Βλάστηση της Ελλάδας

Ο Φράξος (Fraxinus ornus)

Ο Φράξος (γνωστός και ως Μελιός, Μελιάδι, Μάννα, επιστ. Fraxinus ornus) είναι ένα από τα πιο συνήθη φυλλοβόλα του ελληνικού δάσους μεσαίου υψομέτρου. Αναπτύσσεται ως μεγάλος θάμνος ή μικρό δέντρο (συνήθως φτάνει τα 5 μ., σπάνια ξεπερνά τα 10 μ.) σε θαμνώδη ή δασικά περιβάλλοντα, από χαμηλά έως και τη βάση του ορεινού δάσους.

Η κόμη του είναι σφαιρική και η δομή πολύκλαδη. Τα φύλλα του είναι σύνθετα και αποτελούνται από 5-9 λογχοειδή φυλλάρια. Το Φθινόπωρο τα φύλλα γίνονται καστανά έως χρυσό-κίτρινα και πέφτουν.

Η ανθοφορία του Φράξου συμπίπτει χρονικά με την ανάπτυξη των φύλλων και είναι χαρακτηριστική: συνίσταται σε μεγάλους βότρεις με πολλά λευκά άνθη με έντονο άρωμα - ο Φράξος είναι από τα πιο ενδιαφέροντα μελισσοκομικά δέντρα. Οι καρποί του περιέχονται σε ένα μακρόστενο μεμβρανώδες κέλυφος.

Κάνοντας τομές στον κορμό και τα κλαδιά, μπορούμε να συγκεντρώσουμε τον οπό, που είναι πλούσιος σε σάκχαρα. Το έκκριμα αυτό, στερεοποιείται ή αποξηραίνεται σε σβώλους και χρησιμοποιείται ως γλυκαντική ύλη στη βιομηχανία τροφίμων. Στον Μεσαίωνα πιστευόταν ότι το βιβλικό μάννα ήταν ακριβώς ο αποξηραμένος οπός του φράξου - η πεποίθεση αυτή έδωσε το λαϊκό όνομα του είδους σε πολλές ευρωπαϊκές γλώσσες (όπως στα αγγλικά, τα ιταλικά και τα ισπανικά).

Ο Φράξος είναι ευρύτατα διαδεδομένος στην ηπειρωτική Ελλάδα και είναι παρών και σε μερικά μεγάλα νησιά (πχ. Δυτική Κρήτη). Τρία ακόμα είδη (Fraxinus angustifolia, Fraxinus excelsior και Fraxinus pallisae), όλα με λιγότερο εντυπωσιακές ταξιανθίες, είναι διάσπαρτα στη Βόρεια Ελλάδα.

Κείμενα: Απ. Καλτσής
Φωτογραφίες: Τ. Αδαμακόπουλος