Ορειβασία στο Γράμο

Ο Γράμος είναι το τέταρτο σε υψόμετρο βουνό της Ελλάδας και ένα από τα μεγαλύτερα σε έκταση.

Σε ότι αφορά στην πεζοπορία και ορειβασία, τα στοιχεία που κάνουν στο Γράμμο ελκυστικό στο πλαίσιο της ελληνικής ορειβατικής σκηνής είναι ποικίλα και ισχυρά, καθώς για τα περισσότερα από αυτά ο Γράμος αναδεικνύεται στο μοναδικό πεδίο στην Ελλάδα.

Το πιο ξεχωριστό στοιχείο είναι η καθεαυτή γεωμορφολογία του συγκροτήματος και ειδικά του ανατολικού τμήματος. Τα ατελείωτα αλπικά λιβάδια και η αμφιθεατρική διάταξη γύρω από το χωριό Γράμμουστα, δημιουργούν ένα πεδίο ιδιαίτερα κατάλληλο για πεζοπορία.

Ως επακόλουθο της μορφολογίας, το μεγαλύτερο μέρος των ορειβατικών διαδρομών εκτυλίσσεται σε εύκολο τεχνικά πεδίο. Έτσι, ενώ πρόκειται για μεγάλες πορείες, οι διαδρομές στο Γράμο είναι σχεδόν όλες εύκολες τεχνικά και δεν απαιτούν ιδιαίτερες δεξιότητες. Αντίθετα, τα μεγάλα ορεινά συγκροτήματα της χώρας, όπως ο Όλυμπος, η Γκαμήλα, η Γκιώνα, τα Βαρδούσια και ο Ταΰγετος, χαρακτηρίζονται από δραματική τοπογραφία, που δημιουργεί πολλά απαιτητικά περάσματα και απροσπέλαστες ζώνες.

Ένα ακόμα προφανές στοιχείο είναι ότι ο ορειβάτης θα βρεθεί εύκολα σε μεγάλα υψόμετρα (αρκετές κορυφές ξεπερνούν τα 2400μ.), υψόμετρα πολύ μεγαλύτερα των άλλων μεγάλων βουνών της χώρας, που κορυφώνονται στη ζώνη των 2000-2200 μέτρων.

Ένα ακόμα δώρο της γεωλογίας, ο μεγάλος αριθμός αλπικών και υπαλπικών λιμνών και τα άφθονα τρεχούμενα νερά, χαρίζουν στο Γράμο μια ιδιαίτερη θέση στο σύνολο των ελληνικών βουνών, που είναι συχνά άνυδρα και βραχώδη.

Ακόμα, ο Γράμος έχει ένα μεγάλο δυναμικό διαδρομών ορειβατικού σκι. Το σπόρ αυτό είναι αναπτυσσόμενο και μπορεί να προσελκύσει κοινό από όλη την Ευρώπη, δεδομένων των ασταθών συνθηκών χιονοκάλυψης των τελευταίων ετών στα μεγάλα ευρωπαϊκά πεδία.

Τέλος, ένα ακόμα θετικό στοιχείο, είναι η ύπαρξη στο Νεστόριο μιας μικρής αλλά δραστήριας ομάδας επαγγελματιών συνοδών βουνού.

Συνοπτικά, τα ισχυρά ελκτικά στοιχεία της περιοχής είναι η μοναδική πανίδα (αγριόγιδο, αρκούδα, λύκος, ζαρκάδι, βίδρα κα.), η πολύ ενδιαφέρουσα χλωρίδα, τα εκτεταμένα ορεινά δάση, τα απέραντα αλπικά λιβάδια, η μεθοριακότητα και η δραματική πρόσφατη ιστορία, οι παραδοσιακοί οικισμοί και τα θρησκευτικά μνημεία, οι γαστρονομικές εμπειρίες που προσφέρει το βουνό, όπως τα μανιτάρια, τα βότανα και το κυνήγι.

Ορειβασία

Η πεμπτουσία της πεζοπορίας στο Γράμο είναι οι μεγάλες διαδρομές στην αλπική ζώνη. Οι παρακάτω 14 διαδρομές καλύπτουν πλήρως τη ζώνη της Γράμοστας και αθροίζουν 141.1 χλμ. (64 ώρες).

<

Όνομα διαδρομής	Δυσκολία	Μήκος m	Χρόνος h
Επάνω Αρένα direct	2/5	2320	1h
Επάνω Αρένα μέσω Τρακοσάρας	2/5	3955	2h30
Ανάβαση στο Γκούμπελ	2/5	6670	3h30
Γράμοστα-ράχη Γκούμπελ-Γκιστόβα	2/5	12480	5h30
Η κλασική ανάβαση στη Γκιστόβα	1/5	6650	3h30
Γράμοστα-Γκιστόβα μέσω Φάγκου	1/5	5780	3h
Γράμοστα-Γκιστόβα μέσω Φρίγκας	1/5	5780	3h
Γράμοστα-Κορυφή 2520 μέσω Γκιστόβας	1/5	10210	4h
Γράμοστα-Κορυφή 2520 μέσω Φάγκου	2/5	11100	5h
Γράμοστα-Κορυφή 2520 μέσω Σκάλας	1/5	13600	6h
Γράμοστα-Περήφανο μέσω Σκάλας	1/5	12600	5h30
Γράμοστα-διάσελο Κιάφας-Περήφανο	1/5	11250	5h30
Γράμοστα-Φαρμάκη-διάσελο Κιάφας-Περήφανο	1/5	12300	6h30
Αρένες-Τσούμια-Γράμοστα	1/5	19320	8h
Διάσχιση Σούφλικα (Στάνη Λάμπρου-Σούφλικας-διάσελο Ζγούρου-Λιανοτόπι)	3/5	12930	5h

Από τις πιο πάνω διαδρομές, με το πρόσφατο πρόγραμμα Interreg του Δήμου Νεστορίου, σηματοδοτήθηκαν οι πιο κάτω διαδρομές με τα αντίστοιχα σύμβολα:

• χ. Γράμμος-Λεύκα-Λ. Γκιστόβα


• χ. Γράμμος-Φρίγκα-Λ. Γκιστόβα


• χ. Γράμμος-Φακού-Λ. Γκιστόβα


• χ. Γράμμος-Φακού-Κορυφή 2520


• χ. Γράμμος-Λεύκα-Λ. Γκιστόβα-Κορυφή 2520

Epirus Trail

Με βάση τη μελέτη αποτύπωσης που ανέθεσε η Περιφέρεια Ηπείρου στους Χ. Λάμπρη, Τ. Αδαμακόπουλο και Α. Αδαμακόπουλο, αποτυπώθηκε μια όδευση για το βόρειο σκέλος του πεζοπορικού δικτύου Epirus Trail που διέρχεται από τις νότιες κλιτύες του Γράμου, ανάμεσα στα χωριά Αμάραντος, Πυρσόγιαννη, Αετομηλίτσα και Κεφαλοχώρι. Το Epirus Trail βρίσκεται στη φάση της σήμανσης και της διαμόρφωσης ορισμένων κρίσιμων σημείων, ενώ έχει προταθεί και μια αλλαγή στη χάραξη, που περνά από το Πληκάτι. Η αρχική όδευση του Epirus Trail διατρέχει τη ζώνη του Γράμου με βάση τα πιο κάτω ημερήσια τμήματα, συνολικού μήκους 82 χλμ:

Όνομα διαδρομής	Δυσκολία	Μήκος m	Χρόνος h
Κόνιτσα-Σαραντάπορος	1/5	11900	5h
Σαραντάπορος-Λουτρά Αμαράντου	2/5	14400	6h30
Λουτρά Αμαράντου-Πυρσόγιαννη	3/5	12465	5h
Πυρσόγιαννη-Ασημοχώρι	1/5	11075	4h30
Ασημοχώρι-Αετομηλίτσα	1/5	15370	7h
Αετομηλίτσα-Σαραντάπορος	1/5	16540	7h

Βατότητα - σήμανση

Οι περισσότερες πεζοπορικές διαδρομές είναι σχετικά βατές. Κάποιες έχουν μια ικανοποιητική σήμανση, ενώ ένα πρόγραμμα σήμανσής τους βρίσκεται σε εξέλιξη.

Οι ορειβατικές διαδρομές είναι σε πεδίο ανοιχτό, καλής ορατότητας και εύκολου προσανατολισμού. Στα μέσα του 2021, ο δήμος Νεστορίου ανέθεσε τη μελέτη αποτύπωσης και σήμανσης πέντε βασικών διαδρομών. Η μελέτη, καθώς και η υλοποίηση της σήμανσης στο πεδίο, ανατέθηκαν στο πλαίσιο του προγράμματος Interreg Cult2Routes στους Τ. Αδαμακόπουλο, πολιτικό μηχανικό-χωροτάκτη ΔΠΘ και Αικατερίνη Ζαγκαρέτου, δασολόγο-περιβαλλοντολόγο ΑΠΘ. Οι μελετητές έκαναν τις εργασίες πεδίου κατά τους μήνες Μάιο και Ιούνιο του 2021, με τη συμμετοχή του Παντελή Δημητριάδη, συνοδού βουνού, ενώ ποικίλες πληροφορίες δόθηκαν από το δημοσιογράφο Θανάση Λεκάτη, τον Γιώργο Σούρλα και τον Θωμά Νταούτη.

Κείμενο και φωτογραφίες: Τ. Αδαμακόπουλος