Πηγές και κρήνες του Ολύμπου

Η υδροφορία του Ολύμπου τροφοδοτείται αποκλειστικά από τα όμβρια, μέσα από τους μηχανισμούς κατείσδυσης του νερού στα καρστικά δίκτυα του ασβεστόλιθου. Στα χαμηλά, οι υδροφορείς εμπλουτίζονται από τη συνεισφορά των νερών των χειμάρρων και ποταμών. Στη βάση του βουνού, τα αλλούβια και κορήματα, όπου είναι περατά, συλλέγουν και αποθηκεύουν και αυτά μέρος των ετήσιων κρημνισμάτων.

Όλο το υδρολογικό σύστημα του Ολύμπου έχει μια κλίση από τα δυτικά προς τα ανατολικά: όλες σχεδόν οι πηγές, αλλά και τα ρέματα αξιόλογης ροής βρίσκονται στην ανατολική πλευρά του βουνού. Επιπλέον, η χαρτογράφηση των πηγών του Ολύμπου αποκαλύπτει μια οργάνωση του καρστικού υδροφορέα σε δύο κύρια επίπεδα.

Το ψηλότερο επίπεδο, που περιλαμβάνει τους έντονα κερματισμένους ασβεστόλιθους από τα μέσα του δάσους έως τις κορυφές, συναντά στα 1100-1200 μ. μια ζώνη με πολλές συμπαγείς επιφάνειες, που διοχετεύουν το νερό σε μεγάλους καρστικούς οχετούς, οι οποίοι εκφορτίζονται φτάνοντας στα φυσικά πρανή. Οι πηγές αυτές, που αν και εντός του ασβεστολιθικού συνεχούς εμφανίζουν χαρακτηριστικά πηγών επαφής, έχουν όλες μόνιμη ροή και αξιόλογη παροχή και οι περισσότερες τροφοδοτούν κάποιο μεγάλο ρέμα ή σχετίζονται με κάποια ανθρώπινη εγκατάσταση. Χαρακτηριστικές τέτοιες πηγές είναι τα Πριόνια, ο Παλαβός στο Παπά Ρέμα και το Πυξάρι.

Το δεύτερο επίπεδο βρίσκεται στα 800 μέτρα. Πρόκειται για αναβλύσεις μικρότερης δυναμικότητας, που εκφορτίζουν τοπικές διακλάσεις και δίνουν πηγές μικρής σημασίας. Η παροχή των πηγών αυτών κυμαίνεται από πολύ μικρή έως αξιόλογη, ανάλογα την περίσταση. Τέτοιες είναι οι πηγές κατά μήκος του δρόμου από τον Κοκκινοπηλό μέχρι το Ξερολάκκι (πηγές Τζαφέρη, Τσουρέκα κλπ), οι πηγές της Αγίας Κόρης, η Μάννα πάνω από το καταφύγιο Σταυρού, η ανάβλυση του Αγίου Σπηλαίου και η πηγή Σκανδαλιάρα.

Εκτός από τις κομβικές αυτές πηγές, συναντάμε στη μέση υψομετρική ζώνη μια σειρά μικρές πηγές, που αν και είναι μόνιμης ροής, η παροχή τους εμφανίζει μεγάλη διακύμανση μέσα στη χρονιά, μαρτυρώντας ότι η τροφοδοσία τους γίνεται από κάποιο τοπικό σύστημα διακλάσεων, που μπορεί να είναι και ένα επιφανειακό δίκτυο διαρρηγμένων πετρωμάτων. Τέτοιες πηγές είναι το Άνω Πηγάδι (1380 μ.), η Βρύση Κωστή (1390 μ.), η Βρύση Αποστολίδη (1900 μ.), η Κολοκυθιά (1500 μ.) και ο Ίτανος (1300 μ.), το Μαστορούλι (1000 μ.), η Κλεφτόβρυση (1440 μ.), ο Ίταμος (920 μ.), η Βρύση Καρασκίνη (1580 μ.), η Βρύση Παππού (1340 μ.), το Ρούδι (1680 μ.) και η Χαρβαλόβρυση (1400 μ.).

Κείμενο και φωτογραφίες: Τ. Αδαμακόπουλος