Τα πουλιά στα Ρόμπολα του Γράμμου

Η φύση του Γράμμου

Τα πουλιά στα Ρόμπολα

Η φύση του Γράμμου: Ρόμπολα στο πρωινό φως
Η φύση του Γράμμου
Ρόμπολα στο πρωινό φως
Πατήστε για μεγέθυνση

Ο Γράμμος είναι κατάφυτος από τους πρόποδές του, που ξεκινούν από τις κοιλάδες του Σταντάπορου και του Αλιάκμονα, μέχρι τις κορυφές, τουλάχιστον αυτές που δεν έχουν μετατραπεί σε λιβάδια από την μακραίωνη βόσκηση. Όπως και στην υπόλοιπη Βόρεια Πίνδο, το δάσος του συγκροτήματος συντίθεται από ορεινά κωνοφόρα και ψυχρόβια πλατύφυλλα: ανάμεσα στα κωνοφόρα, το πλέον διαδεδομένο είναι το Μαυρόπευκο, ενώ τα πλατύφυλλα εκπροσωπούνται κυρίως από την Οξιά. Και τα δύο είδη εγκολπώνουν μεγάλες συστάδες Ελάτης, ενώ το χαμηλό περίγραμμα της ορεινής ζώνης σχηματίζεται από τρία ή τέσσερα είδη δρυών.

Μια ξεχωριστή περίπτωση είναι τα δάση στις κορυφές που ξεπερνούν τα 1500-1600 μέτρα, που όπως και σε άλλα βουνά της βόρειας Ελλάδας καλύπτονται από Ρόμπολα. Το Ρόμπολο (Pinus heldreichii ή Λευκόδερμη πεύκη), είναι ένα σκληροτράχηλο πεύκο, προσαρμοσμένο στις άγριες συνθήκες του ψηλού βουνού. Ξεχωρίζει εύκολα από τη Μαύρη πεύκη επειδή δεν καλύπτεται από επιμήκεις, παχιές φέτες φλοιού που ξεφλουδίζει, αλλά από ένα μπακλαβαδωτό, συμπαγές και λεπτό στρώμα, που όταν σπάζει αφήνει να φανεί ο κατάλευκος κορμός του, ένα ξύλο εξαιρετικής αντοχής, το καλύτερο υλικό για την επιπλοποιΐα και την ξυλογλυπτική. Στο Γράμμο, το Ρόμπολο έχει μικρή εξάπλωση και οι αραιές συστάδες θαλερών και αστραποκαμένων ατόμων απλώνονται κυρίως ανάμεσα στην Πόρτα Οσμάν και τη Φούσια, στον πετρώδη κώνο της κορυφής Μπανταρός (2017 μ.) και λίγες ακόμη θέσεις.

Γράμμος topoguide
Η φύση του Γράμμου
Το τοπίο με τα ρόμπολα στην Πόρτα Οσμάν

Σαν γνήσιο κωνοφόρο, το Ρόμπολο καρποφορεί με άφθονα κουκουνάρια, πλούσια σε σπόρους. Eκτός της αναπαραγωγής του είδους, τα κουκουνάρια φροντίζουν και ένα πλήθος από πουλιά του δάσους, που ξέρουν ότι όταν δέσουν οι σπόροι θα βρουν εδώ άφθονη τροφή. Παράλληλα, το δάσος των ρόμπολων αποτελεί μια ζώνη ευκαιρίας για τα πουλιά που προσπαθούν να επεκταθούν σε περιοχές μικρότερου ανταγωνισμού από συγγενή είδη, συχνά του ίδιου γένους. Τέλος, όλες αυτές οι πουλοκοινωνίες αποτελούν με τη σειρά τους ένα ακόμα πεδίο διατροφής για τα αρπακτικά του δάσους και των λιβαδιών, που θα κυνηγήσουν εύκολα τη λεία τους στα αραιά ρόμπολα.

Γράμμος topoguide
Η φύση του Γράμμου
Η πλούσια ανθοφορία του ρόμπολου

Συνοπτικά, τα πουλιά που θα συναντήσουμε στα ρόμπολα του Μπανταρού είναι είδη του δάσους, που αναζητούν εποχικά - η ζώνη του ρόμπολου υπόκειται τις χειμερινές συνθήκες με μεγαλύτερη ένταση από το ορεινό δάσος - χώρο τροφοληψίας και αναπαραγωγής. Τα πλέον εμφανή και αξιοσημείωτα είδη είναι τα πιο κάτω:

Γράμμος topoguide
Η φύση του Γράμμου
Σταυρομύτης (Loxia curvirostra) στα ρόμπολα

Το πιο εντυπωσιακό ανάμεσα στα πουλιά που συχνάζουν στα ρόμπολα είναι αναμφίβολα ο Σταυρομύτης. Τόσο το ελληνικό, όσο και το αγγλικό (Red crossbill) και το επιστημονικό όνομά του (Loxia curvirostra) αναφέρονται στο ράμφος του, που αποτελείται από δύο σιαγόνες με τεμνόμενες άκρες και συνιστά το τέλειο εργαλείο για να ανοίξει κανείς τα κελύφη των σπόρων του πεύκου. Οι σταυρομύτες ανεβαίνουν στις αρχές του καλοκαιριού στα ρόμπολα και τα φλύαρα κοπάδια τους παραμένουν εδώ μέχρι να ολοκληρώσουν τη συγκομιδή.

Γράμμος topoguide
Η φύση του Γράμμου
Λοφιοπαπαδίτσα (Lophophanes cristatus) στα ρόμπολα

Μια ακόμα αξιοπρόσεκτη παρουσία είναι η Λοφιοπαπαδίτσα (Lophophanes cristatus), η πιο όμορφη από τις παπαδίτσες της Ελλάδας. Αγαπά και αυτή τα ρόμπολα και περιτρέχει με επιμέλεια όλη τη δομή των κλαδιών, ψάχνοντας για ακάρεα και πολύ μικρά έντομα.

Γράμμος topoguide
Η φύση του Γράμμου
Βουνοδεντροβάτης (Certhia familiaris) στα ρόμπολα

Μπορεί ο κορμός του ρόμπολου να μην έχει το βαθύ ανάγλυφο του Μαυρόπευκου, παρόλα αυτά φιλοξενεί και αυτός τα συνήθη έντομα της επιφάνειας του ξύλου. Αυτά ακριβώς τα ζουζούνια αποτελούν τη λεία του Βουνοδεντροβάτη (Certhia familiaris), που σκαρφαλώνει έναν προς έναν όλους τους κορμούς, από κάτω προς τα πάνω και συνήθως ελικοειδώς, μελετώντας την κάθε σχισμή και συλλαμβάνοντας με το μακρύτατο ράμφος του το παραμικρό ζωάκι. Ο οικολογικός ρόλος του Βουνοδεντροβάτη επικαλύπτεται με την αντίστοιχη δουλειά του ξαδέρφου του, του Καμποδεντροβάτη (Certhia brachydactyla) και έτσι τα δύο είδη έχουν μοιράσει το ορεινό δάσος σε δύο επικράτειες: ο Καμποδεντροβάτης κράτησε τα μαυρόπευκα και έδωσε στον Βουνοδεντροβάτη τα ρόμπολα, άρα ο πρώτος φτάνει μέχρι τα 1400-1500 μ., ενώ ο άλλος ζει ψηλότερα, μέχρι τα 1900 μ.

Γράμμος topoguide
Η φύση του Γράμμου
Κούκος (Cuculus canorus)

Ένα από τα πουλιά που δεν θα περίμενε να δει κανείς στα 1800 μέτρα είναι αναμφίβολα ο Κούκος (Cuculus canorus). Και όμως, οι κούκοι περιπλανώνται στο ανώτερο όριο του δάσους, αναζητώντας ανάμεσα στα πουλιά των ορεινών λιβαδιών κηδεμόνες για τα αυγά τους, ακριβώς όπως κάνουν και χαμηλότερα. Η παρουσία τους είναι έντονη στις αρχές του καλοκαιριού, την εποχή δηλαδή που οι Σταχτοπετρόκληδες και τα Φανέτα οργανώνουν την αναπαραγωγή τους.

Γράμμος topoguide
Η φύση του Γράμμου
Φλώρος (Chroris chloris) στα ρόμπολα

Τέλος, διάφορα άλλα είδη, τυπικά του δάσους, όπως οι κατακίτρινοι Φλώροι (Chroris chloris), οι πολύχρωμες Καρδερίνες, οι φιλοπερίεργες Ελατοπαπαδίτσες, οι διακριτικοί Κοκκινολαίμηδες και μέχρι και τα κοινότατα Κοτσύφια, ανεβαίνουν στη ζώνη του Ρόμπολου για να επωφεληθούν της σύντομης αλλά γεμάτης ένταση περιόδου ζωής του δάσους και των λιβαδιών. Ανάμεσά τους, πιο ελκυστικά οπτικά είναι τα Χρυσοτσίχλονα, εντυπωσιακά τσιχλόνια που αστράφτουν ολόλαμπρα στο κυανό φόντο του αλπικού ουρανού.

Γράμμος topoguide
Η φύση του Γράμμου
Διπλοσάινο (Accipiter gentilis)

Και όλη αυτή η χαρούμενη παρέα προκαλεί το ενδιαφέρον των φτερωτών καταδιωκτικών, όπως το Διπλοσάινο (Accipiter gentilis), που δεν διστάζει να βγει έξω από τα πυκνά δάση και να κυνηγήσει μικρόπουλα στα ρόμπολα. Η άφιξή του προκαλεί πανικό στα στρουθιόμορφα, που έχουν πικρή εμπειρία της πτητικής ικανότητάς του και της ακρίβειας των κοφτερών νυχιών του. Αλλά δεν υπάρχει πάνω στον πλανήτη τόπος να κρυφτείς από τις δύο όψεις της ζωής.

topoguide greece

Οδηγός του Γράμμου

topoguide Greece
Φωτογραφίες και περιγραφές δεκάδων ειδών πουλιών του Γράμμου περιλαμβάνονται στον οδηγό Γράμμος topoguide.

Ο οδηγός Γράμμος topoguide είναι διαθέσιμος για συσκευές Android από το Play Store. Εγκαταστείστε την εφαρμογή και προμηθευτείτε το Γράμμος topoguide μέσα από την ενότητα της Βόρειας Ελλάδας.

Ο οδηγός Γράμμος topoguide είναι επίσης διαθέσιμος για συσκευές iOS (iPhone και iPad) μέσα από την γενική εφαρμογή πεζοπορικών περιοχών Topoguide Greece. Προμηθευτείτε τον οδηγό Γράμμος topoguide ως in-app purchase μέσα από την εφαρμογή: θα τον βρείτε στην ενότητα της Βόρειας Ελλάδας.

Εξοπλισμένοι με τον μοναδικό σήμερα οδηγό για το Γράμμο, εξερευνήστε άφοβα τη φύση, τον πολιτισμό και τα μονοπάτια του μεγάλου αυτού βουνού.