Λέσβος: Ανεμότια-Πρφ. Ηλίας-Ανεμότια

Δυτική Λέσβος

Ανεμότια-Πρφ. Ηλίας-Ανεμότια

Κείμενο και φωτογραφίες: Τ. Αδαμακόπουλος

Ανεμότια-Πρφ. Ηλίας
Ανεμότια-Πρφ. Ηλίας
Η Ανεμότια
Πατήστε για μεγέθυνση

Η Ανεμότια είναι κτισμένη στην ανατολική πλευρά του μικρού βουνού Κουρατσώνας (790 μ.). Ο πλούτος του χωριού είναι το αμπέλι και η ελιά. Ο πολύχρωμος αμπελώνας, που απλώνεται στον μεγάλο κάμπο κάτω από το χωριό, παράγει κυρίως επιτραπέζιο σταφύλι.

Ανεμότια-Πρφ. Ηλίας
Ανεμότια-Πρφ. Ηλίας
Ο αμπελώντας της Ανεμότιας
Πατήστε για μεγέθυνση

Άλλος σημαντικός πόρος της Ανεμότιας είναι το πευκοδάσος, που καλύπτει όλες τις πλαγιές πάνω από το χωριό, φτάνοντας μέχρι και τις κορυφές, οι οποίες χάνονται μέσα στο καταπράσινο τοπίο. Η ψηλότερη κορυφή της περιοχής είναι ο Προφήτης Ηλίας (800 μ.), ένας άμορφος όγκος, που κρύβει αρκετά εκκλησιαστικά τοπόσημα του λαϊκού πολιτισμού.

Η πορεία που θα περιγράψουμε εδώ κατευθύνεται στον Προφήτη Ηλία. Η διαδρομή είναι μεγάλη, αλλά ο συνδυασμός χωματόδρομων και καλών μονοπατιών μειώνει την ένταση της προσπάθειας. Η επιστροφή γίνεται από ένα μεγάλο χωματόδρομο και έτσι δημιουργείται μια μεγάλη κυκλική διαδρομή Ανεμότια - μονή Βουκόλων (Μοναστηρέλι) - Ξινός Ποταμός - Πήγαδος - Χριστός - Προφήτης Ηλίας - Κρυφή Παναγιά - Καλή Λαγκάδα - Πήγαδος - Ραχόνι - Ανεμότια.

Η κυκλική αυτή διαδρομή έχει μήκος 16 χλμ. και πιθανότατα είναι η πιο χορταστική πορεία στη Λέσβο. Η διαδρομή διατρέχει όλο το εύρος των ορεινών πόρων του χωριού, από τα βοσκοτόπια στο θαμνώνα έως το δάσος στα λαγκάδια και τις κορυφές. Η πορεία περνά από το έρημο σήμερα μοναστήρι των Βουκόλων, στην ωραία τοποθεσία Μοναστηρέλια.

Η πορεία ξεκινά από το κοινωνικό κέντρο της Ανεμότιας, την πλατεία με τα καφενεία και τις ψησταριές, και αρχικά ακολουθεί τον ασφαλτόδρομο προς τα νότια. Μετά από 860 μ., η σήμανση μας προτρέπει να ανηφορίσουμε αριστερά σε δρομάκι που καταλήγει σε πρωτόγονη κτηνοτροφική μονάδα. Από εδώ ξεκινά το πρώτο σκέλος μονοπατιού, ένα ωραίο αλλά δυστυχώς πολύ σύντομο καλντερίμι. Ανεμότια-Πρφ. Ηλίας

Ανεμότια-Πρφ. Ηλίας
Το συγκρότημα της μονής Βουκόλων
Πατήστε για μεγέθυνση
Με δρομάκια και χωματόδρομο φτάνουμε στη μονή Βουκόλων, σε ωραία τοποθεσία με πηγή (τώρα μαστευμένη σε μικρή δεξαμενή), γνωστή ως Μοναστηρέλια. Το τετράγωνο κτηριακό συγκρότημα είναι επισκέψιμο και εκτός από το καθολικό, μπορεί να δει κανείς τα λιτά κελιά.
Ανεμότια-Πρφ. Ηλίας: Στο πευκοδάσος του Πήγαδου
Ανεμότια-Πρφ. Ηλίας: Στο πευκοδάσος του Πήγαδου
Συνεχίζουμε προς τα νότια σε καλό μονοπάτι παράλληλα με το χωματόδρομο μέχρι ώμο, όπου καλύβα. Προσοχή, εδώ πρέπει να πάμε λοξά αριστερά (η σήμανση είναι ελλιπής). Θα περάσουμε πορτούλα και διασχίζουντας ελαιώνες θα φτάσουμε στο ρέμα Καλή Λαγκάδα. Το ρέμα έχει μόνιμη ροή και γεφυράκι, δίπλα στο οποίο διακρίνεται ένα πολύ μικρό ξωκλήσι αφιερωμένο στον Άγιο Ιωάννη Θεολόγο.
Βγαίνουμε στο χωματόδρομο και τον ακολουθούμε για 670 μ. Ακολουθεί ένα μεγάλο τμήμα πολύ ωραίου μονοπατιού σε πευκοδάσος, που μας οδηγεί στο διάσελο Πήγαδος. Η σήμανση εδώ είναι συνεπής και το ίχνος του μονοπατιού αρκετά σαφές.
Ανεμότια-Πρφ. Ηλίας: Η εκκλησία του Προφήτη Ηλία
Ανεμότια-Πρφ. Ηλίας: Η εκκλησία του Προφήτη Ηλία
Από τον Πήγαδο, θα πάρουμε για λίγο το χωματόδρομο και μετά θα μπούμε σε ένα κάπως απαιτητικό τμήμα μονοπατιού, που θα μας φέρει κατ' ευθείαν στην κορυφή Προφήτης Ηλίας. Η ανάβαση περιλαμβάνει μερικά κάπως απότομα τμήματα, ενώ γενικά το μονοπάτι δεν είναι πολύ πατημένο και σαφές. Ανεμότια-Πρφ. Ηλίας
Ανεμότια-Πρφ. Ηλίας
Μαυρόπευκο (Pinus nigra)
Πατήστε για μεγέθυνση
Βγαίνουμε τέλος στο πλάτωμα της κορυφής, όπου το ξωκλήσι του Προφήτη Ηλία, δίπλα στο μεγάλο πυροφυλάκειο. Το φως και η άπλετη θέα μας αποζημιώνουν. Πάνω και γύρω από την κορυφή θα δούμε μερικά από τα ελάχιστα μαυρόπευκα του νησιού, άλλα ολόρθα μέσα στις ηφαιστειακές πλάκες και άλλα παραμορφωμένα από τους ανέμους του Αιγαίου.
Ανεμότια-Πρφ. Ηλίας: Η σπηλαιοεκκλησιά Κρυφή Παναγιά
Ανεμότια-Πρφ. Ηλίας: Η σπηλαιοεκκλησιά Κρυφή Παναγιά
Η κατάβαση από την κορυφή θα γίνει από πιο ομαλό μονοπάτι, προς την Κρυφή Παναγιά. Το μονοπάτι μας φέρνει σε χωματόδρομο (ποτίστρα χωρίς νερό), από όπου θα κατέβουμε τα 100 μέτρα που μας χωρίζουν από το μινιμαλιστικό σπηλαιο-εκκλησάκι της Κρυφής Παναγίας, που όντως είναι κρυμμένη στη βάση μιας σειράς δοντιών της λάβας.
Ανεμότια-Πρφ. Ηλίας: Το μικρό ξωκλήσι του Χριστού
Ανεμότια-Πρφ. Ηλίας: Το μικρό ξωκλήσι του Χριστού
Επιστρέφουμε στο χωματόδρομο και τον ακολουθούμε για 1.5 χλμ., φτάνοντας στο σημείου από όπου ανεβήκαμε προς τον Προφήτη Ηλία. Εδώ μπορούμε να κάνουμε μια μικρή παράκαμψη και να επισκεφθούμε το μικρό ξωκλήσι τουΧριστού, χαμένο μέσα στο πευκοδάσος. Επιστρέφουμε στον Πήγαδο. Η κατάβαση προς την Ανεμότια θα γίνει από τον μακρύ, μάλλον αδιάφορο αλλά με ωραία θέα χωματόδρομο μήκους 4.4 χλμ μέσω της της ράχης Ραχώνι.

Σήμανση

Πινακίδες και σημάδια

Ανεμότια-Πρφ. Ηλίας
Η σήμανση, με τα τυπικά κόκκινα τετράγωνα σημάδια, είναι αρκετά συνεπής, αν και προκύπτουν κάποιες αμφιβολίες. Σε όλες τις διακλαδώσεις υπάρχουν πινακίδες κατεύθυνσης, ενώ θα βρείτε και πολύ κατατοπτιστικές πληροφοριακές πινακίδες στα σημεία πολιτισμικού ενδιαφέροντος.

Επισημάνσεις και χρήσιμα

Πυροφυλάκειο Προφήτη Ηλία

Ανεμότια-Πρφ. Ηλίας
Στο ψηλότερο σημείο της κορυφής Προφήτης Ηλίας, πολύ κοντά στο ξωκλήσι, υπάρχει πύργος παρατηρητηρίου πυροπροστασίας. Το πυροφυλάκειο εξυπηρετείται από καλό χωματόδρομο, που φτάνει εδώ από τον Πήγαδο (όπου συγκλίνουν δρόμοι από πολλά χωριά της Δυτικής Λέσβου) ή από τα Παράκοιλα.
Το πυροφυλάκειο έχει πλήρη εποπτεία της Δυτικής Λέσβου και κυρίως άμεσο έλεγχο του άθικτου και πραγματικά εύτρωτου πευκοδάσους της Ανεμότιας.

Γεώτοποι

Παγωμένες λάβες

Ανεμότια-Πρφ. Ηλίας
Όλος ο όγκος του Προφήτη Ηλία αποτελεί έναν ηφαιστειακό δόμο, δηλαδή μια μάζα λάβας που δεν ολοκλήρωσε την έξοδό της με έκρηξη και ροή, αλλά πάγωσε πριν την εκρροή.
Εδώ, το μάγμα ανεβαίνοντας έσπρωξε τα παλαιότερα ηφαιστειακά πετρώματα της περιοχής και δημιούργησε έναν τεράστιο θόλο. Γεννήματα του βίαιου αυτού επεισοδίου, οι πλαγιές και η κορυφή του Προφήτη Ηλία παρουσιάζουν ένα αναταραγμένο τοπίο από πλάκες και ογκόλιθους, που αποσαθρώνονται προς όξινα εδάφη, ευνοώντας την παρουσία των μαυρόπευκων και άλλων φυτών. Η ποικίλη σύνταση των πετρωμάτων δίνει μορφές διαφόρων χρωμάτων, όπως αυτή της φωτογραφίας.

Φύση

Μαυρόπευκο

Ανεμότια-Πρφ. Ηλίας
Το Μαυρόπευκο (ή Μαύρη πεύκη, Pinus nigra) είναι ένα ψηλόκορμο και συνήθως ευθυτενές είδος πεύκου, που μπορεί να ξεπεράσει τα 30 μέτρα σε ύψος.
Από τα πλέον σημαντικά είδη στη σύνθεση των ορεινών δασών κωνοφόρων της Ελλάδας, έχει εξάπλωση από τη νότια Πελοπόννησο (Ταΰγετος) μέχρι τα βόρεια σύνορα της χώρας – και φυσικά και βορειότερα (αλλά σποραδικά) στη Βαλκανική, την Α. Ευρώπη, την Τουρκία κ.α.
Στο επίπεδο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ο οικότοπος των αμιγών δασών μαύρης πεύκης θεωρείται σπάνιος και η διατήρησή του αποτελεί προτεραιότητα της περιβαλλοντικής πολιτικής.

Βλάστηση: Ελαιώνες, εγκαταλελειμένες γεωργικές εκτάσεις σε πεζούλες, μεσογειακός θαμνώνας. Συστάδες δρυών. Πευκοδάσος. Μεμονωμένα άτομα Μαύρης πεύκης.

Χλωρίδα: Ροδόδεντρο (Rhododendron luteum), Παιωνία (Paeonia mascula). Χλωρίδα του πευκοδάσους της Λέσβου. Φυτά του θαμνώνα.

Ροδόδεντρο

Ανεμότια-Πρφ. Ηλίας
Τα πετρώματα της ζώνης του Προφήτη Ηλία, που αποτελούνται κυρίως από πυριτιωμένες λάβες, αποσαθρώνονται προς αμμώδη και έντονα όξινα εδάφη, ένα περιβάλλον που φιλοξενεί ιδιαίτερα φυτά, όπως το Κίτρινο ροδόδενδρο.
Το Ροδόδεντρο (Rhododendron luteum) αναπτύσσεται σε υγρές θέσεις σε ένα μεγάλο υψομετρικό εύρος και συναντάται σε μικρές συστάδες

Πανίδα: Πουλιά του πευκοδάσους. Κοινά ημερόβια και νυκτόβια αρπακτικά, πουλιά του θαμνώνα. Κουνάβι, αλεπού. Ερπετά της Λέσβου.

Πολιτισμός

Μονή Βουκόλων

Ανεμότια-Πρφ. Ηλίας
Η μονή Βουκόλων ιδρύθηκε στη βυζαντινή περίοδο. Οι γνωστές αναφορές προέρχονται από τον 15ο έως και τον 17ο αιώνα και μαρτυρούν τη διακριτική παρουσία ενός μικρού μοναστηριού με ολιγομελή κοινότητα αγροτικού προσανατολισμού. Το καθολικό είναι λιτός μονόκλιτος ναός αφιερωμένος στα Εισόδια της Θεοτόκου. Τα κελιά φέρουν νεότερες παρεμβάσεις και είναι σχεδόν κατοικήσιμα.
Η μονή είναι έρημη, το κτηριακό μέρος παραμένει ωστόσο σε καλή κατάσταση. Δίπλα υπάρχει δεξαμενή με πηγαίο νερό.

Σύνδεση με άλλες διαδρομές

Παραλλαγή κατάβασης

Ανεμότια-Πρφ. Ηλίας
Για το κατακαλόκαιρο, προτείνουμε η κατάβαση να γίνει από μια σειρά εναλλαγών μονοπατιού και μικρών δρόμων εκτός χρήσης μέσα στο δάσος και τους ελαιώνες. Η λύση αυτή προσφέρει συνεχή σκιά και καταλήγει στον ώμο πάνω από την Καλή Λαγκάδα.
Στο διπλανό χάρτη φαίνεται η κύρια όδευση με πράσινο σύμβολο και η προτεινόμενη γραμμή για τη θερινή κατάβαση με κόκκινο. Οι χιλιομετροδείκτες βοηθούν στην κατανόηση των αποστάσεων.

Εξυπηρετήσεις

Ανεμότια: Ταβέρνα, ψησταριές, καφέ, ενοικιαζόμενα δωμάτια, κατάστημα τροφίμων.