Περιήγηση στο Εθνικό Πάρκο Αμβρακικού
Η Κόπραινα

Εισαγωγή στην Κόπραινα

Η Κόπραινα υποστασιοποιεί από μόνη της όλη την ιστορία του Αμβρακικού: του κόλπου που κάποτε υπήρξε το πιο σημαντικό λιμάνι της Δυτικής Ελλάδας, πάνω στο οποίο στηρίχθηκε η οικονομία της Άρτας και όπου αγκυροβόλησαν οι στόλοι όλων των εποχών, από την αρχαιότητα, το μεσαίωνα και μέχρι και τους βαλκανικούς πολέμους.

Σαν μια τελευταία αναλαμπή του φάρου της, η Κόπραινα μπόρεσε με τις ταινίες του Δημόπουλου να ανανεώσει το ρόλο της ως ο χώρος αναφοράς μέσα σε μια περιοχή που έχει πλέον χάσει την τέχνη να προσανατολίζεται με τα αστέρια του ιστορικού και φυσικού πλούτου της.

Ως περιοχή, η Κόπραινα είναι το ενάλιο τμήμα ενός συστήματος υγροτόπων γλυκού και αλμυρού νερού, που απλώνεται ανάμεσα στο Δέλτα του Άραχθου και τη λιμνοθάλασσα Άγριλος. Η περιοχή προσπελαύνεται με καλό άσφαλτο από την Άρτα, ο οποίος με κατεύθυνση από Β. προς Ν. τέμνει τον κάτω ρου του Βωβού ποταμού, τον οποίο έκτοτε ακολουθεί μέχρι τη θάλασσα. Στα ανατολικά απλώνονται αποξηραμένες γεωργικές γαίες, έλη και καλαμιώνες.

Τα βασικά μορφολογικά στοιχεία της Κόπραινας είναι η χαμηλή χερσονήσος με το φάρο, που προβάλλοντας μέσα στον κόλπο προστατεύει το χώρο ενός φυσικού όρμου, όπου διαμορφώθηκε ήδη από το ύστερο Βυζάντιο ένα λιμάνι, στην ίδια θέση με το σημερινό. Ο ωραίος πέτρινος φάρος κατασκευάστηκε στις αρχές του 20ου αιώνα. Αργότερα, στο πλαίσιο των έργων εγγείων βελτιώσεων της περιοχής και για την ασφαλέστερη προσπέλασή του φάρου, ο άξονας της χερσονήσου σταθεροποιήθηκε και κέρδισε λίγα μέτρα ύψους, ενώ πιο πρόσφατα εξοπλίστηκε με έναν πετρόχτιστο διάδρομο, σαν καλντερίμι. Σήμερα, ο φάρος αποτελεί το εμφανέστερο τοπόσημο στη μάλλον δυσανάγνωστη τοπογραφία του ΒΑ λοβού του Αμβρακικού και το φαρόσπιτο έχει μετατραπεί σε μικρό μουσείο της ιστορίας των φάρων.

Δεν υπάρχει ομοφωνία για την προέλευση και την ερμηνεία του τοπωνυμίου "Κόπραινα", αν και και η ηχητική παραπέμπει περισσότερο σε κάτι που σχετίζεται με την παραμονή κοντά στο πάλαι ποτέ λιμάνι κοπαδιών βοοειδών. Σε κάθε περίπτωση, το λιμάνι της Κόπραινας γνώρισε μέρες δόξης, τόσο στις περιόδους των ταραχών - οπότε εξυπηρετούσε τη φορτοεκφόρτωση στρατευμάτων και εφοδίων - όσο και στα σύντομα μεσοδιαστήματα ηρεμίας - οπότε ξαναγινόταν ένα ζωηρό εμπορικό κέντρο, που μεταφόρτωνε αλάτι και αγροτικά προϊόντα. Η μεγάλη δεξαμενή συλλογής ομβρίων στη δυτική πλευρά του κτηριακού συγκροτήματος του λιμανιού επισημαίνει την κίνηση που είχει κάποτε η τοποθεσία. Σήμερα, είναι δύσκολο να αντιληφθεί κανείς ότι ο ρόλος του λιμανιού παρέμεινε καθοριστικός μέχρι το 1940, οπότε ολοκληρώθηκε η πρώτη φάση του λιμανιού της Πρέβεζας, το οποίο και απορρόφησε έκτοτε όλη την εμπορική κίνηση.

Από το ένδοξο αυτό παρελθόν της Κόπραινας διασώθηκαν τα μεγάλα πετρόχτιστα κεντρικά και βοηθητικά κτήρια, τα περισσότερα από τα οποία αναστηλώθηκαν και φιλοξενούν μια μουσειακή συλλογή αφιερωμένη στην αλιεία, το Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Άραχθου και ένα μικρό μουσείο Φυσικής Ιστορίας του Αμβρακικού. Τα τελευταία χρόνια, και οι τρεις εκθέσεις παρήκμασαν και μόλις ξεκίνησαν κάποιες προσπάθειες ανακαίνισής τους.

Οι εγκαταστάσεις συμπληρώνονται από αίθουσα προβολών και βιβλιοθήκη, ενώ παλιότερα λειτουργούσε μικρός ξενώνας, καθώς και σταθμός πρώτων βοηθειών για τραυματισμένες θαλάσσιες χελώνες. Μπροστά στα κτήρια, αναδεικνύεται το μικρό σιδηροδρομικό δίκτυο που εξυπηρετούσε την φορτοεκφόρτωση των προϊόντων.

Ο ευρύτερος χώρος λειτουργεί ως αλιευτικό λιμάνι και εξυπηρετείται από μια ταβέρνα.

Παρατήρηση πουλιών στην Κόπραινα

Η περιοχή της Κόπραινας είναι, μαζί με τη Ροδιά, τα πλουσιότερα πεδία για τη διαβίωση μεγάλων πληθυσμών πουλιών και οι γνωστές καταγραφές αριθμούν πάνω από 110 είδη. Από το λιμάνι της Κόπραινας, μπορούμε να επισκεφθούμε επίσης τη γειτονική λιμνοθάλασσα Άγριλος.

Σε ότι αφορά στα αρπακτικά, αξίζει να σημειωθεί ότι τα κάπως βαθιά νερά της Κόπραινας είναι μια από τις περιοχές που κυνηγά ο Ψαραετός, ο οποίος θα εντοπίσει εύκολα ένα ψηλό σημείο για να εποπτεύσει πριν - αλλά και να γευματίσει μετά - τη ψαριά. Κυκλοφορούν επισης αρκετοί Καλαμόκιρκοι και μερικοί Χειμωνόκιρκοι.

Ακόμα, το λιμάνι είναι μια από τις καλύτερες θέσεις στον Αμβρακικό για παρατήρηση γλάρων, όπως ο Μαυροκέφαλος Γλάρος, ο Καστανοκέφαλος Γλάρος και ο Λεπτόραμφος Γλάρος, ενώ ανάλογα την εποχή θα δούμε και αρκετά ποταμογλάρονα, νανογλάρονα, χειμωνογλάρονα και καρατζάδες. Οι κορμοράνοι και οι λαγγόνες ενδημούν στο λιμάνι και είναι ιδιαίτερα εξοικειωμένοι με την ανθρώπινη παρουσία.

Στις πέτρες της ακτής χοροπηδά ο πανταχού παρών Ακτίτης (Actitis hypoleucos), ενώ σε πιο ήσυχες θέσεις θα δούμε στρειδοφάγους, τουρλίδες, λίγους σιγλίγουρους και αρκετούς μαχητές, καλαμοκανάδες και αβοκέτες. Παντού μπορούν να παρατηρηθούν οι περισσότεροι τρίγγες (Tringa sp.), αρκετές σκαλίδρες (Calidris sp.) με πιο εντυπωσιακή τη Λευκοσκαλίδρα και άφθονοι σφυριχτές, με πιο χαρακτηριστικό τον Θαλασσοσφυριχτή.

Το χειμώνα στα μεσαία βάθη θα δούμε αρκετά είδη από αφρόπαπιες και βουτόπαπιες, όπως οι πρασινοκέφαλες, τα κιρκίρια, οι ψαλίδες, τα σφυριχτάρια, οι χουλιαρόπαπιες και οι βαρβάρες.

Η Κόπραινα είναι επίσης ένα από τα λίγα σημεία που θα δούμε θαλασσοπρίστες, βροχοπούλια, καλημάνες, χουλιαρομύτες και καλαμοτσίχλονα.

Τέλος, στα γύρω έλη συνυπάρχουν όλοι οι τσικνιάδες της περιοχής, μαζί με το διακριτικό Γελαδάρη καθώς και οι δύο πελαργοί (Λευκός και Μαύρος).

Κείμενο και φωτογραφίες: Τ. Αδαμακόπουλος
Πληροφορίες: Δ. Νικόλης