Το Μικρό Νοσοκομείο του ΔΣΕ στο Γράμμο
Το Μικρό Νοσοκομείο του ΔΣΕ
στο Γράμμο
Η ανατολική όψη του βράχου κάτω από τις Πόρτες. Διακρίνεται το άνοιγμα της σπηλιάς
Το Νοσοκομείο του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας (ΔΣΕ) στο Γράμμο είναι τμήμα ενός δικτύου νοσοκομείων που αναπτύχθηκαν στην τριετία 1947-49 από την υγειονομική υπηρεσία του ΔΣΕ. Ανάλογα νοσοκομεία οργανώθηκαν στο Βροντερό της Μικρής Πρέσπας, στους Μύλους του Τίρνοβου, στο Πισοδέρι, στον Αμάραντο, στην περιοχή της Φλώρινας και βόρεια από το Γιαννοχώρι.
Τα νοσοκομεία αυτά, εκτός από τις πολεμικές ανάγκες εξυπηρετούσαν και τις ανάγκες των τοπικών πληθυσμών, καθώς τα χωριά των περιοχών αυτών δεν είχαν εκκενωθεί. Φυσικά, πρόκειτο για υποδομές ανάγκης, φτιαγμένες κάτω από εξαιρετικά αντίξοες καταστάσεις, που λειτούργησαν μέσα σε δύσκολες υγειονομικές συνθήκες, με μόνο άφθονο υλικό το θάρρος των νοσηλευτών και νοσηλευομένων και την ελπίδα όλων ότι ο αγώνας τους αποτελεί τη μαγιά ενός καλύτερου κόσμου.
Μεγαλύτερο όλων των αντάρτικων νοσοκομείων, με καλύτερη υποδομή και με δυνατότητα μόνιμης περίθαλψης αρχικά περίπου 500 τραυματιών, ήταν το σύμπλεγμα κτισμάτων, κρυψώνων και σπηλιών του Νοσοκομείου του ΔΣΕ στο Γράμμο. Σην αρχή το νοσοκομείο λειτούργησε στο Γιαννοχώρι και το Μονόπυλο και μεταφέρθηκε στη συνέχεια και εγκαταστάθηκε σε δύο θέσεις στην ανατολική πλευρά της κορυφής Σκάλα, η πρώτη κοντά σε μεγάλη σπηλιά στην ανατολική πύλη του φαραγγιού του Αλιάκμονα, θέση κρυπτική και ασφαλή, που επέτρεπε αθέατους ελιγμούς διαφυγής, και η δεύτερη, πολύ μεγαλύτερη, ψηλότερα στη βάση των βράχων της Σκάλας. Σήμερα, με τον όρο Νοσοκομείο του ΔΣΕ εννούμε την πάνω, μεγάλη εγκατάσταση, ενώ η μονάδα της σπηλιάς λέγεται Μικρό Νοσοκομείο.
Η κύρια σπηλιά του Μικρού Νοσοκομείου
Πατήστε για μεγέθυνση
Η κύρια σπηλιά του Μικρού Νοσοκομείου
Το Μικρό Νοσοκομείο αποτελείται από λίγα κτίσματα, κατασκευασμένα - όπως και αυτά του κυρίως νοσοκομείου - από πετρόχτιστες βάσεις πάνω στις οποίες υψωνόταν ένας ξύλινος θάλαμος. Τα κτίσματα του Μικρού Νοσοκομείου διασπείρονται σε ένα μικρό οροπέδιο με πολλά επιφανειακά νερά και ψηλό (σήμερα) δάσος μαυρόπευκων.
Η λειτουργία του συγκροτήματος του Μικρού Νοσοκομείου ήταν περιορισμένη: στο χώρο μεταφέρθηκε ένα μικρό τμήμα του κυρίως νοσοκομείου, για μόλις δυο μέρες, την παραμονή του ελιγμού του ΔΣΕ από το Γράμμο προς το Βιτσι (21 Αυγούστου 1948).
Παρόλη τη σύντομη λειτουργία του και το μικρό αριθμό κτισμάτων, το Μικρό Νοσοκομείο αναγνωρίστηκε εύκολα από τους ντόπιους και προβλήθηκε ως το κυρίως Νοσοκομείο των Ανταρτών. Το μεγάλο νοσοκομείο και τα περί τα 30 πέτρινα λείψανα κτιρίων του εντοπίστηκαν πριν από δυο χρόνια, στα βόρεια του παλιού μονοπατιού που κατέβαινε από το Σούφλικα προς Λιανοτόπι χάρη στις γραπτές περιγραφές των Σακελαρίου και Τζαμαλούκα, των δύο γιατρών που είχαν την ευθύνη δημιουργίας και λειτουργίας του νοσοκομείου και με τη βοήθεια νοσοκόμων που υπηρέτησαν εδώ. Διαβάστε περισσότερα στο ειδικό κεφάλαιο για το μεγάλο Νοσοκομείο του ΔΣΕ στο Γράμμο.
Κείμενο και φωτογραφίες: Τ. Αδαμακόπουλος
topoguide Greece
Οδηγός του Γράμμου
Ο οδηγός Γράμμος topoguide είναι διαθέσιμος για συσκευές Android ως μία απο τις δεκάδες διαθέσιμες περιοχές της Ελλάδας, μέσα στη γενική εφαρμογή topoguide Greece. Ο Γράμμος περιλαμβάνεται στην ομάδα της Βόρειας Ελλάδας. Αποκτήστε τον οδηγό του Γράμμου ως in-app purchase μέσα από την εφαρμογή.
Ο οδηγός Γράμμος topoguide είναι επίσης διαθέσιμος για συσκευές iOS (iPhone και iPad) μέσα από την γενική εφαρμογή πεζοπορικών περιοχών Topoguide Greece. Αποκτήστε τον οδηγό του Γράμμου ως in-app purchase μέσα από την εφαρμογή, κάνοντας τη σχετική αγορά από την ομάδα της Βόρειας Ελλάδας.