔	-
Καρακάξα	Eurasian magpie	Pica pica	✔	✔	-
Κιτρινοκαλιακούδα	Alpine chough	Pyrrhocorax graculus	-	✔	✔
Κοκκινοκαλιακούδα	Red-billed chough	Pyrrhocorax pyrrhocorax	-	✔	✔
Ψαρόνι	Common starling	Sturnus vulgaris	-	✔	-

Κορακιόμορφα

Ελληνικό όνομα	Αγγλικό όνομα	Επιστημονικό όνομα	Ορεινό δάσος	Χαράδρα Βίκου	Αλπική ζώνη
Χαλκοκουρούνα	European roller	Coracias garrulus	-	✔	-
Τσαλαπετεινός	Eurasian hoopoe	Upupa epops	-	✔	✔
Αλκυόνα	Kingfisher	Alcedo atthis	✔	✔	-

Περιστερόμορφα

Ελληνικό όνομα	Αγγλικό όνομα	Επιστημονικό όνομα	Ορεινό δάσος	Χαράδρα Βίκου	Αλπική ζώνη
Δεκαοχτούρα	Eurasian collared dove	Streptopelia decaocto	-	✔	-
Τρυγόνι	European turtle dove	Streptopelia turtur	-	✔	-
Φάσσα	Common wood pigeon	Columba palumbus	✔	-	-
Αγριοπερίστερο	Rock dove	Columba livia	-	✔	-

Χελιδόνια & σταχτάρες

Ελληνικό όνομα	Αγγλικό όνομα	Επιστημονικό όνομα	Ορεινό δάσος	Χαράδρα Βίκου	Αλπική ζώνη
Σπιτοχελίδονο	Western house martin	Delichon urbicum	✔	✔	-
Σταβλοχελίδονο	Barn swallow	Hirundo rustica	✔	✔	-
Μιλτοχελίδονο	Red-rumped swallow	Cecropis daurica	✔	✔	-
Βραχοχελίδονο	Eurasian crag martin	Ptyonoprogne rupestris	-	✔	✔
Οχθοχελίδονο	Sand martin	Riparia riparia	-	✔	-
Βουνοσταχτάρα	Alpine swift	Tachymarptis melba	✔	✔	-
Σταχτάρα	Common swift	Apus apus	✔	✔	-
Ωχροσταχτάρα	Pallid swift	Apus pallidus	✔	✔	-

Ορνιθόμορφα

Ελληνικό όνομα	Αγγλικό όνομα	Επιστημονικό όνομα	Ορεινό δάσος	Χαράδρα Βίκου	Αλπική ζώνη
Πετροπέρδικα	Rock partridge	Alectoris graeca	-	-	✔

Κούκοι

Ελληνικό όνομα	Αγγλικό όνομα	Επιστημονικό όνομα	Ορεινό δάσος	Χαράδρα Βίκου	Αλπική ζώνη
Κούκος	Common cuckoo	Cuculus canorus	-	✔	✔

Σπίζες

Ελληνικό όνομα	Αγγλικό όνομα	Επιστημονικό όνομα	Ορεινό δάσος	Χαράδρα Βίκου	Αλπική ζώνη
Καρδερίνα	European goldfinch	Carduelis carduelis	✔	✔	✔
Σπίνος	Eurasian chaffinch	Fringilla coelebs	✔	✔	✔
Πύρρουλας	Eurasian bullfinch	Pyrrhula pyrrhula	✔	-	-
Χιονόστρουθος	White-winged snowfinch	Montifringilla nivalis	-	-	✔
Χιονάδα	Horned lark	Eremophila alpestris	-	-	✔
Σταυρομύτης	Red crossbill	Loxia curvirostra	✔	-	-
Φανέτο	Common linnet	Linaria cannabina	-	-	✔
Σκαρθάκι	European serin	Serinus serinus	✔	✔	-
Φλώρος	European greenfinch	Chloris chloris	✔	✔	✔
Λούγαρο	Eurasian siskin	Spinus spinus	-	✔	-
Κοκκοθραύστης	Hawfinch	Coccothraustes coccothraustes	-	✔	-

Τσίχλες

Ελληνικό όνομα	Αγγλικό όνομα	Επιστημονικό όνομα	Ορεινό δάσος	Χαράδρα Βίκου	Αλπική ζώνη
Τσαρτσάρα	Mistle thrush	Turdus viscivorus	✔	✔	-
Κεδρότσιχλα	Fieldfare	Turdus pilaris	-	✔	-
Τσίχλα	Song thrush	Turdus philomelos	-	✔	-
Κοκκινότσιχλα	Redwing	Turdus iliacus	-	✔	-
Χιονοκότσυφας	Ring ouzel	Turdus torquatus	-	✔	-
Κότσυφας	Common blackbird	Turdus merula	✔	✔	✔
Γαλαζοκότσυφας	Blue rock thrush	Monticola solitarius	-	✔	-
Πυρροκότσυφας	Common rock thrush	Monticola saxatilis	-	✔	✔

Τσιχλόνια

Ελληνικό όνομα	Αγγλικό όνομα	Επιστημονικό όνομα	Ορεινό δάσος	Χαράδρα Βίκου	Αλπική ζώνη
Τσιφτάς	Corn bunting	Emberiza calandra	-	✔	✔
Βλαχοτσίχλονο	Ortolan bunting	Emberiza hortulana	-	✔	✔
Βουνοτσίχλονο	Rock bunting	Emberiza cia	✔	✔	✔
Σιρλοτσίχλονο	Cirl bunting	Emberiza cirlus	-	✔	✔
Χρυσοτσίχλονο	Yellowhammer	Emberiza citrinella	-	-	✔

Σπουργίτια

Ελληνικό όνομα	Αγγλικό όνομα	Επιστημονικό όνομα	Ορεινό δάσος	Χαράδρα Βίκου	Αλπική ζώνη
Σπιτοσπουργίτης	House sparrow	Passer domesticus	✔	✔	-
Δεντροσπουργίτης	Eurasian tree sparrow	Passer montanus	-	✔	-
Χωραφοσπουργίτης	Spanish sparrow	Passer hispaniolensis	-	✔	-

Κεφαλάδες

Ελληνικό όνομα	Αγγλικό όνομα	Επιστημονικό όνομα	Ορεινό δάσος	Χαράδρα Βίκου	Αλπική ζώνη
Αετομάχος	Red backed shrike	Lanius collurio	✔	✔	✔
Σταχτοκεφαλάς	Lesser grey shrike	Lanius minor	-	✔	-
Κοκκινοκεφαλάς	Woodchat shrike	Lanius senator	-	✔	-

Σουσουράδες & Κελάδες

Ελληνικό όνομα	Αγγλικό όνομα	Επιστημονικό όνομα	Ορεινό δάσος	Χαράδρα Βίκου	Αλπική ζώνη
Λευκοσουσουράδα	White Wagtail	Motacilla alba	✔	✔	-
Σταχτοσουσουράδα	Grey Wagtail	Motacilla cinerea	✔	✔	-
Κιτρινοσουσουράδα	Western Yellow Wagtail	Motacilla flava	-	✔	-
Ωχροκελάδα	Tawny pipit	Anthus campestris	-	-	✔
Νεροκελάδα	Water pipit	Anthus spinoletta	-	✔	✔
Δεντροκελάδα	Tree pipit	Anthus trivialis	-	✔	-
Λιβαδοκελάδα	Meadow pipit	Anthus pratensis	-	✔	-

Κορυδαλλοί

Ελληνικό όνομα	Αγγλικό όνομα	Επιστημονικό όνομα	Ορεινό δάσος	Χαράδρα Βίκου	Αλπική ζώνη
Κατσουλιέρης	Crested lark	Galerida cristata	-	✔	-
Σιταρήθρα	Eurasian skylark	Alauda arvensis	-	-	✔
Δεντροσταρήθρα	Woodlark	Lullula arborea	-	✔	✔
Μικρογαλιάντρα	Greater short-toed lark	Calandrella brachydactyla	-	-	✔

Ποταμίδες & Στριτσίδες

Ελληνικό όνομα	Αγγλικό όνομα	Επιστημονικό όνομα	Ορεινό δάσος	Χαράδρα Βίκου	Αλπική ζώνη
Καλαµοποταµίδα	Eurasian reed warbler	Acrocephalus scirpaceus	-	✔	-
Ωχροστριτσίδα	Olivaceous Warbler	Iduna pallida	-	✔	-
Κιτρινοστριτσίδα	Icterine warbler	Hippolais icterina	✔	-	-

Παπαδίτσες, τσομπανάκοι και συγγενή

Ελληνικό όνομα	Αγγλικό όνομα	Επιστημονικό όνομα	Ορεινό δάσος	Χαράδρα Βίκου	Αλπική ζώνη
Καλόγερος	Great tit	Parus major	✔	✔	✔
Ελατοπαπαδίτσα	Coal tit	Periparus ater	✔	✔	✔
Λοφιοπαπαδίτσα	Crested tit	Lophophanes cristatus	✔	✔	-
Αιγίθαλος	Long-tailed tit	Aegithalos caudatus	✔	✔	-
Γαλαζοπαπαδίτσα	Eurasian blue tit	Cyanistes caeruleus	✔	✔	-
Βουνοπαπαδίτσα	Willow tit	Poecile montanus	✔	✔	-
Καστανοπαπαδίτσα	Marsh tit	Poecile palustris	✔	✔	-
Κλειδωνάς	Sombre tit	Poecile lugubris	-	✔	✔
Τοιχοδρόμος	Wallcreeper	Tichodroma muraria	-	-	✔
Καμποδεντροβάτης	Short-toed treecreeper	Certhia brachydactyla	✔	✔	-
Βουνοδεντροβάτης	Eurasian treecreeper	Certhia familiaris	✔	✔	-
Βραχοτσοπανάκος	Western rock nuthatch	Sitta neumayer	-	✔	-
Δεντροτσοπανάκος	Eurasian nuthatch	Sitta europaea	✔	✔	-
Τρυποφράχτης	Wren	Troglodytes troglodytes	✔	✔	-

Τσιροβάκοι, τριλιστές & βασιλίσκοι

Ελληνικό όνομα	Αγγλικό όνομα	Επιστημονικό όνομα	Ορεινό δάσος	Χαράδρα Βίκου	Αλπική ζώνη
Κηποτσιροβάκος	Garden warbler	Sylvia borin	-	✔	✔
Μαυροσκούφης	Eurasian blackcap	Sylvia atricapilla	✔	✔	-
Κοκκινοτσιροβάκος	Eastern subalpine warbler	Curruca cantillans	-	✔	✔
Θαμνοτσιροβάκος	Common whitethroat	Curruca communis	-	✔	✔
Βουνοτσιροβάκος	Lesser Whitethroat	Curruca curruca	-	✔	✔
Μαυροτσιροβάκος	Sardinian warbler	Curruca melanocephala	-	✔	-
Πυρροβασιλίσκος	Common firecrest	Regulus ignicapilla	✔	✔	-
Χρυσοβασιλίσκος	Goldcrest	Regulus regulus	✔	✔	-
Ψευταηδόνι	Cetti's warbler	Cettia cetti	✔	✔	-

Ψάλτες

Ελληνικό όνομα	Αγγλικό όνομα	Επιστημονικό όνομα	Ορεινό δάσος	Χαράδρα Βίκου	Αλπική ζώνη
Χιονοψάλτης	Alpine accentor	Prunella collaris	-	✔	✔
Θαμνοψάλτης	Dunnock	Prunella modularis	-	✔	-

Φυλλοσκόποι

Ελληνικό όνομα	Αγγλικό όνομα	Επιστημονικό όνομα	Ορεινό δάσος	Χαράδρα Βίκου	Αλπική ζώνη
Δασοφυλλοσκόπος	Wood warbler	Phylloscopus sibilatrix	✔	✔	-
Δεντροφυλλοσκόπος	Common chiffchaff	Phylloscopus collybita	✔	✔	-
Βουνοφυλλοσκόπος	Eastern Bonelli's warbler	Rhadina orientalis	-	✔	-

Αιγοθηλίδες

Ελληνικό όνομα	Αγγλικό όνομα	Επιστημονικό όνομα	Ορεινό δάσος	Χαράδρα Βίκου	Αλπική ζώνη
Γιδοβύζι	European nightjar	Caprimulgus europaeus	-	✔	-

Μυγοχάφτες

Ελληνικό όνομα	Αγγλικό όνομα	Επιστημονικό όνομα	Ορεινό δάσος	Χαράδρα Βίκου	Αλπική ζώνη
Σταχτομυγοχάφτης	Spotted flycatcher	Muscicapa striata	✔	✔	-
Κρικομυγοχάφτης	Collared flycatcher	Ficedula albicollis	-	✔	-
Μαυρομυγοχάφτης	European pied flycatcher	Ficedula hypoleuca	-	✔	-
Δρυομυγοχάφτης	Semicollared flycatcher	Ficedula semitorquata	✔	-	-
Καρβουνιάρης	Black redstart	Phoenicurus ochruros	-	✔	✔
Φοινίκουρος	Common redstart	Phoenicurus phoenicurus	-	✔	-
Σταχτοπετρόκλης	Northern wheatear	Oenanthe oenanthe	✔	✔	✔
Ασπροκωλίνα	Western black-eared wheatear	Oenanthe melanoleuca	-	✔	-
Καστανολαίμης	Whinchat	Saxicola rubetra	-	✔	-
Μαυρολαίμης	European stonechat	Saxicola rubicola	-	✔	✔
Κοκκινολαίμης	European robin	Erithacus rubecula	✔	✔	✔
Αηδόνι	Common nightingale	Luscinia megarhynchos	-	✔	-

Νεροκότσυφες

Ελληνικό όνομα	Αγγλικό όνομα	Επιστημονικό όνομα	Ορεινό δάσος	Χαράδρα Βίκου	Αλπική ζώνη
Νεροκότσυφας	White-throated dipper	Cinclus cinclus	✔	✔	-

Οριολίδες

Ελληνικό όνομα	Αγγλικό όνομα	Επιστημονικό όνομα	Ορεινό δάσος	Χαράδρα Βίκου	Αλπική ζώνη
Συκοφάγος	Eurasian Golden Oriole	Oriolus Oriolus	-	✔	-

Κείμενο και φωτογραφίες: Τ. Αδαμακόπουλος