Λέσβος: Βαφειός-Πέτρα

Βόρεια Λέσβος
Βαφειός-Πέτρα

Κείμενο και φωτογραφίες: Τ. Αδαμακόπουλος

Ο Βαφειός είναι παραδοσιακός οικισμός κτισμένος σε μια πτυχή των βορεινών πλαγιών του όρους Λεπέτυμνος. Το όνομα του χωριού προέρχεται από τη σχέση του με τη βαφική και την κατεργασία των δερμάτων. Στο κέντρο του οικισμού υψώνεται η εκκλησία της Αγίας Παρασκευής.

Διαδρομή Βαφειός-Πέτρα
Ο όρμος της Πέτρας
Πατήστε για μεγέθυνση

Η διαδρομή Βαφειός-Πέτρα αξιοποιεί το περισωθέν τμήμα του παλιού ημιονικού δρόμου ανάμεσα στο Βαφειό και την παράκτια Πέτρα. Το μεγαλύτερο μέρος του μονοπατιού αυτού έχει μετατραπεί σε χωματόδρομους, το μέρος που έχει διατηρηθεί δίνει ωστόσο μια ωραία ευκαιρία να κινηθούμε στο παλιό τοπίο της Βόρειας Λέσβου.

Ξεκινάμε από το οδικό κέντρο του Βαφειού και κατηφορίζουμε παλιό δρομάκι. Περνάμε δίπλα από το μικρό ξωκλήσι του Αγίου Γεωργίου, τέμνουμε τον άσφαλτο και συνεχίζουμε σε χωματόδρομο. Λίγο μετά, η σήμανση μας υποδεικνύει να μπούμε σε μονοπάτι: πρόκειται για το διασωθέν τμήμα του παλιού ημιονικού δρόμου από το Βαφειό στην Πέτρα. Το μονοπάτι είναι σαφές και χαράζει μια ισοκλινή γραμμή ανάμεσα στον θαμνώνα και τους ελαιώνες.

Διαδρομή Βαφειός-Πέτρα: Το ξωκλήσι του Αγίου Γεωργίου

Περνάμε ψηλότερα από παλιά λιβάδια και καταλήγουμε σε χωματόδρομο (από εδώ απέχουμε 830 μ. από τη φυσική λιμνοδεξαμενή του Μόλυβου). Παίρνουμε το πιο κατηφορικό παρακλάδι του χωματόδρομου και σε 2 χλμ. φτάνουμε στον επαρχιακό δρόμο, κοντά στο κτίριο του Γυμνασίου-Λυκείου Πέτρας. Διασχίζουμε τον οδικό κόμβο, όπου λειτουργούν πολλά εμπορικά καταστήματα. Μπαίνουμε στα δρομάκια του οικισμού και καταλήγουμε στην παράκτια πλατεία του χωριού, όπου καταστήματα εστίασης και εμπορικά.

Διαδρομή Βαφειός-Πέτρα: Στο μονοπάτι

Διαδρομή Βαφειός-Πέτρα: Μια πορεία με θέα στο Μόλυβδο

Σήμανση

Πινακίδες και σημάδια

Η σήμανση είναι μέτριας συνοχής και συνέπειας και αποτελείται από σποραδικά κόκκινα σημάδια. Μετά το μέσον του σκέλους στο μονοπάτι συναντάμε άνοιγμα στον ελαιώνα: εδώ η διαδρομή συνεχίζει ευθεία (υπάρχει σημάδι, αλλά όχι πινακίδα).
Σε όλες σχεδόν τις κύριες διακλαδώσεις υπάρχουν πινακίδες κατεύθυνσης .

Επισημάνσεις και χρήσιμα

Κρήνες και βρύσες

Νερό θα προμηθευτούμε από το Βαφειό (κρήνες και βρύσες μέσα στο χωριό). Στη διαδρομή δεν υπάρχει πηγαίο νερό.

Γεώτοποι

Η "πέτρα" της Πέτρας

O βράχος της Παναγίας Γλυκοφιλούσας, που υψώνεται στο κέντρο του παλιού πυρήνα της Πέτρας, συνιστά μια χαρακτηριστική γεωλογική δομή που ονομάζεται ηφαιστειακός λαιμός.
Ο ηφαιστειακός λαιμός είναι ένας αγωγός που εκτονώνει μια πηγή μάγματος, δηλαδή ένα ενεργό ηφαίστειο. Ο αγωγός μεταφέρει το ρευστό μάγμα στην επιφάνεια, όπου ψύχεται και στερεοποιείται.
Η φλέβα αυτή μάγματος περιβάλλεται συνήθως από ένα θόλο λιγότερο ανθεκτικών ή κερματισμένων βράχων και γαιών, που διαβρώνονται ευκολότερα από το μαγματικό πυρήνα. Μετά την απομάκρυνση των αποσαθρωμένων υλικών, ο πυρήνας της λάβας έμεινε ελεύθερος, για να αποτελέσει πολλά εκατομμύρια χρόνια αργότερα το σημείο στήριξης της εκκλησίας και να δώσει το αυτονόητο όνομα στον οικισμό.

Φύση

Η κουμαριά (Arbutus unedo)

Η Κουμαριά (Arbutus unedo) είναι ένας πολύ κοινός αειθαλής θάμνος της περιμεσογειακής ζώνης, που φτάνει περίπου τα 3-4 μ. σε ύψος. Τα κλαδιά είναι πολύ σκληρά και πυκνά.
Το λαϊκό όνομα Κουμαριά προέρχεται από το αρχαιοελληνικό Κόμαρος, ενώ το όνομα του γένους από το αντίστοιχο λαϊκό όνομα της Κουμαριάς στο λατινόφωνο κόσμο.
Η κουμαριά ανθίζει τον Απρίλιο και δίνει τους νόστιμους, κατακόκκινους καρπούς της το φθινόπωρο. Οι καρποί της είναι πολύτιμος πόρος της τροφικής προετοιμασίας των πουλιών για τη χειμερινή περίοδο.
Η κουμαριά είναι εξαιρετικά ανθεκτικό φυτό, που επιβιώνει της βόσκησης και των δασικών πυρκαγιών. Αμέσως μετά τη φωτιά, τα νέα βλαστάρια ξεπηδούν από το ζωντανό πρέμνο, δημιουργώντας ένα καταπράσινο, αλλά και αδιάβατο τοπίο.

Βλάστηση: Ελαιώνες, εγκαταλελειμένες γεωργικές εκτάσεις σε πεζούλες, φρύγανα, μεσογειακός θαμνώνας, πετροπλαγιές με αραιή βλάστηση. Συστάδες δρυών.
Χλωρίδα: Συνήθης χλωρίδα της χαμηλότερης ζώνης της Λέσβου. Φυτά των φρυγάνων και του θαμνώνα.
Πανίδα: Πουλιά των χέρσων λιβαδιών, κοινά ημερόβια και νυκτόβια αρπακτικά, πουλιά του θαμνώνα. Κουνάβι, αλεπού. Όλα τα ερπετά της Λέσβου.

Πολιτισμός

Το μείζον πολιτισμικό στοιχείο της διαδρομής είναι η ίδια η Πέτρα, με τα παραδοσιακά σπίτια, τα στενά πετρόστρωτα δρομάκια, την Παναγία Γλυκοφιλούσα πάνω στο μονόλιθο και το αρχοντικό της Βαρελτζήδαινας.
Ενδιαφέρον έχουν επίσης τα πετρόχτιστα σπίτια, οι συνοικίες και οι παλιές εκκλησίες του Βαφειού.

Αρχοντικό της Βαρελτζήδαινας στην Πέτρα

Το αρχοντικό της Βαρελτζήδαινας είναι ένα από τα ελάχιστα παραδείγματα της παραδοσιακής αρχοντικής κατοικίας στη Λέσβο. Το κτίσμα μεταφέρει κυρίως επιρροές βαλκανικής αρχιτεκτονικής.
Το διόρωφο αρχοντικό βρίσκεται σε δρομάκι της Πέτρας, ανάμεσα στον παράκτιο άξονα και το βράχο της Παναγίας. Κτίστηκε στα τέλη του 18ου και υπήρξε κατοικία και κοινωνικό βάθρο της οικογένειας Μπαρδακσόγλου, που ήσαν πλούσιοι έμποροι κρασιού.
Το φρουριακό ισόγειο περιλάμβανε κυρίως βοηθητικούς χώρους και είναι κτισμένο με βαριά λιθιδομή. Ο όροφος είναι κτισμένος με την μπαγδατί (σκελετός και πλέγμα από ελαφρύ ξύλο και επιχρισμένος με λάσπη) και είχε χώρους για όλες τίς καθημερινές λειτουργίες και την κοινωνική ζωή της οικογένειας. Σχεδόν όλη η επίπλωση είναι σταθερή (κτιστή ή πάγια ξύλινη), με ελάχιστα κινητά στοιχεία.
Η δυτική όψη, που βγαίνει πάνω στον πεζόδρομο, στολίζεται με δύο χαγιάτια και ένα μικρό εξώστη. Αξιοσημείωτο είναι το γωνιακό δωμάτιο που φιλοξενούσε το "θρόνο" του ιδιοκτήτη και είχε σοφάδες για τη συνάθροιση των ανδρών.
Το αρχοντικό της Βαρελτζήδαινας ανακαινίστηκε από το Υπ. Πολιτισμού και είναι επισκέψιμο.

Σύνδεση με άλλες διαδρομές

1. Διαδρομή Πέτρα-Βαφειός
2. Διαδρομή Βαφειός-Στύψη 3. Διαδρομή Βαφειός-Προφήτης Ηλίας
4. Διαδρομή Βαφειός-Προφήτης Ηλίας από βρύση Σταυρούλα

Εξυπηρετήσεις

Πέτρα: Εστιατόρια, ταβέρνες και καφέ. Εμπορικά καταστήματα. Ενοικιαζόμενα δωμάτια και ξενώνες.
Βαφειός: Εστιατόριο και ταβέρνα, ενοικιαζόμενα διαμερίσματα και δωμάτια, ξενώνες.