Λέσβος: Πέτρα-Βαφειός

Βόρεια Λέσβος

Βαφειός-Στύψη

Κείμενο και φωτογραφίες: Τ. Αδαμακόπουλος

Ο Βαφειός
Βαφειός-Στύψη
Αγναντεύοντας τη Στύψη
Πατήστε για μεγέθυνση

Η διαδρομή Βαφειός-Στύψη ακολουθεί το παλιό ορεινό μονοπάτι, που αποτελεί και τη συντομότερη οδό ανάμεσα στα δύο χωριά. Στο ψηλότερο τμήμα της πορείας θα διασχίσουμε ορεινά οροπέδια και πιο χαμηλά το γεωργικό οροπέδιο Κάμπος Παναγιάς. Θα καταλήξουμε στη Στύψη κατεβαίνοντας με ελιγμούς μέσα στο μεγάλο βράχινο αμφιθέατρο που την προστατεύει από το βοριά.

Βαφειός-Στύψη
Βαφειός-Στύψη
Ο Βαφειός
Πατήστε για μεγέθυνση

Η διαδρομή ξεκινά από το οδικό κέντρο του Βαφειού και ακολουθώντας τη σήμανση φτάνει στο πάνω μέρος του χωριού. Συνεχίζουμε σε χωματόδρομο μέχρι να βρούμε το μονοπάτι προς τη Στύψη (υπάρχει ο μεταλλικός στύλος της σήμανση, λείπουν οι πινακίδες). Το μονοπάτι είναι καθαρό και έχει μια μάλλον δυσδιάκριτη σήμανση με κόκκινα σημάδια, χρειάζεται ωστόσο προσοχή γιατί υπάρχουν μικρά τοπικά παρακλάδια.

Βαφειός-Στύψη: Αλώνι στο οροπέδιο Λίμνες
Βαφειός-Στύψη
Η ποτίστρα στο μέσον της ανάβασης
Ανηφορίζουμε με ελιγμούς μια αρκετά επικλινή πλαγιά με ψηλό θαμνώνα. Περνάμε από πετρόχτιστη ποτίστρα (δεν έχει νερό) και συνεχίζουμε μέχρι τον άξονα της ράχης του Λεπέτυμνου. Από εδώ θα μπούμε σε μια διαδοχή από επίπεδα λιβάδια, οριοθετημένα σε ιδιοκτησίες με τη βοήθεια γρανιτικών ογκόλιθων.
Βαφειός-Στύψη: Αλώνι στο οροπέδιο Λίμνες
Βαφειός-Στύψη
Αλώνι στο οροπέδιο Λίμνες
Σε κάποια από αυτά τα πλατώματα θα βρούμε μεγάλα αλώνια, άλλοτε με δάπεδο επιστρωμένο με πλάκες και άλλοτε με συμπιεσμένο χώμα. Σε ορισμένες θέσεις θα δούμε τις πρόχειρες φυσικές λεκάνες όπου συγκέντρωναν οι ντόπιοι νερό για τα ζώα, τα λεγόμενα γκιόλια.
Συνεχίζουμε σε χωματόδρομο κακής βατότητας μέχρι μικρότερο λιβάδι, όπου αφήνουμε το δρόμο και αποκλίνουμε δεξιά σε ανοιχτό μονοπάτι.
Βαφειός-Στύψη: Στο μονοπάτι, φεύγοντας από τις Λίμνες
Βαφειός-Στύψη
Στο μονοπάτι, φεύγοντας από τις Λίμνες
Φτάνουμε σε χωματόδρομο που κατηφορίζει προς το οροπέδιο Κάμπος Παναγιάς. Θα αποκλίνουμε από το χωματόδρομο δύο φορές, για να παρακάμψουμε τμήματά του από το παλιό μονοπάτι. Οι παρακάμψεις αυτές είναι σε καλό, πετρόστρωτο μονοπάτι, που ωστόσο έχει πλέον εγκαταληφθεί και συνεπώς έχει προβλήματα βατότητας από τη βλάστηση.

Βαφειός-Στύψη
Βαφειός-Στύψη
Ο κάμπος της Παναγιάς
Πατήστε για μεγέθυνση
Φτάνουμε τελικά σε αυχένα, στο νότιο άκρο του οροπεδίου Κάμπος Παναγιάς. Από εδώ θα κατέβουμε στη Στύψη με τη βοήθεια του παλιού πετρόχτιστου δρόμου, που διέτρεχε με ελιγμούς το μεγάλο αμφιθέατρο πάνω από το χωριό. Τέμνουμε τον πάνω περιμετρικό δρόμο του οικισμού και συνεχίζουμε με δρομάκια μέχρι τον κεντρικό οδικό άξονα, όπου και η εμπορική ζώνη της Στύψης.

Σήμανση

Πινακίδες και σημάδια

Βαφειός-Στύψη
Η σήμανση της διαδρομής συνίσταται σε παλιά και ξεθωριασμένα κόκκινα σημάδια με σπρέυ και είναι μάλλον ασυνεπής.
Η σήμανση του αγώνα Lesvos Trail είναι με χάρτινα βέλη και μόνο στη μία φορά.
Στην πρώτη διασταύρωση λείπουν οι πινακίδες κατεύθυνσης και είναι εύκολο να την προσπεράσετε. Στις υπόλοιπες διακλαδώσεις υπάρχουν πολύ καλές πινακίδες κατεύθυνσης.

Επισημάνσεις και χρήσιμα

Γκιόλια, λούτσες και γούρνες

Διαδρομή Πέτρα-Βαφειός
Στη διαδρομή δεν θα βρούμε νερό. Η μοναδική πηγή, που τροφοδοτεί μια παλιά πετρόχτιστη ποτίστρα, δεν έχει συντηρηθεί και δεν έχει νερό.
Στο οροπέδιο Λίμνες θα δούμε, μέσα στα κτήματα, παλιές διαμορφώσεις στο μητρικό πέτρωμα, όπου συγκρατείτο το νερό, όπως στις φυσικές λούτσες. Οι τεχνητές αυτές λούτσες λέγονται "γκιόλια" τοπικά - όρος που χρησιμοποείται και σε άλλες περιοχές.
Το πιο αξιοσημείωτο στοιχείο στον τομέα διαχείρισης των υδάτινων πόρων, που το συναντάμε σε ποτίστες της περιοχής, είναι οι πέτρινες γούρνες, λαξεμένες σε ορθογώνια μπλοκ του αδιαπέρατου ηφαιστειακού πετρώματος. Οι γούρνες αυτές, ακατάλυτες στο χρόνο, έμειναν σε χρήση παράλληλα με τις κτιστές ποτίστρες.

Γεώτοποι

Αποστρογγυλεμένες λάβες

Βαφειός-Στύψη
Στο οροπέδιο Λίμνες θα δούμε ομάδες από αποστρογγυλεμένους ογκόλιθους λάβας.
Οι μορφές αυτές, που θυμίζουν τους ογκόλιθους γρανιτών του Βώλακα Τήνου, είναι το αποτέλεσμα της χημικής και αιολικής αποσάθρωσης (“Spheroidal weathering”) πάνω στους αρχικά γωνιώδεις όγκους, που έχουν κερματιστεί πάνω στο πρότυπο των ρωγμών και διακλάσεων του μητρικού πετρώματος.
Τόσο το τμήμα του ογκόλιθου που βρίσκεται μέσα στο έδαφος, όσο και αυτό που είναι εκτεθειμένο στις επιδράσεις των εξωτερικών συνθηκών, αποσαθρώνονται προς ένα αμμώδες υλικό, που δημιουργεί το στείρο έδαφος αυτών των θέσεων. Καθώς οι γωνιώδεις ακμές παρουσιάζουν μεγαλύτερη επιφάνεια έκθεσης στο περιβάλλον, είναι αυτές που διαβρώνονται ταχύτερα, με αποτέλεσμα ο ογκόλιθος να πλησιάζει σταδιακά στο σφαιρικό ή ωοειδές σχήμα. Η ισότροπη κρυστάλλωση του αρχικού μαγματικού υλικού συνεισφέρει στη συμμετρία του σχήματος.

Φύση


Βλάστηση: Φρύγανα, χαμηλή και ψηλή θαμνώδης βλάστηση. Συστάδες πρίνων και κέδρων. Συστάδες φυλλοβόλων δρυών.

Φυλλοβόλες δρύες

Βαφειός-Στύψη
Στην περιοχή Λίμνες και κατά μήκος της διαδρομής, θα συναντήσουμε συστάδες φυλλοβόλων δρυών. Αν και δεν πρόκειται για πραγματικό δάσος (δρυοδάση σχηματίζονται κυρίως στο δυτικό τμήμα της Λέσβου), η παουσία τους είναι πολύ ενδιαφέρουσα. Τα είδη που συναντάμε είναι κυρίως η Χνοώδης δρυς (Quercus pubescens) και η Μακρόλεπη δρυς (Quercus ithaburensis subsp. macrolepis), ενώ κατά θέσεις θα βρούμε και άτομα Τσέρου (Quercus cerrìs).
Πιο ενδιαφέρουσα είναι παρουσία ατόμων της Μακρόλεπης δρυός, τα ακρόκλαδα της οποίας φέρουν βελανίδια ντυμένα μέσα στα εντυπωσιακά "μαλλιαρά" κύπελλά τους (φωτογραφία).
Οι συστάδες δρυός συνδυάζονται με πλούσια φρύγανα και πολλά ποώδη φυτά, ενώ συσπειρώνουν πολλά είδη μανιταριών. Παράλληλα, με τους καρπούς τους συντηρούν πολλά είδη τρωκτικών και πουλιών.

Χλωρίδα: Χλωρίδα της χαμηλότερης ζώνης. Χλωρίδα του θαμνώνα της Λέσβου.

Πανίδα: Πουλιά του θαμνώνα και των ημιορεινών λιβαδιών. Κοινά ημερόβια και νυκτόβια αρπακτικά. Κουνάβι, αλεπού. Όλα τα ερπετά της Λέσβου.

Πολιτισμός

Εκκλησίες της Στύψης

Βαφειός-Στύψη
Οι εκκλησίες της Στύψης, αν και είναι έργα του 20ού αιώνα, εντυπωσιάζουν με την αρτιότητα της οικοδομικής τους.
Ο ενοριακός ναός της Στύψης είναι αφιερωμένος στην Αγία Τριάδα. Πρόκειται για μια μεγαλόπρεπη τρίκλιτη βασιλική με εσωτερικό τρούλο φτιαγμένη εξ' ολοκλήρου από ντόπια καλοδουλεμένη πέτρα. Η οικοδόμηση του ναού διήρκεσε σχεδόν 50 χρόνια και ολοκληρώθηκε μόλις το 1970.
Παλιότερος της Αγίας Τριάδας είναι ο ναός της Παναγίας Φανερωμένης (φωτογραφία), που εγκαινιάστηκε το 1904.
Εκτός του οικισμού υπάρχει ακόμα το παλιό ξωκλήσι του Αγίου Γεωργίου.

Εξυπηρετήσεις

Βαφειός: Εστιατόριο και ταβέρνα, ενοικιαζόμενα διαμερίσματα και δωμάτια, ξενώνες.
Στύψη: Εστιατόριο, ταβέρνες και καφέ.