Η πόλγη των Λουσών

Η πόλγη των Λουσών είναι μία από τις μεγαλύτερες και καλύτερα οριοθετημένες πόλγες της Ελλάδας - και μία από τις καλύτερα μελετημένες. Αποτελεί μία κλειστή λεκάνη, η οποία αποστραγγίζεται με δυσκολία από το μέτριας ανάπτυξης υδρογραφικό δίκτυο που έχει σαν κύριο άξονα το Μάννα Ρέμα.

Το φυσικό αποστραγγιστικό πλέγμα καταλήγει σε δύο ζεύγη καταβοθρών στις ΑΒΑ παρυφές της πόλγης, κάτω από το Πινδικό κάλυμμα. Μετά από πειράματα ιχνηθέτησης διαπιστώθηκε ότι τα νερά της πόλγης του Λουσών εκβάλλουν στο μεγάλο κεφαλάρι του Πλανιτέρου.

Το σημερινό υδρογραφικό δίκτυο στη λεκάνη

Το υδρογραφικό δίκτυο του Μάννα Ρέματος αναπτύσσεται στο κεντρικό και βόρειο τμήμα της λεκάνης των Λουσών. Η λεκάνη απορροής του έχει εμβαδόν 28 km2 και το μήκος του κύριου κλάδου είναι 4.2 km. Ξεκινά από τα χωριά Σιγούνι στα ΝΑ και Λεύκα στα ΝΔ και ακολουθεί μία γενική διεύθυνση ροής ΝΔ–ΒΑ. Τις πηγές του Μάννα Ρέματος τις αποτελούν κυρίως οι καρστικές πηγές επαφής υπερπλήρωσης Τρανή Βρύση και Αμούρι στις δυτικές παρυφές καθώς και η πηγή Ρωμιού στα ΝΑ της λεκάνης. Επίσης στο Μάννα Ρέμα καταλήγουν και τα νερά άλλων χειμάρρων καθώς και τα νερά των βροχών. Στην περιοχή Μύλος, στο μέσο περίπου της λεκάνης, το Μάνα Ρέμα κατευθύνεται προς τα δύο ζεύγη καταβοθρών στις δυτικές παρυφές της, όπου και τελικά κατεισδύει.

Το γεωλογικό υπόβαθρο

Το μεγαλύτερο τμήμα στα κεντρικά και νότια του οροπεδίου δομείται κυρίως από τους αλπικούς σχηματισμούς της ζώνης Πίνδου. Η ζώνη της Τρίπολης εμφανίζεται στο ΒΑ τμήμα της περιοχής κυρίως με τα ανώτερα μέλη της ανθρακικής της σειράς και τον φλύσχη, ενώ πάνω σε αυτήν βρίσκεται επωθημένη η ζώνη Πίνδου. Το ίχνος της επώθησης φαίνεται καθαρά στον όγκο Αμολινίτσα.

Στα κεντρικά και βόρεια της πόλγης συναντάμε μεταλπικές αποθέσεις, κυρίως χερσαία ιζήματα, ενώ κάποιες μικρές εμφανίσεις μαρτυρούν την ύπαρξη και λιμναίων ιζημάτων. Αλλουβιακές αποθέσεις, κώνοι κορημάτων, κροκαλοπαγή και πλευρικά κορήματα, συνθέτουν την εικόνα των αποθέσεων σε αυτήν την περιοχή. Περιμετρικά της εμφανίζονται οι σχηματισμοί των ζωνών Τρίπολης και Πίνδου.

<

Το ρήγμα

Στις καταβόθρες δυτικά του χωριού Λουσικό παρατηρείται ένα μεγάλο ρήγμα που κατευθύνεται, μέσω της Αμολινίτσας, προς την είσοδο του Σπηλαίου των Λιμνών και πιθανόν να συνεχίζει προς τα ανατολικά, προς το χωριό Πλανητέρο. Η διεύθυνση του ρήγματος είναι ΒΔ – ΝΑ και φέρνει τους Κρητιδικούς ανθρακικούς σχηματισμούς της Τρίπολης σε επαφή με την ζώνη της Πίνδου. Η κατοπτρική επιφάνεια του ρήγματος είναι εμφανής στην είσοδο του Σπηλαίου των Λιμνών. Η κατεύθυνση του ρήγματος ταυτίζεται με τον άξονα του Σπηλαίου των Λιμνών.

Η παλαιο-ιστορία του οροπεδίου

Η πόλγη των Λουσών αποτελούσε κατά το παρελθόν μια παλαιοκοιλάδα, η οποία είχε διεύθυνση ροής προς τα βόρεια. Τα νερά από το κεντρικό ρέμα της κοιλάδας έρρεαν προς τα Καλάβρυτα και τροφοδοτούσαν το σημερινό Βουραϊκό.

Σε μία από τις πρόσφατες παγετώδεις περιόδους, που εκτιμάται ότι είναι σύγχρονη με τη φάση δημιουργίας των κροκαλοπαγών της ευρύτερης περιοχής, έγινε μιά μεγάλη κατολίσθηση που έφραξε το ρέμα και έκλεισε την κοιλάδα. Η κατολίσθηση, που καλύπτει συνολικά 8 km2, αναγνωρίζεται πάνω από το χωριό Άνω Λουσοί από την ασυνήθη σειρά με την οποία συναντώνται οι διακριτές τεκτονικές φάσεις και συγκεκριμένα η ζώνη Τρίπολης, που εδώ βρίσκεται πάνω σε ασβεστόλιθους και ραδιολαρίτες της Πίνδου.

Η κατολίσθηση έφραξε την κοιλάδα, με αποτέλεσμα τη δημιουργία μιας λίμνης, η ύπαρξη της οποίας τεκμηριώνεται από τις εξής ενδείξεις:

• Κοντά στους Κάτω Λουσούς, οι ασβεστόλιθοι Τρίπολης παρουσιάζουν μορφές διάλυσης όμοιες με εκείνες που παρατηρούνται στους ασβεστόλιθους που βρίσκονταν κάτω από επιφάνεια λίμνης, όπως στην πόλγη του Φενεού ή στη Στυμφαλία.
• Λίγο νότια των Κάτω Λουσών, στην δυτική πλαγιά κοντά στον Προφήτη Ηλία, διακρίνεται μία παλαιο-όχθη λίμνης, με κλίση περίπου 15 μοιρών προς τα νότια (πρόκειται για τη σαφή γραμμή που ακολουθεί το Ε4). Χαμηλότερα του ίχνους αυτού, οι ασβεστόλιθοι παρουσιάζουν μορφές διάλυσης όπως προηγουμένως.

Κείμενο: Ρεγγίνα Κούτση
Φωτογραφίες: Τ. Αδαμακόπουλος