Περιήγηση στο Εθνικό Πάρκο Αμβρακικού

Το Εθνικό Πάρκο υγροτόπων Αμβρακικού είναι μια από τις λίγες υγροτοπικές περιοχές όπου μπορεί να κάνει κανείς μια πλήρη περιήγηση στην περίμετρό του: κλειστός από όλες τις χερσαίες πλευρές του, ο Αμβρακικός επικοινωνεί με τη θάλασσα μόνο από ένα στενό δίαυλο στα δυτικά, που έχει ζευχθεί οδικά με την υποθαλάσσια σήραγγα του Άκτιου. Έτσι, ο επισκέπτης μπορεί να απολαύσει άκοπα το σύνολο των τοπίων του κόλπου, ενώ παράλληλα, κατά μήκος αυτού του περίπλου μπορεί να επισκεφθεί τα στοιχεία του πλούσιου πολιτισμικού περίγυρου.

Αντίθετα, ο φυσιοδίφης, που προφανώς θέλει να φτάσει σε απόσταση θέασης στις ζώνες των πουλιών, θα ανακαλύψει γρήγορα ότι μέσα από αυτόν τον οδικό δακτύλιο, οι προσεγγίσεις προς τον έμβιο κόσμο του υγροτόπου είναι περιορισμένες ή σχετικά περίπλοκες. Η βασική όδευση που μπορεί να ακολουθήσει κανείς για να έρθει κοντά στα πουλιά είναι το σύστημα αναχωμάτων της ζώνης Σαλαώρα-Κορωνησία, που οριοθετεί τις δυο σημαντικότερες εσωτερικές λιμνοθάλασσες του Αμβρακικού, τη Λογαρού και τη Ροδιά, σε σχέση με την κύρια επιφάνεια του κόλπου. Ακόμα, καλές ευκαιρίες θέασης και φωτογράφισης αρκετών ειδών προσφέρουν ο καλός χωματόδρομος που συνδέει τη Βίγλα με τη Στρογγυλή από την ακρολιμνιά, το φαρόσπιτο της Κόπραινας, οι αγροτικοί δρόμοι μέσα στα Παλιοκόπρια, ο παραλιακός χωματόδρομος του Άγριλου και ο άσφαλτος προς το Πλατανάκι.

Φυσικά υπάρχουν πολλές άλλες μικρές προσπελάσεις θέσεων με μεγάλο ενδιαφέρον, τόσο στο παράκτιο μέτωπο, όσο και στη χέρσο. Ωστόσο οι δρόμοι αυτοί είναι σχεδόν πάντα αδιέξοδοι και συχνά σε κακή ή επισφαλή κατάσταση βατότητας.

Ας υποθέσουμε ότι ερχόμαστε από τα νότια, με τη βοήθεια του αυτοκινητόδρομου, με σκοπό να μπούμε στη λεκάνη του Αμβρακικού από την ανατολική πύλη του, την Αμφιλοχία. Ο αυτοκινητόδρομος περνά πολύ κοντά από το λόφο της ακρόπολης της Λιμναίας, της αρχαίας πόλης που δημιουργήθηκε από τους αιτωλείς στο μυχό του κόλπου. Τα τείχη είναι ορατά από το χώρο στάθμευσης που έχει κατασκευαστεί ειδικά για το σκοπό αυτό.

Μπαίνουμε στην Αμφιλοχία, που όπως όλοι οι παράκτιοι οικισμοί είναι απλωμένη πάνω στο παράκτιο τόξο. Διαβάστε μια αναλυτική ξενάγηση στην περιοχή της Αμφιλοχίας στο κεφάλαιο Η ανατολική πύλη του Αμβρακικού.

Ο παλιός δρόμος προς τα Ιωάννινα περνά από τη λιμνοθάλασσα Μπούκα, κοντά στο ομώνυμο χωριό και μετά παρακάμπτει τη λιμνοθάλασσα του Κατάφουρκου, που σχηματίζεται από την διείσδυση του νερού του κόλπου στο χώρο των προσχώσεων του ρέματος Κρικελιώτη.

Μετά το Κατάφουρκο, περνάμε από το μεγάλο χωριό Μενίδι, από όπου έχουμε άμεση πρόσβαση στη λιμνοθάλασσα Άγριλος. Μπαίνοντας στη ζώνη επιρροής της Άρτας, φτάνουμε στις Συκιές και στρίβουμε προς την Κόπραινα. Αφήνουμε το όχημα στο χώρο των κτηρίων και ακολουθώντας το πετρόστρωτο μονοπάτι καταλήγουμε σε 15 λεπτά στο φάρο της περιοχής. Η άνοδος στο δώμα του φαρόσπιτου είναι απαραίτητη για να πάρουμε μια καλύτερη εικόνα του όρμου.

Η περιοχή της Κόπραινας είναι, μαζί με τη Ροδιά, τα πλουσιότερα πεδία για τη διαβίωση μεγάλων πληθυσμών πουλιών και οι γνωστές καταγραφές αριθμούν πάνω από 110 είδη. Διαβάστε μια αναλυτική ξενάγηση στην περιοχή της Κόπραινας στο κεφάλαιο Η Κόπραινα.

Επιστρέφοντας στις Συκιές, στρίβουμε προς το Κομμένο για να επισκεφθούμε τις εκβολές του Άραχθου. Από το Κομμένο μπορούμε να συνεχίσουμε στις ανατολικές όχθες του Αράχθου και να επισκεφθούμε τα έλη και τα αλίπεδα του Πλαματερού.

Μέσω Άρτας ή Αγίας Παρασκευής ακολουθούμε τους αγροτικούς δρόμους προς τις περιοχές Πλατανάκι, Κόφτρα και Παλιομπούκα. Στα αριστερά μας εκτείνεται η περιοχή Παλιοκόπρια, μια μεγάλη ζώνη με στέπες και αλμυρόβαλτους, που φιλοξενεί πολλά ιδιαίτερα είδη πουλιών.

Διαβάστε μια αναλυτική ξενάγηση στα Παλιοκόπρια, το Πλατανάκι, την Κόφτρα και την Παλιομπούκα, δηλαδή τις εκτάσεις ανάμεσα στο Κομμένο και το Πλατανάκι στο κεφάλαιο Στέπες και αλμυρόβαλτοι.

Από την Άρτα ή τους ενδιάμεσους αγροτικούς δρόμους θα κινηθούμε προς την Σαλαώρα και από εκεί προς την Κορωνησία.

Πριν αφήσουμε την ευρύτερη περιοχή του Νεοχωρίου, αξίζει να κάνουμε δυο παρακάμψεις προς τον Αμβρακικό, τη μια προς το βόρειο άκρο της Κόφτρας και την άλλη προς το Ψαθοτόπι. Οι δρόμοι είναι βατοί, τουλάχιστον μέχρι ένα σημείο και τα τοπία είναι πολύ ενδιαφέροντα: παντού απλώνονται μεγάλα υγρά λιβάδια, απέραντα χέρσα με αρμυρίκια και λασπολίβαδα. Από το Ψαθοτόπι, ο δρόμος οδηγεί στο Μύτικα και από εκεί στις βόρειες όχθες της λιμνοθάλασσας Λογαρού, ωστόσο είναι κλειστός για οχήματα και η διαδρομή θα πρέπει να γίνει με τα πόδια - αυτή η μικρή περιπέτεια αξίζει τόσο για τα πολλά είδη πουλιών που θα δούμε στα κανάλια και τις λιμνοθάλασσες, όσο και για την έστω μακρινή εικόνα του Φιδόκαστρου, ενός απίστευτου οχυρού, χαμένου σήμερα στους καλαμιώνες και τα έλη.

Στο δρόμο προς τη Σαλαώρα, κατά μηκος του αναχώματος της Κορωνησίας, αλλά και πάνω από το ανατολικό ανάχωμα της Κορωνησίας, έχουμε διαρκώς θέα προς τη Λογαρού. Διαβάστε περισσότερα για τη Λογαρού στο κεφάλαιο Λιμνοθάλασσα Λογαρού.

Φτάνοντας στο λιμάνι της Σαλαώρας, μπορούμε να ακολουθήσουμε το χωματόδρομο πάνω στο μεγάλο ανάχωμα της Σαλαώρας ή να συνεχίσουμε προς την Κορωνησία. Διαβάστε μια αναλυτική ξενάγηση στις δυο αναπόδραστες ενότητες του Αμβρακικού στα κεφάλαια Η Σαλαώρα και Η Κορωνησία.

Από τη Βίγλα, μπορούμε να πάρουμε τον παραλίμνιο χωματόδρομο σύνδεσης με τη Στρογγυλή. Ο δρόμος Βίγλα-Στρογγυλή, εντελώς οριζόντιος και χαλικόστρωτος είναι πολύ καλής βατότητας. Αμέσως μετά το τέλος του οικισμού της Βίγλας σχηματίζεται ένας ρηχός όρμος όπου τρέφονται πολλά παρυδάτια και ανάμεσά τους μεγάλες ομάδες από κορμοράνους, χουλιαρομύτες και ερωδιούς.

Στο μέσον της διαδρομής θα συναντήσουμε τη μονή Παναγίας Ροδιάς, μικρό μοναστικό συγκρότημα στη βάση του Μαυροβουνίου και μπροστά σε ένα μικρό λιμανάκι της ακτής της Ροδιάς. Όλα τα κτίσματα που βλέπουμε είναι ανακατασκευασμένα, όπως και ο ναός, αφιερωμένος στη Κοίμηση της Θεοτόκου, που κτίστηκε το 19ο αιώνα στη θέση του κατεστραμένου βυζαντινού καθολικού της μονής.

Σύντομα συναντάμε το μονοπάτι ανάβαση στη βραχοσκεπή και τα ερείπια του ασκηταριού του Αγίου Βλασίου. Φτάνοντας στη Στρογγυλή, αξίζει να επισκεφθούμε το λόφο της Αγίας Αικατερίνης: το καθολικό της μονής Αγίας Αικατερίνης έχει αναστηλωθεί και αποτελεί σήμερα τον κοιμητηριακό ναό του χωριού. Στην κορυφή του λόφου και στο τέλος ωραίου πετρόχτιστου μονοπατιου διατηρείται σε κακή κατάσταση το παρατηρητήριο της Στρογγυλής, που σήμερα δεν μπορεί να εξυπηρετήσει την εποπτεία του χώρου.

Αναλυτική περιήγηση στη Ροδιά υπάρει στο κεφάλαιο Λιμνοθάλασσα Ροδιάς.

Πολύ κοντά στη Στρογγυλή διατηρούνται τα ερείπια ενός μεγάλου υποστατικού της ρωμαϊκής περιόδου, που περιλάμβανε μια έπαυλη, ένα ελαιοτριβείο και ένα ευμεγέθες βαλανείο (ρωμαϊκό λουτρό), που λειτούργησε την περιόδο από τον 1ο μέχρι τον 3ο αιώνα μ.Χ. Το μέγεθος και η ποιότητα του εξοπλισμού του ελαιοτριβείου και των λουτρών, αλλά και η συνθετότητα και τα ψηφιδωτά της έπαυλης μαρτυρούν την ευμάρεια των ιδιοκτητών και επισημαίνουν τον πλούτο της περιοχής.

Λίγο δυτικά των ρωμαϊκών ερειπίων διασώζεται τμήμα υπερυψωμένου πετρόχτιστου δρόμου και μονότοξη γέφυρα σε μικρό ρέμα. Πρόκειται πιθανόν για σκέλος του οθωμανικού δρόμου της περιμέτρου του Αμβρακικού.

Πάνω από τη Στρογγυλή υψώνεται το Μαυροβούνι, ένα μικρό, επίμηκες βουναλάκι που κορυφώνεται στα μόλις 330 μ. Παρόλο το μικρό υψόμετρο, το Μαυροβούνι έχει σημαντικό ρόλο στη ζωή του βόρειου Αμβρακικού, καθότι είναι το μοναδικό ορεινό ανάγλυφο της περιοχής και κατά συνέπεια, ειδικά η μεσημβρινή όψη του, είναι η μόνη τοποθεσία σχηματισμού ανοδικών ρευμάτων για την ανύψωση των αρπακτικών. Πράγματι, εκτός των ψαραετών, των κίρκων και των μικρών γερακιών που έχουν ενεργητική ανύψωση, όλα τα μεγάλα αρπακτικά περνούν από εδώ για να κερδίζουν άκοπα ύψος πριν αρχίσουν την εναέρια εποπτεία της Ροδιάς και του Λούρου.

Στα βόρεια του Μαυροβουνίου απλώνεται ένας ακόμα απέραντος κάμπος, κατατμημένος σε κτήματα με αροτραίων καλλιεργειών - κυρίως ζωοτροφές - και οπωρώνων. Ανάμεσα στο κάμπο και το βουνό, σε όλο το μήκος από τη Στρογγυλή μέχρι τη Βίγλα, εκτείνεται ένα πλατύ κανάλι, που αποστραγγίζει τον κάμπο. Το κανάλι φιλοξενεί αναρίθμητους Κρυπτοτσικνιάδες και στα γύρω κτήματα δεκάδες Γελαδάρηδες συνοδεύουν και ψειρίζουν τις αγελάδες.

Από τη Στρογγυλή, ακολουθώντας μικρούς αγροτικούς δρόμους, προσεγγίζουμε τον πολύ στενό χωματόδρομο που ακολουθεί το ανάχωμα του Λούρου. Αν και το κατάστρωμά του είναι σε καλή σχετικά κατάσταση, ο χωματόδρομος αυτός είναι πρακτικά αδιάβατος λόγω της πολύ πυκνής βλάστησης. Ο επισκέπτης έχει να επιλέξει ανάμεσα στο να ταλαιπωρήσει το όχημά του ή να κάνει τη διαδρομή μέχρι το μεταλλικό παρατηρητήριο με τα πόδια.

Διαβάστε μια αναλυτική ξενάγηση στη ενότητα στο κεφάλαιο Οι εκβολές του Λούρου.

Από τη Στρογυλή περνάμε την Πέτρα και μπαίνοντας στο δρόμο Φιλιππιάδας-Άρτας αρχίζουμε την περιδιάβαση της δυτικής πλευράς του Αμβρακικού. Μετά τις μεγάλες πηγές στην Αγία Βαρβάρα, συνεχίζουμε στους πρόποδες των Βουνών του Ζαλόγγου και σύντομα φτάνουμε στον επιμήκη, παρόδιο οικισμό Λούρος. Από εδώ, μια μικρή παρέκλιση θα μας φέρει στο παλιότατο εκκλησάκι του Αγίου Βαρνάβα, κρυμμένο σε ένα επίσης παμπάλαιο παραποτάμιο δάσος, που συντίθεται από αιωνόβιους φράξους, πλατάνια και λεύκες.

Διαβάστε περισσότερα για το μοναδικό αυτό δάσος Φράξων στο κεφάλαιο Παρόχθιο δάσος Αγίου Βαρνάβα.

Μετά τον οικισμό Λούρος φτάνουμε στο ύψος των εκβολών του ποταμού Λούρος, που εκβάλλουν στον Αμβρακικό ακριβώς μπροστά από την μπούκα επικοινωνίας της λιμνοθάλασσας Τσόπελη. Η μπούκα της Τσόπελης όπως και ο χώρος του διβαριού είναι επισκέψιμα μέσω αντίστοιχων παράκαμψεων από την παλιά Εθνική Οδό, που συνδέονται μεταξύ τους από ένα στενό χωματόδρομο που περιτρέχει τη δυτική πλευρά της λιμνοθάλασσας.

Διαβάστε περισσότερα για την Τσόπελη και την γύρω περιοχή στο κεφάλαιο Λιμνοθάλασσα Τσόπελη.

Αμέσως νοτιότερα βρίσκεται η λιμνοθάλασσα Μάζωμα, η πρόσβαση στην οποία γίνεται μέσω των εκεί εγκαταστάσεων του αλιευτικού συνεταιρισμού. Το παράκτιο διάφραγμα της λιμνοθάλασσας έχει τρεις μπούκες, αλλά δυστυχώς δεν είναι εφικτό να το δρασκελίσει κανείς και να περάσει από τη νότια πλευρά. Ευτυχώς, το οδικό δίκτυο επιτρέπει πλήρη θέαση του ωραίου αυτού υγρότοπου.

Διαβάστε περισσότερα για το Μάζωμα στο κεφάλαιο Λιμνοθάλασσα Μάζωμα.

Ο μεγάλος βραχίονας της Λασκάρας, που αγκαλιάζει όλο τον όρμο της Πρέβεζας, φιλοξενεί τρεις λιμνοθάλασσες: το μακρύτατο Βαθύ, το μικρό Ψαθάκι και τη στρογγυλή Πωγωνίτσα. Η προσπέλαση των δυο πρώτων υγροτόπων είναι εύκολη, καθώς είναι περιβάλλονται από ένα μεγάλο οικιστικό πλέγμα, ενώ η Πωγωνίτσα απαιτεί ένα μικρό ταξίδι σε μικρότερους δρόμους. Τελικός προορισμός είναι το ξωκλήσι του Αγίου Γεωργίου, που βρίσκεται πολύ κοντά στην ακτή της Πωγωνίτσας. Εδώ ο δρόμος είναι αδιέξοδο και θα χρειαστεί να επιστρέψουμε από τα ίδια.

Διαβάστε περισσότερα για την Πωγωνίτσα στο κεφάλαιο Λιμνοθάλασσα Πωγωνίτσα.

Πίσω στον κεντρικό δρόμο, έχουμε την εικαιρία να επισεφθούμε τους κυριολεκτικά ατελείωτους αρχαιολογικούς χώρους της Νικόπολης, το μουσείο και το υδραγωγείο.

Μετά την Πρέβεζα και αφού περάσουμε την υποθαλάσσια ζεύξη του Αμβρακικού θα βρεθούμε στη νότια πλευρά, στην περιοχή του Άκτιου. Οι λιμνοθάλασσες Άκτιου, Κοκκάλα και Μικρή Σαλτίνη είναι κοντά μας, ενώ η Μεγάλη Σαλτίνη θα απαιτήσει μια γενναία παράκαμψη. Η Μεγάλη Σαλτίνη δεν προσφέρει οδική πρόσβαση σε κάποιο ιδιαίτερα ενδιαφέρον σημείο της και η μόνη επισκέψιμη θέση είναι η έξοδος του καναλιού προς το Ιόνιο (θέση Μ1 Πούντα ή Ανακτόριο).

Η Βουλκαριά και οι άλλες μικρές λίμνες της Βόνιτσας απαιτούν επίσης μεγάλες παρακάμψεις και δεν είναι εύκολα επισκέψιμες. Αντίθετα το Λιμένι, μεγάλη λιμνοθάλασα κάτω από το κάστρο της Βόνιτσας, έχει τη διπλή χάρη του αυθεντικού φυσικού τοπίου που συμπληρώνεται από ένα υπέροχο μνημείο. Προφανώς, η επίσκεψη της λιμνοθάλασσας αξίζει να συνδυαστεί με μια επίσκεψη στο κάστρο.

Διαβάστε περισσότερα για το Λιμένι Βόνιτσας στο κεφάλαιο Λιμνοθάλασσα Λιμένι.

Για τον περιηγητή που εστιάζει στην παρατήρηση πουλιών, είναι προτιμότερο από τη Βόνιτσα μέχρι την Αμφιλοχία, να ακολουθήσει τη συντομότερη οδό, δηλαδή τον νέο αυτοκινητόδρομο και μετά την παλιά Εθνική Οδό. Οι μικροί τοπικοί δρόμοι του επιτρέπουν μεν να επισκεφθεί τις λιμνούλες του ΝΑ Αμβρακικού, αλλά το οδικό δίκτυο είναι περιπεπλεγμένο και κατά σκέλη βασίζεται σε χωματόδροους. Αν φτάσουμε απόγευμα στην Αμφιλοχία, αξίζει να συνεχίσουμε μέχρι το όρυγμα του Ξηρόκαμπου, από όπου θα απολαύσουμε ένα υπέροχο ηλιοβασίλεμα στο μεγάλο κόλπο.