Περιήγηση στο Εθνικό Πάρκο Αμβρακικού
Λιμνοθάλασσα Λιμένι Βόνιτσας

Εισαγωγή στο Λιμένι Βόνιτσας

Μορφολογικά, η λιμνοθάλασσα Λιμένι Βόνιτσας είναι ένας μεγάλος φυσικός κόλπος που διανοίγεται ανάμεσα στο λόφο όπου εδράζεται το μεσαιωνικό κάστρο της Βόνιτσας και τους νοτιότερους λοφίσκους, οι οποίοι σχηματίζουν μια πλατιά χερσόνησο που τελειώνει στο ακρωτήρι Παναγιά. Η χερσόνησος έχει μια ακόμα υγροτοπική ενότητα, το ρηχό όρμο του Αγίου Μάρκου, όπου διατηρείτα ένα μικρό έλος, ενώ βορειότερα διακρίνεται η νησίδα Κέφαλος. Στο ψηλότερο σημείο του ακρωτηρίου στέκεται ο Πύργος Κορωνάκη.

Το Λιμένι υπήρξε, όπως δηλώνει και το όνομά του, ένα διαχρονικό ασφαλές λιμάνι για σκάφη μικρού βυθίσματος: εδώ στάθμευαν οι ναυτικές δυνάμεις που εξυπηρετούσαν ή υπερασπίζονταν την καστροπολιτεία της Βόνιτσας. Η χρήση της λιμνοθάλασσας ως χώρος ελλιμενισμού συνεχίστηκε μέχρι σχετικά πρόσφατα, μέχρι που το Λιμένι έγινε διβάρι και η στενή ζώνη επαφής με τον Αμβρακικό έκλεισε με μπούκες. Σήμερα το διβάρι λειτουργεί εντατικά και η είσοδος-έξοδος των ψαριών ελέγχεται από μεταλλικά θυροπλέγματα, ενώ τα αλιευτικά και τα σκάφη αναψυχής δένουν στο πρώτο τμήμα του λαιμού, εκτός διβαδιού.

Η λιμνοθάλασσα Λιμένι έχει έκταση 700 στρέμματα και η σύνδεσή της με τη θάλασσα ήταν ελεύθερη μέχρι να τοποθετηθούν τα πλέγματα ελέγχου της κίνησης των ψαριών. Το μέσο βάθος της είναι της τάξης του ενός μέτρου. Η βόρεια ακτή καλύπτεται κυρίως από μεσογειακή μακκία, ενώ η νότια πλευρά περιβάλλεται από μεγάλους καλαμιώνες, που φτάνουν μέχρι το βράχο του κάστρου. Μέσα στους καλαμιώνες κρύβονται πολλές μικρές απομονωμένες ελώδεις επιφάνειες που δεν συνδέονται με την κεντρική λιμνοθάλασσα, συνεισφέρουν ωστόσο στη σύνθεση ενός ευρύτερου υγροτοπικού συστήματος.

Παράλληλα με την είσοδο του θαλασσινού νερού, το Λιμένι τροφοδοτείται από τις επιφανειακές και υπόγειες απορροές μεγάλων των ασβεστολιθικών όγκων του νότιου περιθωρίου της λεκάνης.

Η λιμνοθάλασσα δεν έχει αμμώδη ή χαλικώδη ακτή, οπότε δεν προσελκύει τα σχετικά είδη. Γενικά, η παρουσία πουλιών περιορίζεται στα τυπικά είδη των υγρότοπων που υπόκεινται σε μέτριας έντασης αλλά συνεχή ανθρώπινη παρουσία: ερωδιοί, αλκυόνες, φαλαρίδες, νερόκοτες, λαγγόνες, κορμοράνοι και διάφορα ειδη γλάρων.

Το κάστρο της Βόνιτσας

Το μεσαιωνικό κάστρο της Βόνιτσας είναι εξέχον στοιχείο του τοπίου της περιοχής. Έχει την τυπική δομή των μεσοβυζαντινών καστροπολιτειών: ένας πρώτος δακτύλιος περιβάλλει τη Χώρα, μια οχυρωμένη πόλη όπου ζούσε ο αστικός πληθυσμός, ένας δεύτερος οριοθετεί το καθεαυτό φρούριο και ο τρίτος προστατεύει το donjon, την ακρόπολη της ύστατης άμυνας.

Πρόκειται για φρουριακό συγκρότημα που κατασκευάστηκε από τους Ενετούς κατά το 1170 πάνω σε βυζαντινή βάση με σκοπό την αναβάθμιση, προστασία και καλύτερη εκμετάλλευση του προϋπάρχοντος βυζαντινού λιμανιού, η επιρροή του οποίου στις εμπορικές γραμμές της δυτικής Ελλάδας, μαζί με τα γειτονικά της Πρέβεζας και της Αγίας Μαύρας, είναι αισθητή ήδη από τον προηγούμενο αιώνα.

Τους επόμενους οκτώ αιώνες η Βόνιτσα - μαζί με το κάστρο και το λιμάνι - περνά από πολλά χέρια, άλλοτε ως προικώο και άλλοτε ως τρόπαιο των αέναων διεκδικήσεων ή ανταλλαγών στην περιοχή: Ενετοί, βυζαντινοί, Τούρκοι και Γάλλοι διαδοχικά και επαναλαμβανόμενα εκμεταλλεύονται το λιμάνι, συμπληρώνουν τις οχυρώσεις, ενισχύουν την περιμετρική άμυνα και επεκτείνουν το μπούργκο. Η Βόνιτσα περνά σε ελληνικά χέρια οριστικά το 1832.

Το κάστρο είναι σήμερα προστατευόμενο και επισκέψιμο μνημείο.

Παράλληλα, στη βάση του βράχου του κάστρου και στις όχθες της λιμνοθάλασσας διατηρούνται αρκετά θρησκευτικά μνημεία της ύστερης τουρκοκρατίας έως και του τέλους του 19ου αιώνα, όπως ο ναός της Αγίας Παρασκευής Μυρταρίου, που υπήρξε καθολικό ομώνυμης μονής, ο ναός των Ταξιαρχών και η εκκλησία της Παναγούλας.