Λέσβος: Βαφειός-Προφήτης Ηλίας

Βόρεια Λέσβος

Βαφειός-Προφήτης Ηλίας

Κείμενο και φωτογραφίες: Τ. Αδαμακόπουλος

Βαφειός-Προφήτης Ηλίας
Το ιερό κορυφής του Προφήτη Ηλία

Ο Λεπέτυμνος είναι το ψηλότερο βουνό της Λέσβου (υψ. 969 μ.). Καταλαμβάνει τη βόρεια πλευρά του νησιού και με τις ράχες και τα παραβούνια σχηματίζει ένα φυσικό φράγμα ανάμεσα στη ζώνη της Καλλονής και τα χωριά της Μήθυμνας, αναγκάζοντας το οδικό δίκτυο να τον παρακάμψει ή να περάσει από τις ορεινές διαβάσεις του.

Το βουνό πήρε το όνομα του ηρώα του Τρωικού Πολέμου Λεπέτυμνο, ο οποίος είχε παντρευτεί μία από τις πέντε κόρες του βασιλιά της Λέσβου Μάκαρα, την Μήθυμνα.

Βαφειός-Προφήτης Ηλίας
Στην πρώτη πηγή
Πατήστε για μεγέθυνση

Τα χωριά που είναι κτισμένα στις πλαγιές του Λεπέτυμνου είναι η Πελόπη, το Υψηλομέτωπο, η Κάπη, ο Άργεννος, η Συκαμιά, ο Βαφειός και ο Λεπέτυμνος.

Η διαδρομή Βαφειός-κορυφή Λεπέτυμνου είναι μια σχεδόν ορειβατική πορεία, τεχνικά εύκολη αλλά με αξιόλογη υψομετρική διαφορά και εξαίρετη θέα.

Ξεκινάμε από το οδικό κέντρο του Βαφειού και ανηφορίζουμε τα δρομάκια του οικισμού, μέχρι τη ΒΔ έξοδο. Εδώ η σήμανση μας προτρέπει να μπούμε σε μονοπάτι, που βγαίνει από τα σπίτια και κατευθύνεται νότια, παράλληλα με τον άξονα της ρεματιάς. Κινούμενοι κοντά στη ζώνη της παρόχθιας βλάστησης, φτάνουμε σε πετρόχτιστη δεξαμενή, που μαστεύει την παρακείμενη πηγή.

Βαφειός-Προφήτης Ηλίας
Αναμετρώντας την απόσταση μέχρι την κορυφή

Συνεχίζουμε ανηφορικά σε καλό μονοπάτι και περνάμε δίπλα από μικρή πηγή με πετρόχτιστη ποτίστρα. Με συνεχείς ελιγμούς σε δάσος ψηλών θάμνων και βελανιδιών, μπαίνουμε σε πιο ομαλό πεδίο, με ανοίγματα και λιβαδάκια. Φτάνουμε τελικά σε διακλάδωση με πινακίδες (στα δεξιά μας η σύνδεση με τη διαδρομή Βαφειός-Στύψη).

Βαφειός-Προφήτης Ηλίας
Στο μονοπάτι
Πατήστε για μεγέθυνση

Ανηφορίζουμε με ασαφές μονοπάτι σε αραιό δάσος. Συναντάμε μεγάλες ξερολιθιές, που οριοθετούν παλιές γεωργικές κατατμήσεις. Εδώ η ψηλή βλάστηση αποτελείται σχεδόν αποκλειστικά από γκορτσιές, ενώ στα λιβάδια βόσκουν ελεύθερα άλογα. Κάνοντας ελιγμούς στα ανοιχτά αυτά λιβάδια με τους διάσπαρτους βραχώνες, φτάνουμε στην πέτρινη απόληξη της κορυφής του Λεπέτυμνου, που στέφεται από μια ομάδα τηλεπικοινωνιακών κεραιών.

Βαφειός-Προφήτης Ηλίας
Επιστροφή από την κορυφή

Κατηφορίζουμε λίγο σε χωματόδρομο και μπαίνουμε στο χτιστό μονοπάτι που σκαρφαλώνει την απόκρημνη μύτη που φέρει τον Προφήτη Ηλία. Από το μικρό πλάτωμα της εκκλησίας έχουμε άπλετη θέα του νησιού και της τουρκικής ακτογραμμής.

Σήμανση

Πινακίδες και σημάδια

Η σήμανση, με τα τυπικά κόκκινα τετάγωνα σημάδια, είναι αρκετά συνεπής, αν και προκύπτουν κάποιες αμφιβολίες. Σε όλες τις διακλαδώσεις υπάρχουν πινακίδες κατεύθυνσης, ενώ θα βρείτε και πολύ κατατοπτιστικές πληροφοριακές πινακίδες στα καίρια σημεία.

Επισημάνσεις και χρήσιμα

Πηγαία νερά

Στο πρώτο μέρος της ανάβασης, μέσα στις ρεματιές, θα βρούμε δύο πηγές - αλλά όχι νερό: η πρώτη είναι μαστευμένη και τροφοδοτεί το Βαφειό, ενώ στη δεύτερη (φωτογραφία) το νερό δεν είναι πόσιμο (έχει υδρόβια έντομα).
Στην υπόλοιπη πορεία δεν υπάρχουν πηγαία νερά.

Γεώτοποι

Ο Προφήτης Ηλίας

Το ξωκλήσι του Προφήτη Ηλία είναι χτισμένο στην απόκρημνη κορύφωση του μεγάλου δόμου της δυτικής κορυφής του Λεπέτυμνου. Ο βράχος αυτός (που είναι λίγο χαμηλότερος από το ψηλότερο σημείο, που βρίσκεται πιο δυτικά και φέρει τις κεραίες) προέκυψε από διάβρωση των υλικών που περιέβαλαν έναν πυρήνα λάβας.
Κατά τη νεότερη ενεργοποίησης των ηφαιστειακών συστημάτων της Λέσβου, στο περιθώριο της παλιότερη καλντέρας της κεντρικής Λέσβου και παράλληλα με την ολοκλήρωση των δόμων της Βίγλας και του Προφήτη Ηλία, η λάβα ανέβηκε αργά μέσα στον ηφαιστειακό θόλο και ψύχθηκε πριν φτάσει στην επιφάνεια. Στη συνέχεια, λόγω και της κλίσης του θόλου και της μηχανικής αποσάθρωσης, τα γύρω υλικά υποχώρησαν, αποκαλύπτοντας το σκληρό εσωτερικό πυρήνα.

Φύση

Θαμνομουρτζιά (Crataegus mongyna)

Ο μονόγυνος κράταιγος (Crataegus monogyna), γνωστός και ως τρικουκιά ή θαμνομουρτζιά, είναι ένας αρκετά κοινός θάμνος της λοφώδους και ορεινής ζώνης στην Ελλάδα.
Το φθινόπωρο, όταν πέσει το φύλλωμά του, απομένουν οι όμορφοι κόκκινοι καρποί του, που χρησιμοποιούνται και για παρασκευή αφεψήματος.
Στη Β. Ευρώπη βρίσκεται συχνά στο επίκεντρο παραμυθιών και μυθοπλασιών, όπως π.χ. στην Ιρλανδία, όπου πιστεύεται πως είναι η κατοικία των νεραϊδών.

Στη Λέσβο θα βρούμε αρκετές μεμονωμένες θαμνομουρτζιές, τόσο σε θέσεις με άλλα ημιάγρια καρποφόρα, όσο και στον θαμνώνα. Στην παρούσα ανάβαση προς τον Προφήτη Ηλία, θα δούμε διάσπαρτες θαμνομουρτζιές στο επικλινές πετρολίβαδο με τις γκορτσιές, πριν την κορυφή.

Βλάστηση: Ελαιώνες, εγκαταλελειμένες γεωργικές εκτάσεις σε πεζούλες, φρύγανα, μεσογειακός θαμνώνας, πετροπλαγιές με αραιή βλάστηση. Συστάδες δρυών.

Χλωρίδα: Συνήθης χλωρίδα της χαμηλότερης ζώνης της Λέσβου. Φυτά των φρυγάνων και του θαμνώνα.

Πανίδα: Πουλιά των χέρσων λιβαδιών, κοινά ημερόβια και νυκτόβια αρπακτικά, πουλιά του θαμνώνα. Κουνάβι, αλεπού. Όλα τα ερπετά της Λέσβου.

Πολιτισμός

Ωδή στον Προφήτη Ηλία

Η ίδρυση ναών αφιερωμένων στον Προφήτη Ηλία στις κορυφές των βουνών αποτελεί συνέχεια μιας μακριάς παράδοσης λατρευτικών τόπων και τελετουργιών, από την εποχή των μινωικών ιερών κορυφής έως και την περίοδο των κλασικών χρόνων, από την οποία είναι γνωστά πολλά ιερά κορυφής του Δία με το προσωνύμιο νεφεληγερέτης ή όμβριος, ως κυρίαρχου των καταιγίδων και ρυθμιστή των καιρικών συνθηκών.

Ο χρονισμός της γιορτής του Προφήτη Ηλία στο μεσοκαλόκαιρο, την περίοδο όπου η παραγωγή εξαρτάται τα μέγιστα από τις απρόβλεπτες αλλαγές των καιρικών φαινομένων, σχετίζεται τόσο με την προσπάθεια εξευμενισμού τους, όσο και με την ανάγκη πρόβλεψης των μελλούμενων συνθηκών, ένα μεταφυσικό παιχνίδι στο οποίο ο απλός θνητός χρειάζεται τη βοήθεια της θεότητας.

Σύνδεση με άλλες διαδρομές

Τόσο ο Βαφειός, όσο και ο Προφήτης Ηλίας είναι κομβικά σημεία του πλέγματος πεζοποριών του Λεπέτυμνου, στα οποία συγκλίνουν η αποκλίνουν πολλές διαδρομές. Μετά τον Προφήτη Ηλία, μπορούμε να συνεχίσουμε με τη διαδρομή Ζεύξη Προφήτη Ηλίας-Βίγλα και να ανέβουμε στην ψηλότερη κορυφή του Λεπέτυμνου, ολοκληρώνοντας μια μεγάλη και απαιτητική ορειβατική ανάβαση.

1. Διαδρομή Πέτρα-Βαφειός
2. Διαδρομή Βαφειός-Πέτρα
3. Διαδρομή Βαφειός-Στύψη
4. Διαδρομή Βαφειός-Προφήτης Ηλίας από βρύση Σταυρούλα
5. Διαδρομή Πελόπη-Προφήτης Ηλίας
6. Ζεύξη Προφήτη Ηλίας-Βίγλα