Χλωρίδα της Βάλια Κάλντα
Χλωρίδα της Βάλια Κάλντα
Γνωρίστε είδη φυτών
Η χλωρίδα των οφιολίθων
Τα οφιολιθικά πετρώματα, χάρη στην ιδιαίτερη σύστασή τους – βασικά προς υπερβασικά, με αυξημένες συγκεντρώσεις βαρέων μετάλλων (μαγνήσιο, πυρίτιο, σίδηρο, νικελίου κ.α.) και φτωχά σε αργίλιο και ασβέστιο – φιλοξενούν χλωρίδα που είναι προσαρμοσμένη σε αυτές τις ασυνήθιστες γεωλογικές συνθήκες.
Campanula hawkinsiana
Λόγω αυτής της εξειδίκευσης αρκετά από αυτά τα είδη εμφανίζουν και περιορισμένη εξάπλωση: μερικά από τα τυπικά φυτικά είδη που φύονται σε οφιολιθικά εδάφη και απαντούν στην περιοχή είναι τα ελληνικά ενδημικά Leptoplax emarginata, Bornmuellera tymphaea, τα βαλκανικά ενδημικά Centaurea vlachorum (η κενταύρια των Βλάχων, ενδημικό των δυτικών Βαλκανίων), Bornmuellera baldaccii subsp baldaccii, η Alkanna pindicola, η Silene radicosa, το Linum hologynum, η Aubrieta scardica, η καμπανούλα Campanula hawkinsiana, η μινουάρτια Minuartia baldaccii subsp. baldaccii κ.α. Έχει αναφερθεί επίσης το Alyssum smolikanum, ένα λαμπερό κίτρινο βραχόφιλο είδος, γνωστό κυρίως από τις οφιολιθικές κορυφές του Σμόλικα και το επίσης κίτρινο παρασιτικό φυτό Phelipanche nowackiana.
Τα αποκλειστικά ελληνικά είδη
Εκτός από τα Leptoplax emarginata και Bornmuellera tymphaea, που αναφέρθηκαν πιο πάνω, σημειώνουμε ότι στη Βάλια Κάλντα και την ευρύτερη περιοχή της έχουν καταγραφεί τα ελληνικά ενδημικά Fritillaria epirotica, μια σκουρόχρωμη φριτιλάρια της Βόρειας Πίνδου, η σιληνή Silene haussknechtii (απαντάται στη μέση και ανώτερη υψομετρικά ζώνη των βουνών της Πίνδου), η Noccaea epirota (φυτό της Πίνδου), το Onosma epirotica, που ενδημεί στα βουνά της ΒΔ Ελλάδας, το Dichoropetalum stridii που έχει μια στενή παρουσία από τη Βάλια Κάλντα μέχρι το Γράμμο και ο Thymus teucrioides subsp. alpinus.
Τα βαλκανικά είδη
Η παρουσία των βαλκανικών ειδών είναι έντονη στη Βάλια Κάλντα και τα γύρω βουνά. Το είδος της οικογένειας των Κυπεροειδών Carex castroviejoi περιγράφηκε ως νέο είδος από τον πυρήνα του Εθνικού Δρυμού μόλις το 2009 και απαντά σε πολύ λίγες υγρές θέσεις των Βαλκανίων.
Viola albanica
Φυτά με τυπική βαλκανική εξάπλωση είναι και οι βιόλες Viola dukadjinica, Viola albanica και Viola epirota, που τις βρίσκουμε σε όλα τα βουνά της Βόρειας Πίνδου. Αντίστοιχα η κατανομή της Silene parnassica subsp. pindicola απλώνεται από τη Βόρεια Πίνδο στα Κεντρικά Βαλκάνια, ενώ το Onosma pygmaea έχει βρεθεί μόνο στο νότιο άκρο της Βάλια Κάντα και στην Αλβανία.
Άλλα είδη με βαλκανική κατανομή είναι ο Dianthus haematocalyx subsp. pindicola, που στην Ελλάδα τον συναντάμε κυρίως στη Βόρεια Πίνδο (Ζυγός, Σμόλικας, Γράμμος κλπ), η όμορφη Moneses uniflora, που τη βρίσκουμε στα δάση μαυρόπευκων σε όλο το ορεινό τόξο των συνόρων και τον Όλυμπο, καθώς και το λαμπερό κόκκινο Geum coccineum, τοπικά άφθονο στα ορεινά λιβάδια της συνοριακής οροσειράς και τα παρακλάδια της μέχρι το Βίτσι, τα Πιέρια και το Βέρμιο. Στα σκιερά ρυάκια κρύβεται η Aquilegia nigricans (Γκαμήλα, Βέρμιο, Βασιλίτσα, Γράμμος), ενώ στα βράχια φωλιάζει η Campanula tymphaea, είδος με διάσπαρτη παρουσία κατά μήκος της Πίνδου. Στους πετρότοπους θα συναντήσουμε την Pedicularis petiolaris, είδος της Νότιας Βαλκανικής με σποραδική πασουσία στη Βόρεια Πίνδο.
Μια πληθώρα τυπικών ορεινών φυτών
Allium flavum
Τυπικά είδη που συναντώνται σε υγρές και δασωμένες θέσεις της περιοχής είναι οι βερόνικες Veronica serpyllifolia και Veronica jacquinii, η αγριοφράουλα Fragaria vesca, η πινγκουίκουλα Pinguicula crystallina subsp. hirtiflora, τα είδη Melittis melissophyllum, Ajuga reptans, Geranium versicolor κ.α.
Από το εντυπωσιακό γένος των Lilium έχουν καταγραφεί ο Κόκκινος κρίνος Lilium chalcedonicum, το κατακίτρινο Lillium albanicum, το μωβ Lillium martagon και το λευκό Lillium candidum.
Από τις αρχές της Άνοιξης, χαμηλά εμφανίζονται οι κίτρινοι κρόκοι Crocus crysanthus, ενώ στα περιθώρια του χιονιού αφθονεί ο Κρόκος του Βελουχιού Crocus veluchensis. Σύντομα, τα λιβάδια γεμίζουν με Ανοιξιάτικες πρίμουλες Primula veris.
Το καλοκαίρι ανάμεσα στους σκουρόχρωμους βράχους λάμπουν λίγα διάσπαρτα άτομα της βουνίσιας τουλίπας Tulipa australis. Στις υγρές τοποθεσίες αφθονούν οι πανέμορφες Soldanella pindicola και τα κατάλευκα Anthericum liliago, ενώ στα υγρά λιβάδια στους πρόποδες του Μαυροβουνίου προς τη λίμνη Πηγών Αώου αφθονούν τοπικά οι νάρκισσοι των ποιητών Narcissus poeticus (έχουν αναγνωριστεί δύο υποείδη, το τυπικό poeticus και το πιο περιορισμένης εξάπλωσης radiiflorus). Σε κάποιες από τις αναρίθμητες αναβλύσεις της αλπικής ζώνης συναντάμε άτομα του ασυνήθιστου Euphrasia liburnica.
Ανάμεσα στα εκατοντάδες είδη που ανθίζουν το καλοκαίρι, αξίζουν να αναφερθούν τα Allium phthioticum, το ιδιόμορφο Polygonatum multiflorum, η λευκή Armeria canescens, το εντυπωσιακό Jasione heldreichii με τις κυανές ταξιανθίες, το Geocaryum pindicola που εξαπλώνεται κατά μήκος της οροσειράς και το χλωμοπράσινο Pyrola chlorantha που κρύβεται στις σκιές των δασών.
Κυκλάμινο (Cyclamen hederifolium)
Το Φθινόπωρο σε όλη τη μέση υψομετρική ζώνη θα συναντήσουμε ομάδες από κυκλάμινα Cyclamen hederifolium.
Οι ορχιδέες
Η χλωρίδα των ορχιδεών της περιοχής είναι ιδιαίτερα πλούσια, κυρίως σε είδη του δάσους, όπως οι κεφαλανθέρες Cephalanthera damasonium και Cephalanthera rubra, τα είδη του γένους Orchis, όπως οι Orchis pallens και Orchis pinetorum, οι δακτυλόριζες Dactylorhiza saccifera, Dactylorhiza cordigera subsp. pindica, Dactylorhiza baumanniana subsp. smolikana, Dactylorhiza kalopissii και Dactylorhiza romana, οι επιπάκτιδες όπως η Epipactis atrorubens και οι νεοτίνεες Neottia nidus-avis, Neottia ovata, Neotinea maculata και Neotinea ustulata. Ξεχωριστές παρουσίες είναι τα δυσεύρετα Platanthera bifolia, Gymnadenia frivaldii, Gymnadenia conopsea, Epipogium aphyllum, Coeloglossum viride και Corallorhiza trifida.
Τα φυτά ευρείας εξάπλωσης
Τα Epilobium
Epilobium dodonaei
Το όνομα του γένους (Epilobium) προέρχεται από την ελληνική «επί» και «λοβός» και εννοεί ότι τα πέταλα είναι πάνω από την ωοθήκη. Το όνομα angustifolium επισημαίνει τα αιχμηρά φύλλα του είδους, ενώ το dodonaei αναφέρεται στον ολλανδό βοτανολόγο R. Dodoens (1517-1585), συγγραφέα ενός σημαντικού έργου χλωρίδας με πλούσια εικονογράφηση.
Το Epilobium angustifolium συναντάται κατά ομάδες σε υγρές τοποθεσίες ή πρανή δρόμων που διαποτίζονται από την επιφανεική απορροή των υπερκείμενων εδαφών. Οι ομάδες του μπορεί να καλύπτουν μεγάλη έκταση, όπως μεγάλη μπορεί να είναι και η πυκνότητα των ατόμων.
Το Epilobium dodonaei κοσμεί τα πρανή των δρόμων στα μέσα υψόμετρα, προτιμώντας στεγνά εδάφη ή η πρανή με επιφανειακή στρώση από λατύπες που αποστραγγίζονται γρήγορα. Το είδος έχει κυρίως κεντροευρωπαϊκή κατανομή και στην Ελλάδα φτάνει μέχρι και τη Στερεά Ελλάδα. Μπορεί να βρεθεί ανθισμένο μέχρι και τον Οκτώβρη.
Τα στολίδια του φθινοπώρου
Τα Κολχικά
Τα περισσότερα φυτά έχουν δύο άνθη ανά βολβό. Τα άνθη φέρουν ελαφρό μωσαϊκό πρότυπο ανοιχτόχρωμων στιγμάτων.
Τα μικροσκοπικά φυτά
Το γένος Minuartia
Η Minuartia baldaccii subsp. baldaccii έχει χαρακτηριστικά μεγάλο άνθος, σε σχέση με το υπόλοιπο φυτό. Έχει βαλκανική κατανομή και στην Ελλάδα εξαπλώνεται κυρίως στην Βόρεια Πίνδο, όπου προτιμά τους σερπεντίνες, πάντα σε πετρολίβαδα με ελάχιστο έδαφος.
Η Minuartia garckeana έχει κάπως ευρύτερη εξάπλωση στα ελληνικά βουνά, παραμένοντας ωστόσο στον άξονα της Πίνδου.
topoguide greece
Η ΧΛΩΡΙΔΑ ΤΗΣ ΒΑΛΙΑ ΚΑΛΝΤΑ
Ο οδηγός είναι διαθέσιμος για συσκευές Android ως μία απο τις δεκάδες διαθέσιμες περιοχές της Ελλάδας, μέσα στη γενική εφαρμογή topoguide greece. Η Βάλια Κάλντα περιλαμβάνεται στην ομάδα της Βόρειας Ελλάδας. Αποκτήστε τον οδηγό της Βάλια Κάλντα ως in-app purchase μέσα από την εφαρμογή.
Ο οδηγός Βάλια Κάλντα topoguide είναι επίσης διαθέσιμος για συσκευές iOS (iPhone και iPad) μέσα από την γενική εφαρμογή πεζοπορικών περιοχών Topoguide Greece. Αποκτήστε τον οδηγό της Βάλια Κάλντα ως in-app purchase μέσα από την εφαρμογή.
Η εφαρμογή παρέχει ενεργητική πλοήγηση κατά μήκος των διαδρομών, καθώς και έναν πλούσιο οδηγό στη γεωγραφία, τη φύση και τον πολιτισμό της περιοχής.
