Εθνικός Δρυμός Παρνασσού

Τα πουλιά του Εθνικού Δρυμού Παρνασσού

Ο Παρνασσός είναι ένας μεγάλος ορεινός όγκος, με σημαντική υψομετρική κλιμάκωση και έντονο μωσαϊκό βιοτόπων και καταστάσεων, που περιλαμβάνουν φρυγανικές διαπλάσεις, εκτάσεις της μεσογειακής μακκίας, ατελείωτες ορθοπλαγιές, ένα απέραντο ορεινό δάσος που σβήνει μέσα σε μια εκτεταμένη υποαλπική ζώνη και τέλος μια νησίδα αλπικής βλάστησης.

Ως άθροισμα των πιο πάνω συστατικών και παράλληλα άμεσα συνδεδεμένος με την οροσειρά της Πίνδου, ο Παρνασσός φιλοξενεί μια πολύ πλούσια πανίδα μεγάλων και μικρών πουλιών.

Το πιο πάνω βίντεο παρουσιάζει μια συνοπτική εικόνα των τεσσάρων περιοχών.

Μεγάλο μέρος των πιο πάνω στοιχείων περιλαμβάνονται στον πυρήνα ή την περιφερειακή ζώνη του Εθνικού Δρυμού Παρνασσού.

Έτσι, στην έκταση του Εθνικού Δρυμού συναντάμε πάνω από 130 είδη πουλιών, τυπικά των ορεινών οικοσυστημάτων. Ο πιο κάτω πίνακας συνοψίζει τις μέχρι τώρα παρατηρήσεις και αναφορές.

Παρουσίαση της ορνιθοπανίδας που ενδημεί σε καθένα από τους κύριους τύπους βιοτόπου του Παρνασσού περιλαμβάνεται στις πιο κάτω αναλυτικές σελίδες:

• Οι ορθοπλαγιές
• Η ζωή στο ελατόδασος
• Η υποαλπική ζώνη
• Η αλπική ζώνη

Αρπακτικά

Χάρη στην ποικιλία οικοτόπων, αλλά και της κομβικής θέσης του στο σύστημα θερινών βοσκοτόπων και χειμαδιών της Φωκίδας και της Βοιωτίας, ο Παρνασσός ήταν ανέκαθεν μια περιοχή σημαντική για τα αρπακτικά πουλιά και ειδικά τα πτωματοφάγα. Σήμερα, μαζί με τη συρρίκνωση της ημινομαδικής κτηνοτροφίας, έχουν εκλείψει τα όρνια, οι λίγοι μαυρόγυπες και οι γυπαετοί και έτσι τα μεγάλα πουλιά που αναπαράγονται στο βουνό είναι μόνο οι Σπιζαετοί και Φιδαετοί Μεταξύ των μικρότερων αρπακτικών θα δούμε Βραχοκιρκίνεζα, Γερακίνες και Σφηκιάρηδες, ενώ στις μεγάλες ορθολαγιές θα βρούμε Πετρίτες. Ο Χρυσαετός, αν και δεν φωλιάζει πια στις ορθοπλαγιές των Δελφών, όπως παλιότερα, εξακολουθεί να επισκέπτεται την περιοχή: πρόκειται κυρίως για νεαρά πουλιά σε αναζήτηση νέων επικρατειών.

Η σποραδική εμφάνιση του Καλαμόκιρκου (στο Λιβάδι Αράχωβας) και του Χειμωνόκιρκου (στην υποαλπική ζώνη) επιβεβαιώθηκε πρόσφατα.

Ελληνικό όνομα	Ελληνικό όνομα	Δελφοί	Λιβάδι	Ελατόδασος	Υποαλπικά	Αλπική ζώνη
Χρυσαετός	Aquila chrysaetos	✔	✔	-	✔	✔
Κραυγαετός	Clanga pomarina	✔	-	-	-	-
Γερακαετός	Hieraaetus pennatus	✔	-	-	-	-
Φιδαετός	Circaetus gallicus	✔	✔	-	✔	✔
Γερακίνα	Buteo buteo	✔	✔	✔	✔	✔
Αετογερακίνα	Buteo rufinus	✔	-	-	-	-
Σφηκιάρης	Pernis apivorus	✔	-	-	✔	-
Διπλοσάινο	Accipiter gentilis	-	-	✔	-	-
Ξεφτέρι	Accipiter nisus	✔	✔	✔	✔	✔
Σαΐνι	Tachyspiza brevipes	✔	✔	-	-	-
Τσίφτης	Milvus migrans	✔	-	-	-	-
Πετρίτης	Falco peregrinus	✔	-	-	✔	-
Βραχοκιρκίνεζο	Falco tinnunculus	✔	✔	✔	✔	✔
Κιρκινέζι	Falco naumanni	✔	-	-	-	-
Μαυροπετρίτης	Falco eleonorae	✔	-	-	-	-
Μαυροκιρκίνεζο	Falco vespertinus	✔	-	-	-	-
Δεντρογέρακο	Falco subbuteo	✔	-	-	-	-
Καλαμόκιρκος	Circus aeruginosus	✔	✔	-	-	-
Χειμωνόκιρκος	Circus cyaneus	✔	✔	-	-	-

Νυχτοπούλια

Ελληνικό όνομα	Ελληνικό όνομα	Δελφοί	Λιβάδι	Ελατόδασος	Υποαλπικά	Αλπική ζώνη
Αιγωλιός	Aegolius funereus	-	-	✔	-	-
Μπούφος	Bubo bubo	-	-	✔	-	-
Νανόμπουφος	Asio otus	✔	-	-	-	-
Χουχουριστής	Strix aluco	✔	-	✔	-	-
Κουκουβάγια	Athene noctua	✔	✔	-	-	-
Γκιώνης	Otus scops	✔	-	-	-	-

Παρυδάτια, γλάροι, υδρόβια κλπ

Ελληνικό όνομα	Ελληνικό όνομα	Δελφοί	Λιβάδι	Ελατόδασος	Υποαλπικά	Αλπική ζώνη
Ασημόγλαρος της Μεσογείου	Larus michahellis	✔	✔	-	✔	-
Ασημόγλαρος της Κασπίας	Larus cachinnans	-	✔	-	-	-
Μαυροκέφαλος Γλάρος	Ichthyaetus melanocephalus	-	✔	-	-	-
Ποταμογλάρονο	Sterna hirundo	-	✔	-	-	-
Λευκοπελαργός	-	✔	-	-	-
Σταχτοτσικνιάς	Ardea cinerea	-	✔	-	-	-
Κιρκίρι	Anas crecca	-	✔	-	-	-
Μπεκατσίνι	Gallinago gallinago	-	✔	-	-	-
Βουνοσφυριχτής	Eudromias morinellus	-	-	-	✔	-
Κοκκινοσκέλης	Tringa totanus	-	✔	-	-	-
Κοκκινοσκέλης	Tringa nebularia	-	✔	-	-	-
Δασότρυγγας	Tringa ochropus	-	✔	-	-	-

Δρυοκολάπτες

Τουλάχιστον έξι είδη δρυοκολαπτών (Μαύρος και Πράσινος Δρυοκολάπτης, Πευκοδρυοκολάπτης, Μεσαίος, Λευκονώτης και Στραβολαίμης) φωλιάζουν στα δάση του Εθνικού Δρυμού Παρνασσού.

Ελληνικό όνομα	Ελληνικό όνομα	Δελφοί	Λιβάδι	Ελατόδασος	Υποαλπικά	Αλπική ζώνη
Μαύρος Δρυοκολάπτης	Dryocopus martius	-	-	✔	-	-
Πράσινος Δρυοκολάπτης	Picus viridis	✔	-	✔	-	-
Λευκονώτης Δρυοκολάπτης	Dendrocopos leucotos	✔	-	✔	-	-
Πευκοδρυοκολάπτης	Dendrocopos major	-	-	✔	-	-
Μεσαίος Δρυοκολάπτης	Leiopicus medius	✔	-	✔	-	-
Νανοδρυοκολάπτης	Dryobates minor	✔	-	✔	-	-
Στραβολαίμης	Jynx torquilla	-	✔	-	-	-

Κορακοειδή

Πάνω από το δασοόριο, θα δούμε Κιτρινοκαλιακούδες, μαζί με Κόρακες, Πετροπέρδικες, Χιονοψάλτες, Σταχτοπετρόκληδες, Τοιχοδρόμους και Χιονάδες.

Ελληνικό όνομα	Ελληνικό όνομα	Δελφοί	Λιβάδι	Ελατόδασος	Υποαλπικά	Αλπική ζώνη
Κόρακας	Corvus corax	✔	✔	✔	✔	✔
Κουρούνα	Corvus cornix	✔	✔	✔	✔	-
Κάργια	Coloeus monedula	✔	-	-	-	-
Κίσσα	Garrulus glandarius	✔	✔	✔	-	-
Καρακάξα	Pica pica	✔	✔	✔	-	-
Κιτρινοκαλιακούδα	Pyrrhocorax graculus	-	-	-	✔	✔
Ψαρόνι	Sturnus vulgaris	✔	✔	-	-	-

Κορακιόμορφα

Ελληνικό όνομα	Ελληνικό όνομα	Δελφοί	Λιβάδι	Ελατόδασος	Υποαλπικά	Αλπική ζώνη
Μελισσοφάγος	Merops apiaster	✔	✔	-	✔	-
Τσαλαπετεινός	Upupa epops	✔	✔	-	-	-

Περιστερόμορφα

Ελληνικό όνομα	Ελληνικό όνομα	Δελφοί	Λιβάδι	Ελατόδασος	Υποαλπικά	Αλπική ζώνη
Δεκαοχτούρα	Streptopelia decaocto	✔	✔	✔	-	-
Τρυγόνι	Streptopelia turtur	✔	-	-	-	-
Φάσσα	Columba palumbus	✔	-	✔	-	-
Φασσοπερίστερο	Columba oenas	✔	-	-	-	-
Αγριοπερίστερο	Columba livia	✔	-	✔	-	-

Χελιδόνια & σταχτάρες

Ελληνικό όνομα	Ελληνικό όνομα	Δελφοί	Λιβάδι	Ελατόδασος	Υποαλπικά	Αλπική ζώνη
Σπιτοχελίδονο	Delichon urbicum	✔	✔	-	✔	-
Σταβλοχελίδονο	Hirundo rustica	✔	✔	-	✔	-
Μιλτοχελίδονο	Cecropis rufula	✔	✔	-	-	-
Οχθοχελίδονο	Riparia riparia	✔	✔	-	-	-
Βραχοχελίδονο	Ptyonoprogne rupestris	✔	✔	-	✔	-
Βουνοσταχτάρα	Tachymarptis melba	✔	✔	-	✔	-
Σταχτάρα	Apus apus	✔	✔	-	✔	-
Ωχροσταχτάρα	Apus pallidus	✔	✔	-	-	-

Ορνιθόμορφα

Ελληνικό όνομα	Ελληνικό όνομα	Δελφοί	Λιβάδι	Ελατόδασος	Υποαλπικά	Αλπική ζώνη
Πετροπέρδικα	Alectoris graeca	✔	✔	-	✔	✔
Ορτύκι	Coturnix coturnix	-	-	✔	-	-

Κούκοι

Ελληνικό όνομα	Ελληνικό όνομα	Δελφοί	Λιβάδι	Ελατόδασος	Υποαλπικά	Αλπική ζώνη
Κούκος	Cuculus canorus	✔	✔	-	✔	-

Σπίζες

Ελληνικό όνομα	Ελληνικό όνομα	Δελφοί	Λιβάδι	Ελατόδασος	Υποαλπικά	Αλπική ζώνη
Καρδερίνα	Carduelis carduelis	✔	✔	✔	✔	-
Σπίνος	Fringilla coelebs	✔	✔	✔	✔	-
Χειμωνόσπινος	Fringilla montifringilla	✔	-	✔	✔	-
Χιονόστρουθος	Montifringilla nivalis	-	-	-	✔	✔
Χιονάδα	Eremophila alpestris	-	✔	-	✔	✔
Σταυρομύτης	Loxia curvirostra	-	-	✔	-	-
Φανέτο	Linaria cannabina	✔	✔	✔	✔	✔
Σκαρθάκι	Serinus serinus	✔	✔	✔	✔	-
Φλώρος	Chloris chloris	✔	✔	✔	✔	-
Λούγαρο	Spinus spinus	✔	✔	✔	-	-
Κοκκοθραύστης	Coccothraustes coccothraustes	✔	✔	✔	-	-
Πύρρουλας	Pyrrhula pyrrhula	-	-	✔	-	-

Τσίχλες

Το χειμώνα καταφτάνουν, επίσης, σμήνη από Τσίχλες, Τσαρτσάρες (Γερακότσιχλες) και Κοκκινότσιχλες, καθώς και λίγα ζευγάρια Χιονοκότσυφες.

Ελληνικό όνομα	Ελληνικό όνομα	Δελφοί	Λιβάδι	Ελατόδασος	Υποαλπικά	Αλπική ζώνη
Τσαρτσάρα	Turdus viscivorus	✔	-	✔	✔	-
Τσίχλα	Turdus philomelos	✔	✔	✔	✔	-
Κεδρότσιχλα	Turdus pilaris	✔	✔	-	✔	-
Κοκκινότσιχλα	Turdus iliacus	-	✔	✔	-	-
Κότσυφας	Turdus merula	✔	✔	✔	✔	-
Χιονοκότσυφας	Turdus torquatus	-	-	✔	✔	-
Γαλαζοκότσυφας	Monticola solitarius	✔	✔	-	✔	-
Πυρροκότσυφας	Monticola saxatilis	✔	✔	-	✔	✔

Τσιχλόνια

Ελληνικό όνομα	Ελληνικό όνομα	Δελφοί	Λιβάδι	Ελατόδασος	Υποαλπικά	Αλπική ζώνη
Τσιφτάς	Emberiza calandra	✔	✔	✔	✔	-
Βλαχοτσίχλονο	Emberiza hortulana	✔	-	-	✔	-
Βουνοτσίχλονο	Emberiza cia	✔	✔	-	✔	-
Σιρλοτσίχλονο	Emberiza cirlus	✔	✔	✔	✔	✔
Φρυγανοτσίχλονο	Emberiza caesia	✔	-	-	-	-
Αμπελουργός	Emberiza melanocephala	✔	-	-	-	-
Χρυσοτσίχλονο	Emberiza citrinella	✔	-	-	-	-

Σπουργίτια

Ελληνικό όνομα	Ελληνικό όνομα	Δελφοί	Λιβάδι	Ελατόδασος	Υποαλπικά	Αλπική ζώνη
Σπιτοσπουργίτης	Passer domesticus	✔	✔	✔	✔	-
Δεντροσπουργίτης	Passer montanus	✔	-	-	✔	-
Χωραφοσπουργίτης	Passer hispaniolensis	✔	✔	-	-	-
Πετροσπουργίτης	Petronia petronia	✔	-	-	-	-

Κεφαλάδες

Ελληνικό όνομα	Ελληνικό όνομα	Δελφοί	Λιβάδι	Ελατόδασος	Υποαλπικά	Αλπική ζώνη
Αετομάχος	Lanius collurio	✔	✔	✔	✔	✔
Σταχτοκεφαλάς	Lanius minor	✔	✔	-	✔	-
Κοκκινοκεφαλάς	Lanius senator	✔	✔	-	✔	-

Σουσουράδες & Κελάδες

Ελληνικό όνομα	Ελληνικό όνομα	Δελφοί	Λιβάδι	Ελατόδασος	Υποαλπικά	Αλπική ζώνη
Λευκοσουσουράδα	Motacilla alba	✔	✔	✔	✔	-
Σταχτοσουσουράδα	Motacilla cinerea	✔	✔	✔	✔	-
Κιτρινοσουσουράδα	Motacilla flava	✔	-	-	-	-
Ωχροκελάδα	Anthus campestris	-	✔	-	✔	-
Νεροκελάδα	Anthus spinoletta	-	-	-	✔	-
Λιβαδοκελάδα	Anthus pratensis	✔	✔	-	✔	-
Δεντροκελάδα	Anthus trivialis	✔	-	-	-	-

Κορυδαλλοί

Ελληνικό όνομα	Ελληνικό όνομα	Δελφοί	Λιβάδι	Ελατόδασος	Υποαλπικά	Αλπική ζώνη
Κατσουλιέρης	Galerida cristata	✔	✔	-	✔	-
Σιταρήθρα	Alauda arvensis	✔	-	-	-	-
Δεντροσταρήθρα	Lullula arborea	✔	✔	✔	✔	-
Μικρογαλιάντρα	Calandrella brachydactyla	✔	-	-	-	-

Ποταμίδες & Στριτσίδες

Ελληνικό όνομα	Ελληνικό όνομα	Δελφοί	Λιβάδι	Ελατόδασος	Υποαλπικά	Αλπική ζώνη
Ωχροστριτσίδα	Iduna pallida	Parus major	✔	-	-	-	-
Κιτρινοστριτσίδα	Hippolais icterina	-	✔	-	-	-
Λιοστριτσίδα	Hippolais olivetorum	✔	-	-	-	-

Παπαδίτσες, τσομπανάκοι και συγγενή

Παλαιότερα στα ελατοδάση του Παρνασσού είχε καταγραφεί η παρουσία της Λοφιοπαπαδίτσας, θέση που θεωρείτο το νοτιότερο ευρωπαϊκό σημείο σημείο της εξάπλωσής της. Αντίστοιχα, είχε καταγραφεί φώλιασμα Χρυσοτσίχλονoυ, σε ένα γεωγραφικό πλάτος που επίσης αποτελεί το νοτιότερο ευρωπαϊκό σημείο αναπαραγωγής του είδους. Οι δύο αυτές παρατηρήσεις δεν έχουν επιβεβαιωθεί πρόσφατα.

Ελληνικό όνομα	Ελληνικό όνομα	Δελφοί	Λιβάδι	Ελατόδασος	Υποαλπικά	Αλπική ζώνη
Καλόγερος	Parus major	✔	✔	✔	✔	-
Ελατοπαπαδίτσα	Periparus ater	✔	✔	✔	✔	-
Αιγίθαλος	Aegithalos caudatus	✔	-	✔	-	-
Γαλαζοπαπαδίτσα	Cyanistes caeruleus	✔	✔	✔	-	-
Κλειδωνάς	Poecile lugubris	✔	✔	✔	-	-
Υφάντρα	Remiz pendulinus	✔	-	-	-	-
Τοιχοδρόμος	Tichodroma muraria	✔	-	-	✔	-
Καμποδεντροβάτης	Certhia brachydactyla	✔	-	✔	-	-
Βραχοτσοπανάκος	Sitta neumayer	✔	✔	-	✔	-
Δεντροτσοπανάκος	Sitta europaea	✔	-	✔	-	-
Τρυποφράχτης	Troglodytes troglodytes	✔	✔	✔	✔	-

Τσιροβάκοι, τριλιστές & βασιλίσκοι

Στη χαμηλή βλάστηση κρύβονται οι διάφοροι τσιροβάκοι του μεσογειακού θαμνώνα. Ο Κοκκινοτσιροβάκος (Curruca cantillans), όπως δηλώνει και το αγγλικό όνομά του (Eastern subalpine warbler) κινείται και μέχρι τη βάση της υποαλπικής ζώνης.

Ελληνικό όνομα	Ελληνικό όνομα	Δελφοί	Λιβάδι	Ελατόδασος	Υποαλπικά	Αλπική ζώνη
Κηποτσιροβάκος	Sylvia borin	✔	-	-	-	-
Μαυροσκούφης	Sylvia atricapilla	✔	✔	✔	-	-
Κοκκινοτσιροβάκος	Curruca cantillans	✔	✔	-	✔	-
Θαμνοτσιροβάκος	Curruca communis	✔	✔	✔	-	-
Βουνοτσιροβάκος	Curruca curruca	✔	✔	-	✔	-
Αιγαιοτσιροβάκος	Curruca rueppelli	✔	✔	-	-	-
Μαυροτσιροβάκος	Curruca melanocephala	✔	✔	-	✔	-
Μελωδοτσιροβάκος	Curruca crassirostris	✔	-	-	-	-
Πυρροβασιλίσκος	Regulus ignicapilla	-	-	✔	-	-
Χρυσοβασιλίσκος	Regulus regulus	-	-	✔	-	-
Ψευταηδόνι	Cettia cetti	✔	✔	-	-	-

Ψάλτες

Ελληνικό όνομα	Ελληνικό όνομα	Δελφοί	Λιβάδι	Ελατόδασος	Υποαλπικά	Αλπική ζώνη
Χιονοψάλτης	Prunella collaris	-	-	-	✔	✔
Θαμνοψάλτης	Prunella modularis	✔	✔	-	-	-

Φυλλοσκόποι

Ελληνικό όνομα	Ελληνικό όνομα	Δελφοί	Λιβάδι	Ελατόδασος	Υποαλπικά	Αλπική ζώνη
Θαμνοφυλλοσκόπος	Phylloscopus trochilus	✔	-	✔	-	-
Δασοφυλλοσκόπος	Phylloscopus sibilatrix	✔	-	-	-	-
Δεντροφυλλοσκόπος	Phylloscopus collybita	✔	✔	✔	✔	-

Αιγοθηλίδες

Ελληνικό όνομα	Ελληνικό όνομα	Δελφοί	Λιβάδι	Ελατόδασος	Υποαλπικά	Αλπική ζώνη
Γιδοβύζι	Caprimulgus europaeus	-	✔	-	-	-

Μυγοχάφτες

Ελληνικό όνομα	Ελληνικό όνομα	Δελφοί	Λιβάδι	Ελατόδασος	Υποαλπικά	Αλπική ζώνη
Σταχτομυγοχάφτης	Muscicapa striata	✔	✔	-	✔	-
Κρικομυγοχάφτης	Ficedula albicollis	✔	✔	-	-	-
Μαυρομυγοχάφτης	Ficedula hypoleuca	✔	✔	-	-	-
Καρβουνιάρης	Phoenicurus ochruros	✔	✔	✔	✔	✔
Φοινίκουρος	Phoenicurus phoenicurus	✔	✔	✔	-	-
Σταχτοπετρόκλης	Oenanthe oenanthe	✔	✔	-	✔	✔
Ασπροκωλίνα	Oenanthe melanoleuca	✔	✔	-	✔	-
Καστανολαίμης	Saxicola rubetra	✔	✔	-	-	-
Μαυρολαίμης	Saxicola rubicola	✔	✔	✔	✔	✔
Κοκκινολαίμης	Erithacus rubecula	✔	✔	✔	✔	-
Αηδόνι	Luscinia megarhynchos	✔	✔	✔	-	-

Οριολίδες

Ελληνικό όνομα	Ελληνικό όνομα	Δελφοί	Λιβάδι	Ελατόδασος	Υποαλπικά	Αλπική ζώνη
Συκοφάγος	Oriolus oriolus	✔	-	-	-	-

Κείμενο & φωτογραφίες: Τ. Αδαμακόπουλος

Πηγές

ebird.org Species list για Όρος Παρνασσός--Δελφοί
ebird.org Species list για Όρος Παρνασσός--Κελάρια
ebird.org Species list για Όρος Παρνασσός--Φτερόλακκα
ebird.org Species list για Όρος Παρνασσός--Καταφύγιο Δέφνερ
ebird.org Species list για Όρος Παρνασσός--Αράχωβα
ebird.org Species list για Όρος Παρνασσός--Δυτικό τμήμα, Παλιοβούνα
ebird.org Species list για Όρος Παρνασσός--Βαρκό