Πουλιά της Ελλάδας: Το Κιρκινέζι
Πουλιά της Ελλάδας
Το Κιρκινέζι (Falco naumanni)
Θηλυκό Κιρκινέζι (Falco naumanni) στα 2200 μ., Όλυμπος
Το Κιρκινέζι (Falco naumanni) είναι ένα γεράκι των πεδινών κυρίως περιοχών, πολύ παρόμοιο μορφολογικά με το Βραχοκιρκίνεζο, με το οποίο ανήκει στο ίδιο γένος, αλλά σε αντίθεση με αυτό είναι πλήρως μεταναστευτικό και συναντάται στην Ελλάδα μόνο τους καλοκαιρινούς μήνες, οπόταν και αναπαράγεται.
Είναι το πιο εξοικειωμένο ως προς τον άνθρωπο γεράκι, καθότι φωλιάζει σχεδόν αποκλειστικά σε στέγες και άλλες καλυμένες θέσεις κτηρίων. Στο όνομα του είδους τιμάται ο Γερμανός ορνιθολόγος του 19ου αιώνα Johann Andreas Naumann.
Αρσενικό Κιρκινέζι (Falco naumanni)
Πατήστε για μεγέθυνση
Αρσενικό Κιρκινέζι (Falco naumanni)
Το Κιρκινέζι είναι ένα καθαρά μεταναστευτικό είδος, που διαχειμάζει στην Κεντρική και Νότια Αφρικής και έρχεται στη Μεσόγειο και τα Βαλκάνια το καλοκαίρι για να αναπαραχθεί. Είναι γνωστοί κάποιοι θύλακες ενδιάμεσων γεωγραφικά περιοχών, κυρίως στη Βόρεια Αφρική, όπου το είδος παραμένει όλο το χρόνο.
Είναι αποκλειστικά εντομοφάγο πουλί και προτιμά αγροτικές περιοχές χαμηλού υψομέτρου, με εναλλαγές καλλιεργημένων, φρυγανικών, στεπωδών και υγροτοπικών τοπίων. Στην Ελλάδα φωλιάζει σε παλιά σπίτια με κεραμοσκεπές, απομονωμένες αγροικίες, κάστρα ή καμπαναριά, πολύ συχνά μέσα σε οικισμούς, όπου είναι γνωστό στους κατοίκους ως κυνηγός ακρίδων και άλλων εντόμων και προστατεύεται.
Σε όλες τις περιοχές φωλιάσματος, αλλά και στις ζώνες κυνηγιού, είναι αγελαίο: ειδικά στη φάση της φθινοπωρινής προετοιμασίας για τη μετανάστευση μπορεί να δει κανείς αρκετές δεκάδες Κιρκινέζια να κυνηγούν παράλληλα. Οι συγκεντρώσεις αυτές δεν εμφανίζουν ωστόσο κάποια συνοχή ή συνεργασία, απλά τα πουλιά κινούνται στον ίδιο χώρο. Το αγαπημένο θήραμά του είναι ο καμπίσιος γρύλος (Gryllus campestris), οι πεδινές ακρίδες και τα ανάλογα είδη του μεσαίου και μεγάλου βουνού.
Έχουν καταγραφεί μερικές παραθαλάσσιες αποκίες, όπως στην περιοχή της Καρύστου, όπου τα γεράκια φωλιάζουν σε βραχονησίδες και κυνηγούν κοντά στην ακτογραμμή, επιστρέφοντας στη βάση τους πάνω από τη θάλασσα. Επίσης, στα μέσα Σεπτέμβρη, τα Κιρκινέζια της Θεσσαλίας αφήνουν καθημερινά τον κάμπο και ανεβαίνουν στα 1000 έως και 2400 μ. για να κυνηγήσουν ορεινά είδη γρύλων, που είναι εξαιρετικά άφθονα αυτήν την περίοδο. Τα πουλιά ξανακατεβαίνουν το σούρουπο στα χωριά, για να κουρνιάσουν.
Θηλυκό Κιρκινέζι (Falco naumanni)
Όπως και το ξαδερφάκι του, το Βραχοκιρκίνεζο, εμφανίζει σαφή σεξουαλικό διμορφισμό, με το αρσενικό να έχει μολυβί κεφάλι (με ελάχιστα ορατό το εμφανέστατο μουστάκι του Βραχοκιρκίνεζου) και κεραμιδί ράχη, ενώ το θηλυκό να έχει πιο ανοιχτόχρωμους τόνους (οπότε διακρίνεται δύσκολα από το αντίστοιχο θηλυκό Βραχοκιρκίνεζο). Το αρσενικό έχει πιο «καθαρή» ράχη, χωρίς κηλίδες. Και τα δύο γένη έχουν ανοιχτόχρωμα νύχια (σαφώς σκούρα στο Βραχοκιρκίνεζο). Πάντως το πιο ασφαλές κριτήριο αναγνώρισης είναι η ομαδική κίνηση, η σαφής ανοχή προς τον άνθρωπο και το ότι δεν κάνει αιώρηση (hovering) όπως το Βραχοκιρκίνεζο, αλλά συνεχή αερογλιστρήματα.
Είναι το πιο χαρακτηριστικό είδος αρπακτικού που εμφανίζουν μείωση του πληθυσμού αποκλειστικά λόγω των αλλαγών στον τρόπο άσκησης της γεωργίας, του μετασχηματισμού του αγροτικού τοπίου, του εκσυγχρονισμού του οικιστικού αποθέματος και της εισαγωγής καινοφανών καταστάσεων, όπως οι ανεμογεννήτριες. Αντίθετα, δεν αντιμετωπίζει κανέναν κίνδυνο από ενεργή θανάτωση, καταστροφή φωλιών κλπ. Οι πληθυσμοί του, ωστόσο, βαίνουν μειούμενοι σε όλη τη ζώνη εξάπλωσής του.
Κείμενο & φωτογραφίες: Τ. Αδαμακόπουλος
topoguide greece
ΤΑ ΠΟΥΛΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ
Το topoguide greece είναι διαθέσιμο για συσκευές Android από το Play Store της Google topoguide greece.
Το topoguide greece είναι επίσης διαθέσιμο για συσκευές iOS (iPhone και iPad) από το App Store της Apple Topoguide Greece.
Κάθε περιοχή περιέχει έναν πλούσιο οδηγό στη γεωγραφία, τη φύση και τον πολιτισμό της περιοχής και παρέχει ενεργητική πλοήγηση κατά μήκος δεκάδων πεζοπορικών και ορειβατικών διαδρομών.
