Υγρότοποι της Αττικής

Υγρότοπος Αρτέμιδας

Ένα περίγραμμα

Το παράκτιο έλος της Λούτσας ή υγρότοπος της Αρτέμιδος ή Αλυκή Λούτσας είναι ένα παλιό έλος, που για μια περίοδο λειτούργησε ως αλυκή και σταδιακά μετατράπηκε ξανά σε παράκτιο υγρότοπο. Πρόκειται για μια έκταση 216 στρεμμάτων μπροστά στην παραλία Αγίου Νικολάου και κοντά στο εκκλησάκι του Αγίου Σπυρίδωνα, που περιλαμβάνει ζώνες υδροχαρούς βλάστησης, μια λίμνη ρηχού νερού μεταβαλλόμενης επιφάνειας και ένα μικρό ρυάκι, από όπου τα νερά της λίμνης διατρέχουν μια λωρίδα αμμώδους εδάφους και καταλήγουν στη θάλασσα.

Το πρόσφατο ιστορικό παρεμβάσεων

Μεταπολεμικά και κυρίως την περίοδο που η Λούτσα μετατράπηκε σε περιοχή φτηνής εποίκησης, η Αλυκή άρχισε να θεωρείται διαδοχικά έλος με κουνούπια, σκουπιδότοπος, χώρος απόθεσης στείρων, χώρος κυνηγιού, χώρος αναψυχής και τέλος γη προς μπάζωμα και οικοπεδοποίηση. Σταδιακά, η αξιοποίηση της παραλίας προσέλκυσε τη σχεδόν μόνιμη παρουσία ανθρώπων.

Το 2006 ο υγρότοπος κινδύνευσε να μπαζωθεί ολικά και οριστικά, γεγονός που απεφεύχθη μετά από παρεμβάσεις περιβαλλοντικών οργανώσεων. Αμέσως μετά, το 2007, ο δήμος με την πίεση των οργανώσεων και την οικονομική συνδρομή ιδιώτη, προχώρησε στον καθαρισμό και την περίφραξη του χώρου. Στο Ρυθμιστικό Σχέδιο "Αθήνα Αττική 2021" η Αλυκή χαρακτηρίστηκε ως «Υγρότοπος Α Προτεραιότητας» και το 2018 εκδόθηκαν κανονιστικές διατάξεις με τις οποίες απαγορεύεται η δόμηση, η επιχωμάτωση, η άσκηση οχλουσών δραστηριοτήτων και κάθε δραστηριότητα που υποβαθμίζει την οικολογική κατάστασή του χώρου.

Σήμερα, ο υγρότοπος είναι σε σχετικά καλή κατάσταση, αν και πάντα βρίσκεται υπό την ήπια όχληση των γύρω δραστηριοτήτων αναψυχής. Ο χώρος των πουλιών είναι σχετικά οριοθετημένος πίσω από ψηλή βλάστηση και η περιοχή αποτελεί έναν υγιές και ζωντανό σύστημα υγροτοπικών και χερσαίων βιοτόπων.

Βλάστηση και χλωρίδα

Η βλάστηση στο έλος συνίσταται κυρίως από συστάδες αλμυρικιών, με νησίδες καλαμιών (κυρίως Phragmites australis και Arundo donax), μικρές ξέρες με σαλικόρνιες και λιβαδάκια με πόες και θαμνάκια. Στην περίμετρο του έλους (εντός και εκτός της περίφραξης) συναντάμε συνήθη είδη φυτών της παραλίας και των διαταραγμένων ζωνών με πιο ενδιαφέρουσες παρουσίες τη Ρόκα της θάλασσας (Cakile maritima) και την Βιολέτα της θάλασσας (Matthiola tricuspidata).

Τα πουλιά του υγροτόπου Αρτέμιδας

Στον υγρότοπο Αρτέμιδος έχουν καταγραφεί σχεδόν 170 είδη επιδημητικών και μεταναστευτικών πουλιών. Σταθερά παρατηρούνται διάφορα παρυδάτια, όπως το Νανοβουτηχτάρι, η Φαλαρίδα και η Νερόκοτα, διάφορα είδη σκαλίδρας και τρίγγα, πάπιες, όπως η πρασινοκέφαλη πάπια, ενώ εποχικά εμφανίζονται η Βαλτόπαπια, η Καλαμοποταμίδα, η Βαρβάρα και ο Βουβόκυκνος. Ανάμεσ στους σπάνιους επισκέπτες του υγροτόπου είναι και ο Μικροσφυριχτής (Charadrius pecuarius), είδος με ελάχιστες παρατηρήσεις στη χώρα μας.

Αρπακτικά

Στην περιοχή συναντώνται αρπακτικά όπως ο Καλαμόκιρκος, η Γερακίνα, το Βραχοκιρκίνεζο και ο Πετρίτης.

Ελληνικό όνομα	Αγγλικό όνομα	Επιστημονικό όνομα
Φιδαετός	Short-toed snake eagle	Circaetus gallicus
Γερακίνα	Common buzzard	Buteo buteo
Ξεφτέρι	Eurasian sparrowhawk	Accipiter nisus
Σαΐνι	Levant sparrowhawk	Accipiter brevipes
Πετρίτης	Peregrine falcon	Falco peregrinus
Βραχοκιρκίνεζο	Kestrel	Falco tinnunculus
Μαυροπετρίτης	Eleonora's falcon	Falco eleonorae
Καλαμόκιρκος	Western marsh harrier	Circus aeruginosus
Λιβαδόκιρκος	Montagu's harrier	Circus pygargus
Στεπόκιρκος	Pallid harrier	Circus macrourus

Νυχτοπούλια

Ελληνικό όνομα	Αγγλικό όνομα	Επιστημονικό όνομα
Κουκουβάγια	Little Owl	Athene noctua
Γκιώνης	Scops Owl	Otus scops

Γλάροι & γλαρόνια

Ελληνικό όνομα	Αγγλικό όνομα	Επιστημονικό όνομα
Μύχος	Yelkouan Shearwater	Puffinus yelkouan
Αρτέμης	Scopoli's shearwater	Calonectris diomedea
Ασημόγλαρος της Μεσογείου	Yellow Legged Gull	Larus michahellis
Αιγαιόγλαρος	Audouin's gull	Ichthyaetus audouinii
Καστανοκέφαλος Γλάρος	Black headed Gull	Chroicocephalus ridibundus
Λεπτόραμφος Γλάρος	Slender-billed gull	Chroicocephalus genei
Μελανόγλαρος	Lesser black-backed gull	Larus fuscus
Νανόγλαρος	Little gull	Hydrocoloeus minutus
Ποταμογλάρονο	Common tern	Sterna hirundo
Νανογλάρονο	Little tern	Sternula albifrons
Μουστακογλάρονο	Whiskered tern	Chlidonias hybrida
Μαυρογλάρονο	Black tern	Chlidonias niger
Αργυρογλάρονο	White-winged tern	Chlidonias leucopterus
Γελογλάρονο	Gull-billed tern	Gelochelidon nilotica
Χειμωνογλάρονο	Sandwich tern	Thalasseus sandvicensis

Κορμοράνοι

Ελληνικό όνομα	Αγγλικό όνομα	Επιστημονικό όνομα
Θαλασσοκόρακας	European shag	Gulosus aristotelis
Κορμοράνος	Cormorant	Phalacrocorax carbo

Παρυδάτια

Ελληνικό όνομα	Αγγλικό όνομα	Επιστημονικό όνομα
Πετροτουρλίδα	Eurasian stone-curlew	Burhinus oedicnemus
Ακτίτης	Common Sandpiper	Actitis hypoleucos
Μαχητής	Ruff	Calidris pugnax
Θωρακωτή Σκαλίδρα	Pectoral sandpiper	Calidris melanotos
Ραβδοσκαλίδρα	Broad-billed sandpiper	Calidris falcinellus
Κοκκινοσκαλίδρα	Red knot	Calidris canutus
Λασποσκαλίδρα	Dunlin	Calidris alpina
Δρεπανοσκαλίδρα	Curlew sandpiper	Calidris ferruginea
Λευκοσκαλίδρα	Sanderling	Calidris alba
Νανοσκαλίδρα	Little stint	Calidris minuta
Σταχτιά Νανοσκαλίδρα	Temminck's stint	Calidris temminckii
Λιμόζα	Black-tailed godwit	Limosa limosa
Καλαμοκανάς	Black-winged stilt	Himantopus himantopus
Κοκκινοσκέλης	Common redshank	Tringa totanus
Λασπότρυγγας	Wood sandpiper	Tringa glareola
Δασότρυγγας	Green sandpiper	Tringa ochropus
Μαυρότρυγγας	Spotted redshank	Tringa erythropus
Βαλτότρυγγας	Marsh sandpiper	Tringa stagnatilis
Πρασινοσκέλης	Common greenshank	Tringa nebularia
Τουρλίδα	Eurasian curlew	Numenius arquata
Μπεκατσίνι	Common snipe	Gallinago gallinago
Μικρομπεκάτσινο	Jack snipe	Lymnocryptes minimus

Χαραδριόμορφα

Ελληνικό όνομα	Αγγλικό όνομα	Επιστημονικό όνομα
Ποταμοσφυριχτής	Little ringed plover	Charadrius dubius
Θαλασσοσφυριχτής	Kentish plover	Charadrius alexandrinus
Αμμοσφυριχτής	Common ringed plover	Charadrius hiaticula
Νεροχελίδονο	Collared pratincole	Glareola pratincola
Μαυρόφτερο Νεροχελίδονο	Black-winged pratincole	Glareola nordmanni
Βροχοπούλι	European golden plover	Pluvialis apricaria
Αργυροπούλι	Grey plover	Pluvialis squatarola

Ερωδιοί

Ελληνικό όνομα	Αγγλικό όνομα	Επιστημονικό όνομα
Σταχτοτσικνιάς	Grey heron	Ardea cinerea
Αργυροτσικνιάς	Great egret	Ardea alba
Λευκοτσικνιάς	Little egret	Egretta garzetta
Πορφυροτσικνιάς	Purple heron	Ardea purpurea
Κρυπτοτσικνιάς	Squacco heron	Ardeola ralloides
Μικροτσικνιάς	Little bittern	Ixobrychus minutus
Νυχτοκόρακας	Black-crowned night heron	Nycticorax nycticorax

Πελεκάνοι, Πελαργοί, Φοινικότερα και Ίβιδες

Ελληνικό όνομα	Αγγλικό όνομα	Επιστημονικό όνομα
Φοινικόπτερο	Greater flamingo	Phoenicopterus roseus
Χαλκόκοτα	Glossy ibis	Plegadis falcinellus

Υδρόβια πουλιά
(Πάπιες, χήνες, βουτηχτάρια,
νερόκοτες, φαλαρίδες, κοτσέλες, πουλάδες)

Ελληνικό όνομα	Αγγλικό όνομα	Επιστημονικό όνομα
Πρασινοκέφαλη πάπια	Mallard	Anas platyrhynchos
Κιρκίρι	Eurasian teal	Anas crecca
Ψαλίδα	Northern pintail	Anas acuta
Σφυριχτάρι	Eurasian wigeon	Mareca penelope
Ασπρομέτωπη Χήνα	Greater white-fronted goose	Anser albifrons
Χουλιαρόπαπια	Northern shoveler	Spatula clypeata
Σαρσέλα	Garganey	Spatula querquedula
Βαρβάρα	Common shelduck	Tadorna tadorna
Βαλτόπαπια	Ferruginous duck	Aythya nyroca
Μαυροκέφαλη πάπια	Tufted duck	Aythya fuligula
Γκισάρι	Common pochard	Aythya ferina
Βουβόκυκνος	Mute swan	Cygnus olor
Μαυροβουτηχτάρι	Black-necked grebe	Podiceps nigricollis
Κοκκινοβουτηχτάρι	Red-necked grebe	Podiceps grisegena
Νανοβουτηχτάρι	Little grebe	Tachybaptus ruficollis
Φαλαρίδα	Eurasian coot	Fulica atra
Νερόκοτα	Common moorhen	Gallinula chloropus
Νεροκοτσέλα	Water rail	Rallus aquaticus
Μικροπουλάδα	Little crake	Zapornia parva
Χαλικοκυλιστής	Ruddy turnstone	Arenaria interpres
Στρειδοφάγος	Ruddy turnstone	Haematopus ostralegus

Κορακοειδή

Ελληνικό όνομα	Αγγλικό όνομα	Επιστημονικό όνομα
Κόρακας	Raven	Corvus corax
Κουρούνα	Carrion crow	Corvus cornix
Κίσσα	Eurasian jay	Garrulus glandarius
Καρακάξα	Eurasian magpie	Pica pica
Ψαρόνι	Common starling	Sturnus vulgaris

Περιστερόμορφα

Ελληνικό όνομα	Αγγλικό όνομα	Επιστημονικό όνομα
Δεκαοχτούρα	Eurasian collared dove	Streptopelia decaocto
Τρυγόνι	European turtle dove	Streptopelia turtur
Αγριοπερίστερο	Rock dove	Columba livia

Κορακιόμορφα

Ελληνικό όνομα	Αγγλικό όνομα	Επιστημονικό όνομα
Μελισσοφάγος	European bee-eater	Merops apiaster
Τσαλαπετεινός	Eurasian hoopoe	Upupa epops
Αλκυόνη	Kingfisher	Alcedo atthis

Χελιδόνια & σταχτάρες

Ελληνικό όνομα	Αγγλικό όνομα	Επιστημονικό όνομα
Σπιτοχελίδονο	Western house martin	Delichon urbicum
Σταβλοχελίδονο	Barn swallow	Hirundo rustica
Μιλτοχελίδονο	Red-rumped swallow	Cecropis daurica
Οχθοχελίδονο	Sand martin	Riparia riparia
Βουνοσταχτάρα	Alpine swift	Tachymarptis melba
Σταχτάρα	Common swift	Apus apus
Ωχροσταχτάρα	Pallid swift	Apus pallidus

Ορνιθόμορφα

Ελληνικό όνομα	Αγγλικό όνομα	Επιστημονικό όνομα
Ορτύκι	Common quail	Coturnix coturnix

Κούκοι

Ελληνικό όνομα	Αγγλικό όνομα	Επιστημονικό όνομα
Κούκος	Common cuckoo	Cuculus canorus
Κισσόκουκος	Great Spotted Cuckoo	Clamator glandarius

Σπίζες

Ελληνικό όνομα	Αγγλικό όνομα	Επιστημονικό όνομα
Καρδερίνα	European goldfinch	Carduelis carduelis
Σπίνος	Eurasian chaffinch	Fringilla coelebs
Σταυρομύτης	Red crossbill	Loxia curvirostra
Καρποδάκος	House finch	Haemorrhous mexicanus
Χειμωνόσπινος	Brambling	Fringilla montifringilla
Φανέτο	Common linnet	Linaria cannabina
Σκαρθάκι	European serin	Serinus serinus
Φλώρος	European greenfinch	Chloris chloris
Λούγαρο	Eurasian siskin	Spinus spinus
Ροδόσπιζα	Common rosefinch	Carpodacus erythrinus

Τσιχλόνια

Ελληνικό όνομα	Αγγλικό όνομα	Επιστημονικό όνομα
Τσιφτάς	Corn bunting	Emberiza calandra
Αμπελουργός	Black-headed bunting	Emberiza melanocephala
Καλαμοτσίχλονο	Common reed bunting	Emberiza schoeniclus

Τσίχλες

Ελληνικό όνομα	Αγγλικό όνομα	Επιστημονικό όνομα
Τσαρτσάρα	Mistle thrush	Turdus viscivorus
Τσίχλα	Song thrush	Turdus philomelos
Κότσυφας	Common blackbird	Turdus merula

Σπουργίτια

Ελληνικό όνομα	Αγγλικό όνομα	Επιστημονικό όνομα
Σπιτοσπουργίτης	House sparrow	Passer domesticus
Δεντροσπουργίτης	Eurasian tree sparrow	Passer montanus

Κεφαλάδες

Ελληνικό όνομα	Αγγλικό όνομα	Επιστημονικό όνομα
Αετομάχος	Red backed shrike	Lanius collurio
Κοκκινοκεφαλάς	Woodchat shrike	Lanius senator

Σουσουράδες & κελάδες

Ελληνικό όνομα	Αγγλικό όνομα	Επιστημονικό όνομα
Λευκοσουσουράδα	White Wagtail	Motacilla alba
Σταχτοσουσουράδα	Grey Wagtail	Motacilla cinerea
Κιτρινοσουσουράδα	Western Yellow Wagtail	Motacilla flava
Λιβαδοκελάδα	Meadow pipit	Anthus pratensis
Νεροκελάδα	Water pipit	Anthus spinoletta
Δεντροκελάδα	Tree pipit	Anthus trivialis
Κοκκινοκελάδα	Red-throated pipit	Anthus cervinus

Κορυδαλλοί

Ελληνικό όνομα	Αγγλικό όνομα	Επιστημονικό όνομα
Κατσουλιέρης	Crested lark	Galerida cristata
Σιταρήθρα	Eurasian skylark	Alauda arvensis
Δεντροσταρήθρα	Woodlark	Lullula arborea
Μικρογαλιάντρα	Greater short-toed lark	Calandrella brachydactyla

Ποταμίδες & Στριτσίδες

Ελληνικό όνομα	Αγγλικό όνομα	Επιστημονικό όνομα
Τσιχλοποταμίδα	Great reed warbler	Acrocephalus arundinaceus
Καλαµοποταµίδα	Eurasian reed warbler	Acrocephalus scirpaceus
Ψαθοποταμίδα	Moustached warbler	Acrocephalus melanopogon
Σχοινοποταμίδα	Sedge warbler	Acrocephalus schoenobaenus
Ωχροστριτσίδα	Olivaceous Warbler	Iduna pallida
Κιτρινοστριτσίδα	Icterine warbler	Hippolais icterina

Παπαδίτσες, Τσοπανάκοι και λοιποί συγγενείς

Ελληνικό όνομα	Αγγλικό όνομα	Επιστημονικό όνομα
Καλόγερος	Great tit	Parus major
Γαλαζοπαπαδίτσα	Eurasian blue tit	Cyanistes caeruleus
Υφάντρα	Eurasian penduline tit	Remiz pendulinus
Τρυποφράχτης	Wren	Troglodytes troglodytes

Τσιροβάκοι, τριλιστές & βασιλίσκοι

Ελληνικό όνομα	Αγγλικό όνομα	Επιστημονικό όνομα
Κηποτσιροβάκος	Garden warbler	Sylvia borin
Κοκκινοτσιροβάκος	Eastern subalpine warbler	Curruca cantillans
Αιγαιοτσιροβάκος	Rüpell's warbler	Curruca rueppeli
Θαμνοτσιροβάκος	Common whitethroat	Curruca communis
Μαυροτσιροβάκος	Sardinian warbler	Curruca melanocephala
Μαυροσκούφης	Eurasian blackcap	Sylvia atricapilla
Κιστικόλη	Zitting cisticola	Cisticola juncidis
Ψευταηδόνι	Cetti's warbler	Cettia cetti
Καλαμοτριλιστής	Savi's warbler	Locustella luscinioides

Ψάλτες

Ελληνικό όνομα	Αγγλικό όνομα	Επιστημονικό όνομα
Θαμνοψάλτης	Dunnock	Prunella modularis

Φυλλοσκόποι

Ελληνικό όνομα	Αγγλικό όνομα	Επιστημονικό όνομα
Θαμνοφυλλοσκόπος	Willow warbler	Phylloscopus trochilus
Δεντροφυλλοσκόπος	Common chiffchaff	Phylloscopus collybita

Μυγοχάφτες

Ελληνικό όνομα	Αγγλικό όνομα	Επιστημονικό όνομα
Σταχτομυγοχάφτης	Spotted flycatcher	Muscicapa striata
Καρβουνιάρης	Black redstart	Phoenicurus ochruros
Σταχτοπετρόκλης	Northern wheatear	Oenanthe oenanthe
Καστανολαίμης	Whinchat	Saxicola rubetra
Μαυρολαίμης	African stonechat	Saxicola rubicola
Κοκκινολαίμης	European robin	Erithacus rubecula
Αηδόνι	Common nightingale	Luscinia megarhynchos

Ψιττακίδες

Ελληνικό όνομα	Αγγλικό όνομα	Επιστημονικό όνομα
Πράσινος Παπαγάλος	Rose-ringed parakeet	Psittacula krameri

Κείμενο και φωτογραφίες: Τ. Αδαμακόπουλος
Σύνταξη πίνακα: Λ. Σταύρακας