Βλάστηση της Ελλάδας: Ο Φοίνικας του Θεόφραστου
Βλάστηση της Ελλάδας
Ο Φοίνικας του Θεόφραστου (Phoenix theophrastii)
Ένα δέντρο μέσα από τις στάχτες του χρόνου
Το μεγαλύτερο δάσος από Φοίνικες του Θεόφραστου στο Βάι, Ανατολική Κρήτη
Πατήστε για μεγέθυνση
Το μεγαλύτερο δάσος από Φοίνικες του Θεόφραστου στο Βάι, Ανατολική Κρήτη
Ο Φοίνικας του Θεόφραστου (Phoenix theophrastii) είναι ένα μάλλον χαμηλό δέντρο, μέχρι 10-12 μέτρα σε ύψος, συχνά με περισσότερο από έναν κορμούς που αναπτύσσονται σε ακτινωτή διάταξη από τη βάση. Περιγράφηκε ως διακριτό είδος το 1967 από τον Γερμανό Βοτανικό Werner Greuter, βάσει συγκεκριμένων μορφολογικών γνωρισμάτων που το διακρίνουν από την χουρμαδιά (P. dactylifera), όπως οι κοντύτεροι καρποί, σε σχέση με τους μεγαλύτερους και μακριούς χουρμάδες. Του δόθηκε το όνομα του πατέρα της Βοτανικής Θεόφραστου (4ος αι. π.Χ.), ο οποίος κάνει εκτενή αναφορά στον αυτοφυή φοίνικα της Αν. Μεσογείου στα κεφαλαιώδη για την επιστήμη της Βοτανικής έργα του «Περί φυτών ιστορία» και «Περί φυτών αιτιών».
Νεαροί Φοίνικες του Θεόφραστου στην Άσπρη Λίμνη, Ελαφονήσι, ΝΔ Κρήτη
Πατήστε για μεγέθυνση
Νεαροί Φοίνικες του Θεόφραστου στην Άσπρη Λίμνη, Ελαφονήσι, ΝΔ Κρήτη
Είναι δίοικο είδος, δηλαδή υπάρχουν αρσενικά και θηλυκά δέντρα, που φέρουν τις αντίστοιχες εντυπωσιακές ταξιανθίες. Η επικονίαση γίνεται την άνοιξη, οι ανώριμοι καρποί είναι πράσινοι και σχηματίζονται το καλοκαίρι, ενώ ωριμάζουν αργά το φθινόπωρο παίρνοντας ένα καστανοκίτρινο χρώμα. Τα νέα φοινικάκια εμφανίζονται προς το τέλος του χειμώνα και νωρίς την άνοιξη.
Αμοργός
Οι αυτοφυείς πληθυσμοί του εντοπίζονται στην περιοχή της Αν. Μεσογείου, συγκεκριμένα στην Κρήτη και στις ακτές της ΝΔ Τουρκίας. Στην Κρήτη έχουν εντοπιστεί περίπου 12 τοποθεσίες με αυτοφυείς συστάδες P. theophrasti, με τους πιο γνωστούς και πιο εύρωστους πληθυσμούς να είναι (πρωταρχικά) το πασίγνωστό φοινικόδασος του Βάι στη ΒΑ Κρήτη και δευτερευόντως το μικρότερο δάσος στην θέση Πρέβελη του νότιου Ρεθύμνου. Σε γενικές γραμμές οι πληθυσμοί βρίσκονται σε χαμηλά υψόμετρα και σε μικρή απόσταση από την ακτή, με την αυξημένη υγρασία (λόγω της παρουσία μόνιμων η εποχικών ρέοντων υδάτων) να σχετίζεται θετικά με την ευρωστία των πληθυσμών.
Άσπρη Λίμνη, Ελαφονήσι, ΝΔ Κρήτη
Θεωρείται απειλούμενο είδος και η προστασία του αποτελεί προτεραιότητα σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο. Πέρα από το γεγονός ότι οι θέσεις εμφάνισής του είναι κατά κανόνα περιοχές τουριστικού ενδιαφέροντος, με αποτέλεσμα οι αλλαγές στη χρήση γης και στην υδρολογική διαχείριση να επηρεάζουν την κατάσταση των πληθυσμών, στην Κρήτη υπάρχει και η απειλή από το κόκκινο σκαθάρι (Rhynchophorus ferrugineus), που καταστρέφει κυρίως τους φυτεμένους φοίνικες. Μέχρι στιγμής η προσβολή των αυτοφυών φοινίκων του Θεόφραστου από το κόκκινο σκαθάρι έχει αποφευχθεί και φαίνεται ότι αυτοί δεν είναι τόσο ελκυστικοί όσο υπάρχουν οι χιλιάδες καλλωπιστικοί φοίνικες σε όλες τις γωνιές του νησιού.
Χρυσοσκαλίτισσα, ΝΔ Κρήτη
Στην περιοχή της Άσπρης Λίμνης, κοντά στη Μόνη Χρυσοσκαλίτισσας, βρίσκεται ένας μικρός διάσπαρτος πληθυσμός από φοίνικες του Θεόφραστου, που αποτελεί τον δυτικότερο πληθυσμό της συνολικής κατανομής του είδους. Η περιοχή είναι βραχώδης και αρκετά ξηρή, με αποτέλεσμα οι περίπου 50-60 φοίνικες της περιοχής να βρίσκονται υπό έντονο περιβαλλοντικό στρες: οι περισσότεροι έχουν θαμνώδη μορφή και ύψος μέχρι 3 μέτρα, ενώ η παραγωγή βιώσιμων σπόρων (και κατά συνέπεια η αναγέννηση του πληθυσμού) είναι πρακτικά μηδενική, ακόμη και μετά από προσπάθειες τεχνητής επικονίασης. Η περιοχή της Άσπρης Λίμνης έχει χαρακτηριστεί ως Μικρό-Απόθεμα του P. theophrasti και προστατεύεται αυξημένα υπό το καθεστώς του Καταφυγίου Άγριας Ζωής (ΚΑΖ).
Κείμενα: Απ. Καλτσής
Φωτογραφίες: Τ. Αδαμακόπουλος
topoguide greece
Η ΒΛΑΣΤΗΣΗ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ
Το topoguide greece είναι διαθέσιμο για συσκευές Android από το Play Store της Google topoguide greece.
Το topoguide greece είναι επίσης διαθέσιμο για συσκευές iOS (iPhone και iPad) από το App Store της Apple Topoguide Greece.
Κάθε περιοχή περιέχει έναν πλούσιο οδηγό στη γεωγραφία, τη φύση και τον πολιτισμό της περιοχής και παρέχει ενεργητική πλοήγηση κατά μήκος δεκάδων πεζοπορικών και ορειβατικών διαδρομών.
