Βλάστηση της Ελλάδας: Η Χαρουπιά
Βλάστηση της Ελλάδας
Η Χαρουπιά (Ceratonia siliqua)
η ομηρική ξυλοκερατιά
Η Χαρουπιά είναι ένα μέτριο σε ύψος (συνήθως έως 10 μ.) αειθαλές δένδρο, τυπικό και χαρακτηριστικό της Μεσογειακής ζώνης.
Είναι πολύ κοινό σε όλη την περιμεσογειακή Ελλάδα, ενώ σε πολλές θέσεις έχει φυτευθεί λόγω της πολλαπλής χρησιμότητάς της, όπως θα δούμε πιο κάτω. Είναι δέντρο των χαμηλών υψομέτρων και το συναντάμε σε όλα τα νησιά, με πιο χαρακτηριστική θέση το μεγάλο φυσικό χαρουπόδασος των Τριών Εκκλησιών στη νότια Κρήτη. Χρησιμοποιείται επίσης πολύ συχνά ως καλλωπιστικό σε αστικά πάρκα.
Οι καρποί της Χαρουπιάς (Ceratonia siliqua)
Η Χαρουπιά έχει πλούσιο φύλλωμα από γκριζοπράσινα, σύνθετα φύλλα. Είναι δίοικο (τα αρσενικά και θηλυκά κιτρινωπά άνθη, που βγαίνουν το φθινόπωρο, συνυπάρχουν στο ίδιο δένδρο) και σχηματίζει αξιόλογες ποσότητες από τα πολύ γνωστά χαρούπια, σαν μεγάλα φασόλια, που περικλείουν πολλούς μικρούς σπόρους.
Τα χαρούπια είναι μακριοί χέδρωπες πράσινου χρώματος στα πρώιμα στάδια, καφέ στην ωριμότητα, με δομή που σταδιακά γίνεται από δερματώδης σε ξυλώδης. Τα άγουρα χαρούπια περιέχουν δεψικές και χρωστικές ουσίες. Τα ώριμα χαρούπια είναι γλυκά, εύγευστα και θρεπτικά. Από τη βράση των χαρουπιών παράγεται το “χαρουπόμελο”, που βρίσκει χρήση στη βιομηχανία τροφίμων ως γλυκαντική ουσία. Το χαρουπόμελο μετά από ζύμωση δίνει ένα χυλό που περιέχει 25% αλκοόλη.
Τα χαρούπια αν αλεστούν δίνουν το χαρουπάλευρο, ένα αλεύρι πλούσιο σε θρεπτικά συστατικά, που χρησιμοποιείται κυρίως ζωοτροφή, αν και παλιότερα είχε υποκαταστήσει το αλεύρι των σιτηρών. Από κατεργασία τνω χαρουπιών παράγεται κόμμι, που χρησιμοποιείται στη βιομηχανία τροφίμων ως πηκτικό. Ακόμα, το ξύλο της χαρουπιάς είναι σκληρό και συμπαγές, κατάλληλο για διακοσμήσεις, έπιπλα και βαρέλια, ενώ δίνει πολύ καλό ξυλάνθρακα, ποιότητας ανάλογης της αριάς. Τέλος, στο μεσογειακό δάσος, οι χαρουπιές, με τα καταπράσινα φύλλα τους που συγκρατούν αρκετή υγρασία, καθυστερούν τη διάδοση της φωτιάς.
Κάθε χαρούπι περικλείει 5-15 μικρούς καρπούς, τα λεγόμενα κεράτια, με βάρος που κυμαίνεται γύρω στα 0.2 γραμμάρια. Καθώς το βάρος αυτό είναι σταθερό ανάμεσα σε όλες τις χαρουπιές, τα κεράτια χρησιμοποιήθηκαν από την αρχαιότητα ως μονάδα μέτρησης βάρους πολυτίμων ειδών και ειδικότερα χρυσού και άλλων πολύτισμων λίθων. Ο όρος που προσδιορίζει αυτή τη μονάδα βάρου είναι το καράτι, που προφανώς προέρχεται από το όνομα κεράτια και χρησιμοποιείται ακόμα για να προσδιορίσει το βάρος των διαμαντιών και το ποσοστό του χρυσού στα κοσμήματα.
Παράγωγα του κορμού και των χαρουπιών χρησιμοποιούνται επίσης στη λαϊκή ιατρική, τη βυρσοδεψία και την υφαντουργία.
Κείμενα: Γ. Πουλής
Φωτογραφίες: Τ. Αδαμακόπουλος
topoguide greece
Η ΒΛΑΣΤΗΣΗ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ
Το topoguide greece είναι διαθέσιμο για συσκευές Android από το Play Store της Google topoguide greece.
Το topoguide greece είναι επίσης διαθέσιμο για συσκευές iOS (iPhone και iPad) από το App Store της Apple Topoguide Greece.
Κάθε περιοχή περιέχει έναν πλούσιο οδηγό στη γεωγραφία, τη φύση και τον πολιτισμό της περιοχής και παρέχει ενεργητική πλοήγηση κατά μήκος δεκάδων πεζοπορικών και ορειβατικών διαδρομών.
