Εθνικός Δρυμός Πάρνηθας

Τα πουλιά του Εθνικού Δρυμού Πάρνηθας

Η έκταση του Εθνικού Δρυμού Πάρνηθας φιλοξενεί την πλέον αξιόλογη πανίδα χερσαίων πουλιών στο γεωγραφικό χώρο της Αττικής. Έχουν καταγραφεί περίπου 135 είδη επιδημητικών και αποδημητικών πουλιών.

Μπορεί να παρατηρήσει κανείς ένα μεγάλο μέρος από τα δασικά πουλιά της Πάρνηθας πάνω στην πορεία Το ελατόδασος της Πάρνηθας, ακολουθώντας το καλό μονοπάτι από το καταφύγιο Μπάφι προς τη Σκίπιζα, ανεβαίνοντας στη Λυκοποριά και ξανακαταβαίνοντας προς το Μπάφι. Η πορεία εκτυλίσσεται στην καρδιά του μοναδικού τμήματος του ελατοδάσους που σώθηκε από τις πρόσφατες πυρκαγιές.

Χάρη στην παρουσία νερού και στην ποικιλία δασικών ειδών και άγριων καρποφόρων που φιλοξενεί, η Μόλα παραμένει το σημείο όπου συναντά κανείς τα πιο ενδιαφέροντα πουλιά του δάσους και μάλιστα είδη που περνούν παροδικά από το βουνό, όπως οι σταυρομύτες, οι κοκκοθραύστες και οι πύρρουλες. Η διαδρομή στο κεφάλαιο Η Μόλα περιγράφει τον κύκλο των συχνότερων παρατηρήσεων στην περιοχή.

Αντίστοιχους πόρους - λιβάδια, νερά, δάσος - προσφέρει και το Λημικό, που επιπλέον γειτνιάζει με τους θαμνώνες της Βόρειας Πάρνηθας. Η ορνιθοπανίδα του υπολείπεται αριθμητικά αυτής της Μόλας, ωστόσο η απόμερη και αδιατάρακτη πλέον τοποθεσία αυτή προσφέρει πολύ πιο έντονες εμπειρίες στον παρατηρητή. Η διαδρομή προπέλασης περιγράφεται στο κεφάλαιο Το Λημικό.

Στην καμένη ζώνη γύρω από το το οροπέδιο Ξερολίβαδο (από το έρημο Ξενία προς το γήπεδο του ΣΕΓΑΣ και σε όλο τον κύκλο του καμένου Δάσους Γιγάντων), ακολουθώντας τη διαδρομή Το οροπέδιο Ξηρολίβαδο θα βρούμε πολλά είδη των φρυγανότοπων, των πετρολίβαδων και της ακμής του δάσους.

Η διαδρομή που περιγράφουμε στο κεφάλαιο Η χαράδρα της Γκούρας περικυκλώνει το φαράγγι της Γκούρας, τις ορθοπλαγιές του Άρματος και τη ζώνη της μονής Κλειστών με τους αρνητικής κλίσης κρημνώδεις σχηματισμούς. Πρόκειται για το πιο άγριο τοπίο της Πάρνηθας, όπου ενδημούν ή περνούν είδη τυπικά των μεγάλων βουνών, όπως το Όρνιο, ο Χρυσαετός και ο Μπούφος.

Για τους περισσότερους Αθηναίους, η πρώτη επαφή με την Πάρνηθα γεννιέται με μια κυριακάτικη επίσκεψη στα πρώην Βασιλικά κτήματα στο Τατόι. Αν και σήμερα έχει καεί σε μεγάλο ποσοστό, το δάσος του Τατοΐου αποτελεί τον γηραιότερο απόγονο των απέραντων πευκοδασών της Αττικής. Τόσο μια περιήγηση μέσα στο κτήμα, όσο και μια μεγαλύτερη πορεία στο πλούσιο οδικό δίκτυο της περιοχής, όπως αυτή που συζητάμε στο κεφάλαιο Δάση & λιβάδια στο Τατόι έχουν πολλά ακόμα να αποκαλύψουν.

Τέλος, εντελώς διαφορετικό είναι το οικοσύστημα του στο οροπεδίου των Σκούρτων: πρόκειται για μια μεγάλη πόλγη, με ήπια τοπογραφία, καλλιέργειες, στάσιμα νερά και καταβόθρες, που φιλοξενεί κυρίως είδη του αγροτικού περίγυρου του βουνού, αλλά και είδη των μικρών υδάτινων συστημάτων. Η ξενάγηση στο ιδιαίτερο αυτό αγροτικό τοπίο παρουσιάζεται στο κεφάλαιο Τα πουλιά των Σκούρτων.

Αρπακτικά

Από τα Αρπακτικά, εκτός από τις πολυάριθμες Γερακίνες, στην περιοχή αναπαράγονται λίγα ζευγάρια Αετογερακίνες, Φιδαετοί και Πετρίτες, ενώ τον χειμώνα παρατηρείται - σπάνια πλέον - Χρυσαετός και Σπιζαετός. Πιο τακτικά φαίνεται να είναι τα Όρνια, που περνούν διερευνητικά από τον ορεογραφικό σκελετό της Στερεάς Ελλάδας.

Ελληνικό όνομα	Επιστημονικό όνομα	ΣΕΓΑΣ	Σκίπιζα	Μόλα	Λημικό	Γκούρα	Τατόι	Σκούρτα
Όρνιο	Gyps fulvus	-	-	-	-	✔	-	-
Χρυσαετός	Aquila chrysaetos	-	-	-	✔	-	-	-
Φιδαετός	Circaetus gallicus	✔	✔	✔	✔	✔	✔	✔
Γερακαετός	Aquila pennata	✔	-	-	-	-	-	-
Σπιζαετός	Aquila fasciata	-	-	-	✔	-	-	-
Γερακίνα	Buteo buteo	✔	✔	✔	✔	✔	✔	✔
Αετογερακίνα	Buteo rufinus	✔	-	-	-	-	-	✔
Σφηκιάρης	Pernis apivorus	✔	✔	-	-	-	-	-
Διπλοσάινο	Accipiter gentilis	-	✔	-	-	-	-	-
Ξεφτέρι	Accipiter nisus	✔	✔	✔	✔	-	✔	-
Πετρίτης	Falco peregrinus	✔	✔	✔	✔	✔	-	-
Βραχοκιρκίνεζο	Falco tinnunculus	✔	✔	✔	✔	✔	✔	✔
Κιρκινέζι	Falco naumanni	✔	-	-	-	-	-	-
Μαυροπετρίτης	Falco eleonorae	✔	-	-	-	-	-	✔
Δεντρογέρακο	Falco subbuteo	✔	-	-	-	-	-	✔
Μαυροκιρκίνεζο	Falco vespertinus	-	-	-	-	-	-	✔
Νανογέρακο	Falco columbarius	-	-	-	-	-	-	✔
Καλαμόκιρκος	Circus aeruginosus	-	-	-	-	-	-	✔
Χειμωνόκιρκος	Circus cyaneus	✔	✔	-	-	-	-	-
Λιβαδόκιρκος	Circus pygargus	-	-	-	-	-	-	✔

Νυχτοπούλια

Ελληνικό όνομα	Επιστημονικό όνομα	ΣΕΓΑΣ	Σκίπιζα	Μόλα	Λημικό	Γκούρα	Τατόι	Σκούρτα
Μπούφος	Bubo bubo	-	✔	✔	-	✔	-	-
Κουκουβάγια	Athene noctua	✔	-	✔	-	✔	✔	✔
Χουχουριστής	Strix aluco	✔	✔	✔	-	✔	✔	-
Γκιώνης	Otus scops	✔	-	-	-	-	✔	✔

Γλάροι & γλαρόνια

Ελληνικό όνομα	Επιστημονικό όνομα	ΣΕΓΑΣ	Σκίπιζα	Μόλα	Λημικό	Γκούρα	Τατόι	Σκούρτα
Ασημόγλαρος της Μεσογείου	Larus michahellis	✔	-	-	-	-	✔	✔

Δρυοκολάπτες

Ελληνικό όνομα	Επιστημονικό όνομα	ΣΕΓΑΣ	Σκίπιζα	Μόλα	Λημικό	Γκούρα	Τατόι	Σκούρτα
Στραβολαίμης	Jynx torquilla	-	-	-	-	-	✔	-

Κορακοειδή

Ελληνικό όνομα	Επιστημονικό όνομα	ΣΕΓΑΣ	Σκίπιζα	Μόλα	Λημικό	Γκούρα	Τατόι	Σκούρτα
Κόρακας	Corvus corax	✔	✔	✔	✔	✔	✔	✔
Κουρούνα	Corvus cornix	✔	✔	✔	✔	✔	✔	✔
Κάργια	Corvus monedula	-	-	-	-	-	-	✔
Κίσσα	Garrulus glandarius	✔	✔	✔	✔	✔	✔	✔
Καρακάξα	Pica pica	✔	✔	✔	✔	✔	✔	✔
Ψαρόνι	Sturnus vulgaris	✔	-	-	-	-	-	-

Κορακιόμορφα

Ελληνικό όνομα	Επιστημονικό όνομα	ΣΕΓΑΣ	Σκίπιζα	Μόλα	Λημικό	Γκούρα	Τατόι	Σκούρτα
Μελισσοφάγος	Merops apiaster	✔	-	-	-	✔	-	✔
Τσαλαπετεινός	Upupa epops	✔	-	-	✔	✔	-	✔

Περιστερόμορφα

Ελληνικό όνομα	Επιστημονικό όνομα	ΣΕΓΑΣ	Σκίπιζα	Μόλα	Λημικό	Γκούρα	Τατόι	Σκούρτα
Δεκαοχτούρα	Streptopelia decaocto	-	-	-	-	✔	✔	✔
Τρυγόνι	Streptopelia turtur	-	-	-	-	✔	✔	✔
Φάσσα	Columba palumbus	-	-	✔	-	-	-	-
Φασσοπερίστερο	Columba oenas	-	-	-	-	-	✔	-
Αγριοπερίστερο	Columba livia	-	-	-	-	✔	✔	✔

Χελιδόνια & σταχτάρες

Ελληνικό όνομα	Επιστημονικό όνομα	ΣΕΓΑΣ	Σκίπιζα	Μόλα	Λημικό	Γκούρα	Τατόι	Σκούρτα
Σπιτοχελίδονο	Delichon urbicum	✔	✔	-	✔	✔	✔	✔
Σταβλοχελίδονο	Hirundo rustica	✔	✔	-	-	✔	✔	✔
Μιλτοχελίδονο	Cecropis daurica	✔	✔	-	-	✔	✔	✔
Οχθοχελίδονο	Riparia riparia	✔	-	-	-	-	-	-
Βραχοχελίδονο	Ptyonoprogne rupestris	-	-	-	-	✔	-	-
Βουνοσταχτάρα	Tachymarptis melba	✔	✔	-	✔	✔	✔	✔
Σταχτάρα	Apus apus	✔	✔	-	-	✔	✔	✔
Ωχροσταχτάρα	Apus pallidus	✔	-	-	-	-	-	✔

Ορνιθόμορφα

Ελληνικό όνομα	Επιστημονικό όνομα	ΣΕΓΑΣ	Σκίπιζα	Μόλα	Λημικό	Γκούρα	Τατόι	Σκούρτα
Νησιώτικη Πέρδικα	Alectoris chukar	✔	-	-	-	-	-	-
Πετροπέρδικα	Alectoris graeca	-	✔	-	-	-	-	-
Μπεκάτσα	Scolopax rusticola	-	-	-	-	-	✔	-
Ορτύκι	Coturnix coturnix	-	-	-	-	-	✔	-

Κούκοι

Ελληνικό όνομα	Επιστημονικό όνομα	ΣΕΓΑΣ	Σκίπιζα	Μόλα	Λημικό	Γκούρα	Τατόι	Σκούρτα
Κούκος	Cuculus canorus	✔	-	✔	✔	-	✔	✔
Κισσόκουκος	Clamator glandarius	✔	-	-	-	-	-	✔

Σπίζες

Ελληνικό όνομα	Επιστημονικό όνομα	ΣΕΓΑΣ	Σκίπιζα	Μόλα	Λημικό	Γκούρα	Τατόι	Σκούρτα
Καρδερίνα	Carduelis carduelis	✔	✔	✔	-	✔	✔	✔
Σπίνος	Fringilla coelebs	✔	✔	✔	✔	✔	✔	✔
Χειμωνόσπινος	Fringilla montifringilla	✔	✔	✔	-	-	-	✔
Σταυρομύτης	Loxia curvirostra	-	✔	✔	-	-	-	-
Φανέτο	Linaria cannabina	✔	✔	-	✔	-	-	✔
Σκαρθάκι	Serinus serinus	✔	✔	✔	✔	✔	✔	✔
Φλώρος	Chloris chloris	-	✔	✔	-	✔	✔	✔
Λούγαρο	Spinus spinus	✔	✔	✔	-	✔	✔	-
Κοκκοθραύστης	Coccothraustes coccothraustes	-	✔	✔	-	-	-	-
Πύρρουλας	Pyrrhula pyrrhula	-	-	✔	-	-	-	-

Τσίχλες

Ελληνικό όνομα	Επιστημονικό όνομα	ΣΕΓΑΣ	Σκίπιζα	Μόλα	Λημικό	Γκούρα	Τατόι	Σκούρτα
Τσαρτσάρα	Turdus viscivorus	✔	✔	✔	-	✔	-	-
Κεδρότσιχλα	Turdus pilaris	✔	✔	✔	-	-	-	-
Τσίχλα	Turdus philomelos	✔	✔	✔	✔	✔	✔	✔
Κοκκινότσιχλα	Turdus iliacus	✔	✔	✔	-	-	-	-
Κότσυφας	Turdus merula	✔	✔	✔	✔	✔	✔	✔
Χιονοκότσυφας	Turdus torquatus	-	✔	✔	-	-	-	-
Γαλαζοκότσυφας	Monticola solitarius	✔	-	-	-	✔	-	-
Πυρροκότσυφας	Monticola saxatilis	✔	-	-	-	-	-	-

Τσιχλόνια

Ελληνικό όνομα	Επιστημονικό όνομα	ΣΕΓΑΣ	Σκίπιζα	Μόλα	Λημικό	Γκούρα	Τατόι	Σκούρτα
Τσιφτάς	Emberiza calandra	-	-	-	-	-	-	✔
Βουνοτσίχλονο	Emberiza cia	-	-	✔	-	-	-	-
Σιρλοτσίχλονο	Emberiza cirlus	✔	✔	✔	✔	✔	✔	✔
Φρυγανοτσίχλονο	Emberiza caesia	✔	-	-	-	-	-	-
Αμπελουργός	Emberiza melanocephala	-	-	-	-	-	-	✔

Σπουργίτια

Ελληνικό όνομα	Επιστημονικό όνομα	ΣΕΓΑΣ	Σκίπιζα	Μόλα	Λημικό	Γκούρα	Τατόι	Σκούρτα
Σπιτοσπουργίτης	Passer domesticus	-	-	-	-	✔	✔	✔

Κεφαλάδες

Ελληνικό όνομα	Επιστημονικό όνομα	ΣΕΓΑΣ	Σκίπιζα	Μόλα	Λημικό	Γκούρα	Τατόι	Σκούρτα
Αετομάχος	Lanius collurio	✔	✔	-	-	✔	✔	✔
Σταχτοκεφαλάς	Lanius minor	-	-	✔	-	-	-	✔
Κοκκινοκεφαλάς	Lanius senator	✔	-	✔	-	-	-	✔

Σουσουράδες & Κελάδες

Ελληνικό όνομα	Επιστημονικό όνομα	ΣΕΓΑΣ	Σκίπιζα	Μόλα	Λημικό	Γκούρα	Τατόι	Σκούρτα
Λευκοσουσουράδα	Motacilla alba	-	-	-	-	-	✔	-
Σταχτοσουσουράδα	Motacilla cinerea	-	-	-	-	✔	✔	✔
Ωχροκελάδα	Anthus campestris	✔	-	-	-	-	-	-
Λιβαδοκελάδα	Anthus pratensis	✔	✔	-	-	-	-	✔
Δεντροκελάδα	Anthus trivialis	✔	✔	✔	-	-	-	-

Κορυδαλλοί

Ελληνικό όνομα	Επιστημονικό όνομα	ΣΕΓΑΣ	Σκίπιζα	Μόλα	Λημικό	Γκούρα	Τατόι	Σκούρτα
Κατσουλιέρης	Galerida cristata	-	-	-	-	-	-	✔
Σιταρήθρα	Alauda arvensis	-	-	✔	-	-	-	-
Δεντροσταρήθρα	Lullula arborea	✔	✔	-	-	-	-	-

Ποταμίδες & Στριτσίδες

Ελληνικό όνομα	Επιστημονικό όνομα	ΣΕΓΑΣ	Σκίπιζα	Μόλα	Λημικό	Γκούρα	Τατόι	Σκούρτα
Ωχροστριτσίδα	Iduna pallida	-	-	-	-	✔	-	-
Κιτρινοστριτσίδα	Hippolais icterina	✔	-	-	-	-	-	✔
Λιοστριτσίδα	Hippolais olivetorum	-	-	-	-	-	-	✔

Παπαδίτσες, τσομπανάκοι και συγγενή

Ελληνικό όνομα	Επιστημονικό όνομα	ΣΕΓΑΣ	Σκίπιζα	Μόλα	Λημικό	Γκούρα	Τατόι	Σκούρτα
Καλόγερος	Parus major	✔	✔	✔	✔	✔	✔	✔
Ελατοπαπαδίτσα	Periparus ater	✔	✔	✔	✔	✔	✔	✔
Αιγίθαλος	Aegithalos caudatus	✔	✔	✔	✔	✔	✔	-
Γαλαζοπαπαδίτσα	Cyanistes caeruleus	✔	✔	✔	✔	✔	✔	-
Κλειδωνάς	Poecile lugubris	✔	✔	-	✔	✔	✔	✔
Τοιχοδρόμος	Tichodroma muraria	-	-	-	-	✔	-	-
Καμποδεντροβάτης	Certhia brachydactyla	✔	✔	✔	-	✔	✔	-
Βραχοτσοπανάκος	Sitta neumayer	✔	-	-	-	✔	-	-
Δεντροτσοπανάκος	Sitta europaea	✔	-	-	-	-	-	-
Τρυποφράχτης	Troglodytes troglodytes	✔	✔	✔	✔	✔	✔	-

Τσιροβάκοι, τριλιστές & βασιλίσκοι

Ελληνικό όνομα	Επιστημονικό όνομα	ΣΕΓΑΣ	Σκίπιζα	Μόλα	Λημικό	Γκούρα	Τατόι	Σκούρτα
Μαυροσκούφης	Sylvia atricapilla	✔	✔	-	✔	✔	✔	-
Κοκκινοτσιροβάκος	Curruca cantillans	✔	✔	✔	✔	✔	✔	✔
Θαμνοτσιροβάκος	Curruca communis	✔	✔	-	-	-	-	✔
Βουνοτσιροβάκος	Curruca curruca	✔	✔	-	-	-	-	✔
Αιγαιοτσιροβάκος	Curruca rueppelli	-	-	-	-	-	-	✔
Μαυροτσιροβάκος	Curruca melanocephala	✔	✔	✔	✔	✔	✔	✔
Πυρροβασιλίσκος	Regulus ignicapilla	✔	✔	✔	✔	✔	✔	-
Χρυσοβασιλίσκος	Regulus regulus	✔	✔	✔	-	✔	✔	-
Ψευταηδόνι	Cettia cetti	-	-	-	-	✔	-	-

Ψάλτες

Ελληνικό όνομα	Επιστημονικό όνομα	ΣΕΓΑΣ	Σκίπιζα	Μόλα	Λημικό	Γκούρα	Τατόι	Σκούρτα
Θαμνοψάλτης	Prunella modularis	✔	✔	✔	-	✔	-	-

Φυλλοσκόποι

Ελληνικό όνομα	Επιστημονικό όνομα	ΣΕΓΑΣ	Σκίπιζα	Μόλα	Λημικό	Γκούρα	Τατόι	Σκούρτα
Θαμνοφυλλοσκόπος	Phylloscopus trochilus	✔	✔	✔	-	-	✔	✔
Δασοφυλλοσκόπος	Phylloscopus sibilatrix	✔	-	-	-	-	✔	-
Δενδροφυλλοσκόπος	Phylloscopus collybita	✔	✔-	✔	-	-	✔	-
Βουνοφυλλοσκόπος	Phylloscopus orientalis	✔	-	-	-	-	-	-

Αιγοθηλίδες

Ελληνικό όνομα	Επιστημονικό όνομα	ΣΕΓΑΣ	Σκίπιζα	Μόλα	Λημικό	Γκούρα	Τατόι	Σκούρτα
Γιδοβύζι	Caprimulgus europaeus	-	✔	-	-	✔	-	✔

Μυγοχάφτες

Ελληνικό όνομα	Επιστημονικό όνομα	ΣΕΓΑΣ	Σκίπιζα	Μόλα	Λημικό	Γκούρα	Τατόι	Σκούρτα
Σταχτομυγοχάφτης	Muscicapa striata	✔	✔	✔	-	-	✔	✔
Κρικομυγοχάφτης	Ficedula albicollis	✔	-	-	-	-	-	-
Δρυομυγοχάφτης	Ficedula semitorquata	✔	-	-	-	-	-	-
Μαυρομυγοχάφτης	Ficedula hypoleuca	✔	-	-	-	-	-	-
Καρβουνιάρης	Phoenicurus ochruros	✔	✔	✔	✔	✔	✔	✔
Φοινίκουρος	Phoenicurus phoenicurus	✔	✔	-	-	-	-	-
Σταχτοπετρόκλης	Oenanthe oenanthe	✔	✔	✔	-	✔	-	✔
Ασπροκωλίνα	Oenanthe melanoleuca	✔	✔	✔	✔	-	-	✔
Καστανολαίμης	Saxicola rubetra	✔	✔	✔	-	-	-	-
Μαυρολαίμης	Saxicola rubicola	✔	✔	-	-	-	-	✔
Κοκκινολαίμης	Erithacus rubecula	✔	✔	✔	✔	✔	✔	-
Αηδόνι	Luscinia megarhynchos	✔	-	✔	-	✔	✔	-

Ψιττακίδες

Ελληνικό όνομα	Επιστημονικό όνομα	ΣΕΓΑΣ	Σκίπιζα	Μόλα	Λημικό	Γκούρα	Τατόι	Σκούρτα
Πράσινος Παπαγάλος	Psittacula krameri	-	-	✔	-	-	-	-

Κείμενο & Φωτογραφίες: Τ. Αδαμακόπουλος

Πηγές

ebird.org Species list για Ξηρολίβαδο-ΣΕΓΑΣ-Δάσος Γιγάντων
ebird.org Species list για Δάσος ελάτων κεντρικής Πάρνηθας (από Μπάφι προς Σκίπιζα και έως Μόλα)
ebird.org Species list για Δάσος ελάτων κεντρικής Πάρνηθας (περιοχή Μόλας)
ebird.org Species list για Λιβάδια Λημικού
ebird.org Species list για Περιοχή μονής Κλειστών και φαραγγιού Γκούρας
ebird.org Species list για Δάσος Τατοΐου
ebird.org Species list για Κάμπο Σκούρτων