Πουλιά της Ελλάδας: Ο Σταυρομύτης
Πουλιά της Ελλάδας
Ο Σταυρομύτης (Loxia curvirostra)
Αρσενικός Σταυρομύτης (Loxia curvirostra)
Πατήστε για μεγέθυνση
Αρσενικός Σταυρομύτης (Loxia curvirostra)
Μέσα σε όλες τις οικογένειες των πουλιών υπάρχουν μέλη που έχουν αναπτύξει προαρμογές στις συνθήκες ιδιαίτερων περιβαλλόντων. Σε ότι αφορά στις καταστάσεις της ανώτερης υψομετρικής ζώνης, ο Χιονοψάλτης, η Χιονάδα και ο Χιονόστρουθος είναι είδη που προτιμούν τα μεγάλα υψόμετρα, όπου έχουν ελάχιστο ανταγωνισμό. Παρόμοια, στα ψυχρόβια φυλλοβόλα θα βρούμε τη Βουνοπαπαδίτσα και στα ορεινά κωνοφόρα το Βουνοδεντροβάτη, τα πιο ορεινά ξάδερφια της Καστανοπαπαδίτσας και του Καμποδεντροβάτη, αντίστοιχα. Στον ίδιο τύπο βλάστησης, δηλαδή στα κωνοφόρα της βαλκανικής ορεινής και υποαλπικής ζώνης, θα συναντήσουμε κοπαδάκια από ένα ξεχωριστό πουλί, το Σταυρομύτη (Loxia curvirostra), που ειδικεύεται στη εξαγωγή τροφής από τα κουκουνάρια του Ρόμπολου και της Ερυθρελάτης.
Αρσενικός Σταυρομύτης (Loxia curvirostra) σε Ρόμπολο, Βάλια Κάλντα
Πρόκειται το Σταυρομύτη, μια γεροφτιαγμένη σπίζα με δυνατό ράμφος, άριστα εξελιγμένο ώστε να διατέμνει τα σκληρά λέπια των κουκουναριών. Εντυπωσιακός, άφοβος και αγελαίος, ο Σταυρομύτης συνιστά μια χαρακτηριστική παρουσία του ορεινού δάσους και η κύρια πληθυσμιακή κατανομή του, τουλάχιστον στο τμήμα του έτους που τα δέντρα δεν καλύπτονται πλήρως από χιόνια, σχετίζεται με την παρουσία ορεινών κωνοφόρων, άρα ταυτίζεται με τη ζώνη πάνω από τα 1000 έως τα 2200 μ. Αφήνοντας τα μεγάλα βουνά, και όταν τα έλατα είναι ακόμα ξέχιονα, ο Σταυρομύτης κατεβαίνει σε το Χειμώνα σε δάση μικρότερου υψομέτρου, όπως στην Πάρνηθα, ενώ στις βαρυχειμωνιές μπορεί να βρεθεί και σε πεδινούς πευκώνες, όπου ελλείψει κουκουναριού θα στραφεί σε άλλους καρπούς, έντομα και, νωρίς την Άνοιξη, σε οφθαλμούς πλατύφυλλων.
Θηλυκός Σταυρομύτης (Loxia curvirostra)
Το είδος παρουσιάζει σαφή σεξουαλικό διμορφισμό: το αρσενικό έχει πορτοκαλο-κόκκινο πτέρωμα, ενώ το θηλυκό και τα ανώριμα άτομα έχουν χρώμα κιτρινο-γκρίζο έως λαδί, πάντα με σκουρόχρωμες πτέρυγες και ουρά. Περνά όλη τη μέρα στις κόμες των δέντρων, όπου ακροβατεί στις άκρες των βλαστών για να αποσπάσει με επιδέξιες τομές τον καλά κρυμμένο κουκουναρόσπορο. Μετά τη συγκομιδή, τα κουκουνάρια που πέφτουν κάτω έχουν χαρακτηριστικά διχοτομημένα τα καλυπτήρια των σπόρων.
Ο Σταυρομύτης: λεπτομέρεια του ράμφους
Τα πουλιά κινούνται στα χαμηλότερα κλαδιά μόνο για να κρυφτούν και κατεβαίνουν στο έδαφος μόνο για να πιούν νερό. Αν και δεν γίνεται εύκολα αισθητό οπτικά, καθώς είναι πάντα διασκορπισμένοι ή αόρατοι, οι Σταυρομύτες κινούνται σε μικρές ή μεγαλύτερες κοινωνίες, κάτι που το αντιλαμβανόμαστε κυρίως από τις ομαδικές φωνασκίες τους, όταν μετακινούνται. Το κάλεσμά του είναι μια συλλογή από στριγγούς ήχους, ενώ το τραγούδι είναι πιο εύηχοι τόνοι, χωρίς ωστόσο κάποια μελωδία.
Η ράχη και οι φτερούγες του Σταυρομύτη έχουν σκούρα γράμμωση
Η εξάπλωση του είδους αποτελείται από ενιαίους πληθυσμούς στη Βόρεια Ευρώπη και διάσπαρτους πυρήνες στη Νότια ήπειρο. Στην Ελλάδα, όπου αναγνωρίζεται το υποείδος guillemardi, η κατανομή του καλύπτει κυρίως τη γεωλογική Πίνδο έως και τη βόρεια Πελοπόννησο, τον Όλυμπο και τα βουνά των συνόρων έως και τη Ροδόπη. Σε κάθε περίπτωση, ο ελληνικός πληθυσμός είναι ένα πολύ μικρό κλάσμα του παγκόσμιου.
Κείμενο και φωτογραφίες: Τ. Αδαμακόπουλος
topoguide greece
ΤΑ ΠΟΥΛΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ
Το topoguide greece είναι διαθέσιμο για συσκευές Android από το Play Store της Google topoguide greece.
Το topoguide greece είναι επίσης διαθέσιμο για συσκευές iOS (iPhone και iPad) από το App Store της Apple Topoguide Greece.
Κάθε περιοχή περιέχει έναν πλούσιο οδηγό στη γεωγραφία, τη φύση και τον πολιτισμό της περιοχής και παρέχει ενεργητική πλοήγηση κατά μήκος δεκάδων πεζοπορικών και ορειβατικών διαδρομών.
