Βλάστηση της Ελλάδας: Το Ρόμπολο
Βλάστηση της Ελλάδας
Το Ρόμπολο (Pinus heldreichii)
το πεύκο της αλπικής ζώνης
Το Ρόμπολο (ή Λευκόδερμη Πεύκη, Pinus heldreichii) είναι ένα ψυχρόβιο κωνοφόρο, που φτάνει τα 35 μέτρα σε ύψος. Χαρακτηριστικός για την αναγνώρισή του είναι ο γκριζόλευκος φολιδωτός φλοιός του, που σχίζεται σαν παζλ από μικρά ακανόνιστα πολύγωνα και ο στιβαρός κορμός, με περίμετρο αρκετών μέτρων και διάμετρο που μπορεί να ξεπερνά τα 2 μέτρα.
Διάσπαρτα και κεραυνοβολημένα Ρόμπολα
στη Γομάρα της Βασιλίτσας
Πατήστε για μεγέθυνση
Διάσπαρτα και κεραυνοβολημένα Ρόμπολα
στη Γομάρα της Βασιλίτσας
Η παρουσία του ξεκινά από τα 1300 μέτρα και εγκαθιστά τις συδεντρίες του εκεί που σταδιακά εξαντλούνται οι οικολογικές δυνατότητες ανάπτυξης του μαυρόπευκου, καταλαμβάνοντας οικοθέσεις στη ζώνη από τα 1600 έως και τα 2500 μ. Στον Όλυμπο, τα ώριμα δέντρα φτάνουν μέχρι τα 2300 μ., ενώ μέχρι τα 2500 μέτρα αναπτύσσονται χαμηλά ρόμπολα που δεν ξεπερνούν τη θαμνώδη μορφή. Οι κορυφές της Ελλάδας είναι κατάσπαρτες από γηραιά και αστραποκαμμένα άτομα, μεγάλης συνήθως ηλικίας. Η αναγέννηση είναι έντονη στα πιο προφυλαγμένα σημεία - λεκάνες ή σημεία που τα περιμετρικά δέντρα δημιουργούν τείχος προστασίας.
Ώριμα ρόμπολα στην κορυφή Μπάλτσες
Είναι αυτοφυές δέντρο της Βαλκανικής (Β. Ελλάδα, Αλβανία, Β. Μακεδονία, Μαυροβούνιο, Βοσνία, Δ. Βουλγαρία) και της Ιταλικής χερσονήσου (στο νότιο τμήμα της). Στην Ελλάδα συναντάται στην Πίνδο, τη Δ. Ροδόπη και σε διάφορους μεμονωμένους ορεινούς όγκους (Όλυμπος, Βέρμιο, Όρβηλος, Βούρινος κ.α.).
Λείψανο ρόμπολου με εμφανή
την παραμόρφωση (σύστριψη) του κορμού
από την επίδραση των ανέμων
Έχει την ικανότητα να αναπτύσσεται σε ξηρά και φτωχά εδάφη και φυσικά να αντέχει τις πολύ ψυχρές και αντίξοες συνθήκες. Κατ’ επέκταση, εμφανίζει αξιοσημείωτη μακροζωία. Πρόσφατα, ομάδα ερευνητών χρονολόγησε διάφορα γηραιά άτομα ρόμπολου στη Βόρεια Πίνδο και ανακοίνωσαν ότι ένα από αυτά είναι το γηραιότερο ρόμπολο της Ευρώπης, με εκτιμώμενη ηλικία πάνω από 1.000 έτη.
Ο φολιδωτός φλοιός του ώριμου ρόμπολου
Το Ρόμπολο έχει χαρακτηριστικό λευκόφαιο φλοιό, που σχηματίζει ένα λεπτοφυές πρότυπο πολυγωνικών ψηφίδων. Έχει, όπως και το Μαυρόπευκο, μακριές σκούρες πράσινες βελόνες που αναπτύσσονται ανά δύο σε κάθε κολεό. Οι κώνοι του είναι σχετικά μακρόστενοι και στα πρώιμα στάδια έχουν σχεδόν μαύρο χρώμα.
Κεραυνοβολημένο και σχισμένο στα δυο
ρόμπολο στην κορυφή Μηλιά
Λόγω των άγριων κλιματικών συνθηκών στους βιοτόπους του και του γεγονότος ότι συνήθως είναι το ψηλότερο αντικείμενο του πεδίου του, το ρόμπολο προσελκύει έντονα τους κεραυνούς. Οι κάθετες αυλακιές στον κορμό, που διαπερνούν τον ξυλώδη φλοιό και φτάνουν στο ζωντανό τμήμα, εμποτισμένο με αγώγιμο ρετσίνι, μαρτυρούν ότι μεγάλο ποσοστό των δέντρων είναι κεραυνοβολημένα.
Οι αρσενικές ταξιανθίες του ρόμπολου
Στο επιστημονικό όνομά του τιμήθηκε ο επιφανής Γερμανός βοτανικός του 18ου αιώνα (και πρωτοπόρος στην Βοτανική έρευνα στην Ελλάδα) Theodor von Heldreich: ο Heldreich στη δεκαετία του 1850 εντόπισε τις διαφοροποιήσεις των Ρόμπολων σε ερευνητική εκδρομή στον Όλυμπο και συνέλεξε δείγματα, βάσει του οποίου περιγράφηκε αυτό το ιδιαίτερο αυτό πεύκο ως νέο είδος.
Τα κουκουνάρια του ρόμπολου
Παλιότερα, τα ρόμπολα υλοτομούντο ανεξέλεγκτα από τους κατοίκους των ορεινών χωριών και το σκληρό, ανθεκτικό και λευκό ξύλο τους χρησιμοποιείτο στην επιπλοποιία και την κατασκευή εργαλείων και σκευών, διακοσμητικών και χρηστικών - για παράδειγμα, οι κάτοικοι της Μηλιάς και της Κρανιάς έφτιαχναν από τα ρόμπολα της Βάλια Κάλντα ξυλόγλυπτα για τις αγορές του Μετσόβου και των Γρεβενών. Σε άλλες περιοχές αξιοποιούν το αρωματικό ξύλο του στη βαρελοποιία. Σήμερα η υλοτομία ρόμπολων είναι εξαιρετικά περιορισμένη.
Σταυρομύτης (Loxia curvirostra) στα ρόμπολα της Βάλια Κάλντα
Παρόλο που το δάσος του Ρόμπολου δίνει την εντύπωση ενός μάλλον σιωπηλού τοπίου, η πλούσια καρποφορία του προσελκύει μέσα στο Καλοκαίρι πολλά πουλιά. Διαβάστε μια αναλυτική παρουσίαση της ορνιθοπανίδας που διαβιεί και τρέφεται στα ρόμπολα του Γράμμου στο κεφάλαιο Τα πουλιά στα Ρόμπολα του Γράμμου.
Κείμενα: Απ. Καλτσής
Φωτογραφίες: Τ. Αδαμακόπουλος
topoguide greece
Η ΒΛΑΣΤΗΣΗ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ
Το topoguide greece είναι διαθέσιμο για συσκευές Android από το Play Store της Google topoguide greece.
Το topoguide greece είναι επίσης διαθέσιμο για συσκευές iOS (iPhone και iPad) από το App Store της Apple Topoguide Greece.
Κάθε περιοχή περιέχει έναν πλούσιο οδηγό στη γεωγραφία, τη φύση και τον πολιτισμό της περιοχής και παρέχει ενεργητική πλοήγηση κατά μήκος δεκάδων πεζοπορικών και ορειβατικών διαδρομών.
