Η χαράδρα του Αώου
Εθνικό Πάρκο Βόρειας Πίνδου
Η χαράδρα του Αώου
Η χαράδρα του Αώου, μεγάλος φυσικός άξονας στην καρδιά της Βόρειας Πίνδου, σκιαγραφεί την επαφή ανάμεσα στους ασβεστόλιθους της Τύμφης και τους οφιόλιθους του Σμόλικα.
Οι πηγές του Αώου βρίσκονται στις Πολιτσές, μεγάλο οροπέδιο ανάμεσα στους όγκους της Βάλια Κάλντα και τα μετσοβίτικα βουνά, σήμερα κατακλυσμένο από τον ταμιευτήρα των Πηγών Αώου. Η χαράδρα αρχίζει ακριβώς κατάντι του κύριου φράγματος και διατέμνει τη Βόρεια Πίνδο σε μια σχεδόν ευθεία γραμμή μέχρι την Κόνιτσα, όπου βγαίνει από τα βουνά και με τα υλικά τους σχηματίζει ένα μεγάλο προσχωσιγενή κάμπο.
Όλη η χαράδρα είναι δυσπρόσιτη και πρακτικά άβατη, με μοναδική εξαίρεση το πλάτωμα της Βοβούσας. Κρυμμένος από τα μάτια των ανθρώπων, ο Αώος, χάρη και στη συνεισφορά του Αρκουδορέματος και παρόλη την εκτροπή των πηγών του, έχει και αρκετά πλούσια μόνιμη ροή.
Η χαράδρα του Αώου είναι ένα από τα πιο δυσπρόσιτα
και ασφαλή καταφύγια της φύσης στη Βόρεια Πίνδο
Πατήστε για μεγέθυνση
Η χαράδρα του Αώου είναι ένα από τα πιο δυσπρόσιτα
και ασφαλή καταφύγια της φύσης στη Βόρεια Πίνδο
Ένας μεγάλος φυσικός άξονας
Η αλληλουχία απότομων πρανών οφιόλιθου και φλύσχη στα ανάντι και ορθοπλαγιών ασβεστόλιθου στα κατάντι δίνει στη χαράδρα του Αώου μια μορφολογία που πλησιάζει εκείνη του φαραγγιού. Ωστόσο, παρόλες τις έντονες κλίσεις, οι πλαγιές είναι κατάφυτες με κωνοφόρα, τα οποία φτάνουν μέχρι την κοίτη. Η ίδια η κοίτη είναι μάλλον ισοκλινής, χωρίς πεσίματα και καταρράκτες, μια ιδιαιτερότητα που δίνει στον Αώο τη δυνατότητα να λειτουργήσει ως φυσικός άξονας κίνησης και διασύνδεσης των επιμέρους ζωοκοινωνιών.
Παράλληλα, η απουσία οποιασδήποτε ανθρώπινης παρέμβασης χαρίζει στη χαράδρα μια φυσικότητα που δεν συναντάμε σε άλλο ορεινό ποταμό της χώρας και η οποία εκφράζεται μέσα από την ποικιλία καταστάσεων του εδαφικού, του υδάτινου και του δασικού τοπίου, σε ένα υψομετρικό εύρος πρανών που κυμαίνεται από τα 450 έως τα 2000 μέτρα. Ως άμεσο αποτέλεσμα των συνθηκών αυτών, ο Αώος φιλοξενεί την πλουσιότερη πανίδα από όλες τις ενότητες της Πίνδου και προφανώς την πιο ποικίλη ορνιθοπανίδα. Οι καταγραφές στη χαράδρα, αν και ελλιπείς και μη μεθοδικές, επιβεβαιώνουν την εικόνα αυτή.
Η περιβαλλοντική εξερεύνηση στον Αώο περιορίζεται από τις ίδιες παραμέτρους που δημιουργούν την περιβαλλοντική αξία της κοιλάδας: το δυσπρόσιτο της περιοχής. Τα μόνα βατά τμήματα της κοιλάδας είναι η ζώνη γύρω από τη Βοβούσα και η έξοδος του ποταμού στην Κόνιτσα, κατάντι της μονής Στομίου. Αυτή η τελευταία ζώνη εξυπηρετείται από έναν, κατά τόπους προβληματικό, χωματόδρομο, που μπορεί ωστόσο να αξιοποιηθεί με τα πόδια ως άξονας παρατηρήσεων. Την όδευση αυτή παρουσιάζει το κεφάλαιο Τα πουλιά του Αώου, που προτείνει την πεζοπορική εξερεύνηση της παρόχθιας ζώνης από τη γέφυρα της Κόνιτσας μέχρι τη βάση του μονόλιθου της μονής Στομίου, που αποτελεί και πύλη του πρακτικά απροσπέλαστου μέσου τμήματος του ποταμού.
Περιήγηση και πεζοπορία στη χαράδρα του Αώου
Το κατώτερο σκέλος της χαράδρας του Αώου, σχετικά φιλικό και βατό, δεν είναι λιγότερο πλούσιο σε άγρια ζωή και ομορφιά από τα ανάντη τμήματα. Πράγματι, η μορφολογία, οι ορθοπλαγιές και η βλάστηση από τη γέφυρα της Κόνιτσας μέχρι τη μονή Στομίου δεν υπολείπονται του τοπίου του μέσου ρου του μεγάλου ποταμού.
Αντίστοιχα, χάρη στην πλήρη απουσία ανθρώπινων δραστηριοτήτων, το τμήμα αυτό φιλοξενεί όλη την ορνιθοπανίδα που αναμένει να δει κανείς ανά εποχή στο βάθος των ορεινών κοιλάδων: αν ακολουθήσουμε τον παλιό δρόμο από τη γέφυρα προς τη μονή Στομίου και αποκλίνουμε προς την κοίτη του Αώου, έχουμε πολλές ευκαιρίες να συναντήσουμε όλα τα είδη που αναφέρονται για την περιοχή.
Για πρακτικούς λόγους, η αφετηρία της διαδρομής έχει τοποθετηθεί σο κέντρο της Κόνιτσας, από όπου με μια σειρά δρομάκια φτάνουμε στη μεγάλη μονότοξη γέφυρα του Αώου. Περνώντας τη γέφυρα, συναντάμε το χωματόδρομο που εξυπηρετεί τη μονή Στομίου και τον οποίο θα ακολουθήσουμε για ένα διάστημα.
Τα πουλιά του Αώου
Κιτρινοσουσουράδα (Motacilla flava)
Αρχικά ο δρόμος ελίσσεται μέσα σε πυκνή βλάστηση, αλλά σύντομα το τοπίο ανοίγει. Είτε από το επίπεδο του δρόμου, είτε από χαμηλότερα (κατά διαστήματα συναντάμε μονοπάτια που κατεβαίνουν στην κοίτη) θα δούμε Κιτρινοσουσουράδες και τη φευγαλέα σιλουέτα του Νεροκότσυφα.
Απέναντί μας υψώνονται μια σειρά επάλληλα βράχινα σπηρούνια, γύρω από τα οποία περιστρέφεται ένα μέρος από τη ζωή των αρπακτικών της χαράδρας. Στη ζώνη αυτή θα δούμε Ξεφτέρια και Πετρίτες, ενώ το βράδυ θα ακούσουμε το βαρύ κάλεσμα του Μπούφου.
Τα πουλιά του Αώου
Μαυροπελαργός (Ciconia nigra)
Σε λίγο βλέπουμε στα δεξιά μας την αρχή του διαμορφωμένου μονοπατιού προς τη μονή Στομίου (πινακίδες), την οποία αγνοούμε και συνεχίζουμε στο χωματόδρομο. Σε λίγο ο άξονας του δρόμου πλησιάζει πολύ το επίπεδο της κοίτης και ουσιαστικά περπατάμε ακριβώς στις όχθες του ποταμού. Στο σκέλος αυτό μπορούμε να δούμε τα παρυδάτια πουλιά του Αώου και πιο συγκεκριμένα τον Ακτίτη που περιδιαβαίνει την άκρη του νερού (δεν λεγόταν άδικα Ποταμότρυγγας παλιότερα) και λίγες Νανοσκαλίδρες, συχνά παρέα με ένα μοναχικό Λασπότρυγγα. Εδώ ο πεζοπόρος μπορεί να εκπλήξει κάποιον Λευκοτσικνιά ή να προλάβει κάποιον Μαυροπελαργό, που ψαρεύει στην ησυχία της απόμερης αυτής ζώνης.
Τα πουλιά του Αώου
Βαλκανικός Δρυοκολάπτης (Dendrocopos syriacus)
Ο δρόμος ανηφορίζει προς το μοναστήρι, αλλά εμείς θα πάρουμε ένα παλιό δρομάκι που ξαναγυρίζει προς το ποτάμι. Μέσα στην πυκνή βλάστηση, μπορούμε να δούμε τους δρυοκολάπτες της περιοχής και συγκεκριμένα Βαλκανικό και Πράσινο Δρυοκολάπτη.
Κείμενο & φωτογραφίες: Τ. Αδαμακόπουλος
topoguide greece
Εθνικο Παρκο Βορειας Πινδου
Οι οδηγοί Ζαγόρι topoguide και Βάλια Κάλντα topoguide είναι διαθέσιμοι για συσκευές Android ως μία απο τις δεκάδες διαθέσιμες περιοχές της Ελλάδας, μέσα στη γενική εφαρμογή topoguide greece. Το Ζαγόρι και η Βάλια Κάλντα περιλαμβάνονται στην ομάδα της Βόρειας Ελλάδας. Αποκτήστε τους οδηγούς Ζαγόρι topoguide και Βάλια Κάλντα topoguide ως in-app purchase μέσα από την εφαρμογή.
Οι οδηγοί Ζαγόρι topoguide και Βάλια Κάλντα topoguide είναι επίσης διαθέσιμοι για συσκευές iOS (iPhone και iPad) μέσα από την γενική εφαρμογή πεζοπορικών περιοχών Topoguide Greece. Αποκτήστε τον οδηγό του Ζαγορίου και τον οδηγό της Βάλια Κάλντα ως in-app purchase μέσα από την εφαρμογή, επιλέγοντάς τους από την ομάδα της Βόρειας Ελλάδας.
Η εφαρμογή topoguide greece παρέχει ενεργητική πλοήγηση κατά μήκος της διαδρομής, καθώς και έναν πλούσιο οδηγό στη γεωγραφία, τη φύση και τον πολιτισμό των περιοχών.
Όλα τα σημεία ενδιαφέροντος που απεικονίζονται στο χάρτη αποτελούν διαδραστικές πηγές πληροφορίας της εφαρμογής: στο πεδίο, κάθε σημείο προβάλλεται αυτόματα στην οθόνη όταν το πλησιάζουμε και μας οδηγεί στο σχετικό λήμα του ψηφιακού οδηγού που περιέχεται στην εφαρμογή.