Μονή Παναγίας Λυκάκη
Τα μοναστήρια της Καρδαμύλης
Μονή Παναγίας Λυκάκη
Η τοποθεσία
Η μονή Παναγίας Λυκάκη ή μοναστήρι στο Βράνοβο ή στο Βριάνοβο βρίσκεται στο βόρειο πρανές του φαραγγιού του Βυρού, πολύ κοντά στην κοίτη της ρεματιάς και σε απόσταση 2.4 χλμ. από τις εκβολές της. Η μονή προσπελαύνεται είτε μέσω της κοίτης της ρεματιάς, που είναι βατή, είτε από ένα πιο επίπονο αν και σύντομο μονοπάτι που κατεβαίνει εδώ από τον οικισμό Κάλυβες.
Η τοποθεσία έχει πηγαία νερά και άφθονη βλάστηση από είδη που υπάρχουν και στις γύρω πλαγιές, αλλά εδώ έχουν πάρει μεγάλο ύψος, χάρη στα νερά και το καθεστώς προστασίας του χώρου. Τοπικά, το ανάγλυφο είναι σχετικά ομαλό και το συγκρότημα καταλαμβάνει δυο επίπεδα άνδηρα που συνθέτουν ένα ακανόνιστο τραπέζιο.
Το συγκρότημα της μονής Παναγίας Λυκάκη
Ίδρυση και δομή της μονής Λυκάκη
Δεν είναι γνωστό πότε ακριβώς ιδρύθηκε το μοναστήρι. Η παλαιότερη γραπτή αναφορά είναι του 1720. Θεωρείται ότι το προσωνύμιο Λυκάκη προέρχεται από παραφθορά του ονόματος Ηλίας (Ηλίας>Ηλιάκης>Λιάκης>Λυκάκης) και δεν ετυμολογείται από τη ρίζα λυκ- ή το λύκο.
Μέσα στο σχετικά ήπιο ανάγλυφο της απόληξης της πλαγιάς, η μονή οριοθετείται από περίβολο, που στα ΝΔ συμπληρώνεται από ψηλό βράχο. Η πρόσβαση γίνεται από τη δυτική πλευρά, όπου φτάνουν τα δύο μονοπάτια, από τις Κάλυβες και το Βυρό. Το γεγονός ότι δεν υπάρχει πύλη, μαζί με την απουσία οχυρωματικού περιβόλου μειώνει τον αμυντικό ρόλο της μονής. Υπάρχει ωστόσο ένας μικρός πυργος.
Το συγκρότημα αποτελείται από το καθολικό, ένα μεγάλο ορθογώνιο διώροφο κτίσμα στα δυτικά, που στέγαζε το ελαιοτριβείο, τις δεξαμενές του λαδιού και τις αποθήκες για τις ελιές, μια νεότερη οικοδομή στα ΒΑ και δύο ερειπωμένα κτίσματα με αμυντικό και αποθηκευτικό ρόλο.
Το καθολικό της μονής Λυκάκη
Το καθολικό της μονής Παναγίας Λυκάκη
Το καθολικό της μονής είναι ένας μικρός δίστυλος σταυροειδής εγγεγραμμένος ναός με τρούλο, αφιερωμένος στον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου.
Προσαρμοσμένος στην κατεύθυνση του μεγάλου άξονα του άνθηρου, ο ναός έχει ΒΑ-ΝΔ προσανατολισμό. Ο τρούλος είναι συνεπτυγμένος οκτάπλευρος, με τέσσερις φωτιστικές θυρίδες στο τύμπανο.
Μονή Παναγίας Λυκάκη
Το ξύλινο τέμπλο του καθολικού που κάλυψε το αρχικό κτιστό.
Ο ναός φέρει πλούσια εικονογράφηση δυο χρονικών περιόδων, όπου τα παλαιότερα έργα, καλής τέχνης, χρονολογούνται με βάση επιγραφή στα 1715, ενώ τα νεότερα, μάλλον άτεχνα, είναι του 1830-40, εποχή κατά την οποία το παλιό κτιστό τέμπλο καλύφθηκε με περίτεχνο ξύλινο τεχνούργημα.
Ο Παντοκράτορας στο θόλο του τρούλου του καθολικού της μονής Λυκάκη
Η μονή Λυκάκη στο πλαίσιο της τοπικής οικονομίας
Η λειτουργία της μονής Λυκάκη εντάσσεται στον κοινωνικό και παραγωγικό ιστό της Καρδαμύλης και των δύο ανάντι χωριών, Κάλυβες και Προσήλιο. Η μονή αποτελούσε ένα καλοκτισμένο και καλά προφυλαγμένο συγκρότημα που συνδύαζε πολλά σημαντικά χαρίσματα: βρισκόταν πάνω σε μια από τις ελάχιστες εξόδους του Βυρού προς τα βορινά χωριά, είχε κάποιο αμυντικό εξοπλισμό, παρείχε πηγαίο νερό, και προσέφερε υπηρεσίες ελαιοτριβείου, αποθήκης λαδιού και μποστάνι. Σημειώνουμε ότι ήταν η μοναδική θέση με διπλό ελαιοπιεστήριο, μνημειωδών διαστάσεων.
Αγιογραφία της Θεομήτορος στο καθολικό της μονής Λυκάκη
Διατηρώντας το στρατηγικό ρόλο της μέχρι και τα μέσα του 20ου αιώνα, η κτηριακή υποδομή της μονής συντηρήθηκε από τους ντόπιους και προσαρμόστηκε στις εκάστοτε ανάγκες. Η μονή εγκαταλείφθηκε ωστόσο από τις αρχές του 20ου αιώνα και σήμερα βρίσκεται σε προχωρημένο στάδιο ερειπίωσης.
Διαδρομές που διέρχονται από τη μονή Λυκάκη
Οι πεζοπορικές διαδρομές που περνούν από τη μονή Λυκάκη αποτελούν τμμήματα της παλαιάς προσπέλασής της. Η μία είναι η τοπική πορεία Καρδαμύλη-Μονή Σωτήρακαι η άλλη η μεγάλη διασυνδετική πορεία Πετροβούνι-Κάλυβες.
Οι διαδρομές προεσπελαύνονται από το μενού της σελίδας.
Πηγές: Νίκη Μεγαλομμάτη 2021. Μεταβυζαντινά μοναστηριακά συγκροτήματα με εγκαταστάσεις αγροτικής οικονομίας στη Μεσσηνιακή Μάνη. Διδακτ. Διατρ. Φιλοσοφική Σχολή ΕΚΠΑ
Κείμενο & φωτογραφίες: Τ. Αδαμακόπουλος
topoguide Greece
ΟΔΗΓΟΙ ΤΗΣ ΜΑΝΗΣ
Ο οδηγός Καρδαμύλη topoguide είναι διαθέσιμος για συσκευές Android μαζί με άλλες δεκάδες περιοχές της Ελλάδας, μέσα στη γενική εφαρμογή topoguide Greece. Η Καρδαμύλη topoguide περιλαμβάνεται στην ομάδα της Πελοποννήσου. Αποκτήστε τον οδηγό Καρδαμύλη topoguide ως in-app purchase μέσα από την εφαρμογή.
Ο οδηγός Καρδαμύλης topoguide είναι επίσης διαθέσιμος για συσκευές iOS (iPhone και iPad) μέσα από την γενική εφαρμογή πεζοπορικών περιοχών topoguide Greece. Αποκτήστε τον οδηγό Καρδαμύλη topoguide ως in-app purchase μέσα από την εφαρμογή.
Είναι πολύ ενδιαφέρον ότι το topoguide Greece έχει τη δυνατότητα ταυτόχρονης απεικόνισης πέντε περιοχών, επιτρέποντας έτσι την συνολική προβολή του αναλυτικού χάρτη όλης της Μάνης και την εύκολη εναλλαγή των διαδρομών, των εκατοντάδων Σημείων Ενδιαφέροντος και των δεκάδων σελίδων του οδηγού με τις αναρίθμητες φωτογραφίες.