Σπήλαια και βάραθρα του Ολύμπου
Σπήλαια και βάραθρα του Ολύμπου
Έρευνα και φωτογραφίες: Ν. Νέζης
Κείμενο και φωτογραφίες: Τ. Αδαμακόπουλος

Οι σπηλιές του Άδη, στο πάνω μέρος της χαράδρας Παπά Ρέμα
Οι ασβεστόλιθοι της ανώτερης ζώνης του Ολύμπου, έντονα τεκτονισμένοι και θρυματισμένοι, δίνουν την ευκαιρία στο νερό να διεισδύσει και να δημιουργήσει, μέσω καρστικής διάλυσης, ποικίλες κοιλότητες και διακλάσεις. Η καρστική τοπογραφία της ανώτερης ζώνης είναι αρκετά εκφρασμένη, με μερικές πολύ χαρακτηριστικές γεωμορφές, όπως τη μεγάλη χωνοειδή δολίνη του Στεφανιού.

Η χιονότρυπα στη Σταυροϊτιά
Σε ότι αφορά πάντως τις υπόγειες καρστικές μορφές, δηλαδή τα σπήλαια, τα βάραθρα και τις καταβόθρες, οι σχηματισμοί είναι όλοι μικροί ή μικρού προσπελάσιμου βάθους. Μερικά από τα βάραθρα είναι στην ουσία τεκτονικά σχίσματα ή κατακρημνίσεις λόγω της τεκτονικής αποδυνάμωσης των υποκείμενων μαζών.
Ενδιαφέρουσα είναι η παρουσία αρκετών υφέσεων που συγκρατούν χιόνι και λέγονται "χιονότρυπες".

Η μεγαλύτερη από τις βραχοσκεπές στο ρέμα του Ναούμ
Η συστηματική έρευνα και καταγραφή των σπηλαίων και άλλων καρστικών μορφών του Ολύμπου ξεκίνησε από τον Νίκο Νέζη από τη δεκαετία του 1980. Στην τελευταία έκδοση (2020) του βιβλίου του "Όλυμπος", που αποτελεί την πληρέστερη εργασία πάνω στο βουνό, έχει δημοσιεύσει στοιχεία για 40 σπήλαια και βάραθρα της ορεινής και αλπικής ζώνης. Ο πιο κάτω πίνακας προέρχεται από τον πρώτο τόμο του έργου και έχει συνταχθεί σε συνεργασία με το συγγραφέα, που δεν έχει πάψει να ερευνά νέα πεδία στην περιοχή.
Σπήλαια και βάραθρα του Ολύμπου
Οροπέδιο Μουσών - ψηλές κορυφές

Το βάραθρο των Ζωναριών
Είδος | Θέση | Υψόμετρο (μ.) | Στοιχεία |
---|---|---|---|
Σπηλιά Ιθακήσιου | Στράγγος | 1830 | Μονοπάτι από Στράγγο |
Σπήλαιο Απόλλωνα | Σκούρτα | 2030 | Κοντά στο μονοπάτι προς Σκούρτα |
Σπηλιά Γιαγκούλα | Κλεφτόβρυση | 1550 | Πάνω από την Κλεφτόβρυση |
Σπηλιά Αγίου Διονυσίου | Ενιπέας | 750 | Στο μονοπάτι του Ενιπέα |
Σπήλαιο Ζηλνιάς | Ζηλνιά | 650 | 150μ. υψ. πάνω από τον Ενιπέα |
Βάραθρο Προφήτη Ηλία | Προφήτης Ηλίας | 2720 | Βόρεια πλαγιά του Προφήτη Ηλία |
Σ/Β Μικρής Τούμπας | Μικρή Τούμπα | 2690 | Στο μονοπάτι από το τέλος της Κόψης Ναούμ προς καταφύγιο ΣΕΟ |
Σπήλαιο Μεγάλων Καζανιών | Καζάνια | 2550 | Στη ρίζα της Δ ορθοπλαγιάς του Μύτικα |
Χιονότρυπα Στεφανιού | Ζωνάρια | 2560 | Στα Α του Λουκιού του Στεφανιού |
Βάραθρο Σκάλας | Σκάλα | 2720 | 80μ. πάνω από το μονοπάτι των Ζωναριών |
Χιονότρυπα Σκολιού | Σκολιό | 2810 | ΔΒΔ κόψη της κορυφής Σκολιό |
Βάραθρο Σκολιού-Χριστάκη | Σκολιό | 2690 | Χείλος Μικρών Καζανιών |
Χιονότρυπα Σταυροϊτιάς | Σταυροϊτιά | 2610 | Στο μονοπάτι από διακλάδωση Ζωναριών προς Άγιο Αντώνιο |
Σ/Β Aγίoυ Αντωνίου | Άγιος Αντώνιος | 2630 | ΝΑ ράχη της κορυφής Άγιος Αντώνιος |
Βάραθρο Μπάρας | Μπάρα | 2450 | Ανάμεσα στις λάκκες Μεταμόρφωσης και Καλόγερου |
Βάραθρο Κανάκη | Ράχη Κανάκη | 2410 | Στη ράχη Κανάκη |
Καταβόθρα Μεγάλης Γούρνας | Μεγάλη Γούρνα | 2380 | Στο μονοπάτι που πηγαίνει προς Σκολιό |
Σ/Β Μικρής Γούρνας | Μικρή Γούρνα | 2320 | Στο παλιό μονοπάτι από Μικρή Γούρνα προς Φλάμπουρο |
Χιονότρυπα Κακάβρακου | Κακάβρακος | 2440 | Βόρεια ράχη της κορυφής Κακάβρακος |
Βόρειος Όλυμπος

Σπήλαιο Μάρως Κελί
Είδος | Θέση | Υψόμετρο (μ.) | Στοιχεία |
---|---|---|---|
Σπηλιές Παπά Ρέμα | Παπά Ρέμα | 550 | Πάνω στο μονοπάτι προς Παπά Αλώνι |
Σπηλιές Άδη | Παπά Ρέμα | 1010 | Λίγο νότια από το Παπά Αλώνι |
Κροκαλοπαγείς σπηλιές Ξερολακκίου | Ξερολάκκι | 1300 | Στο δρόμο του Ξερολακκίου |
Μεγάλη βραχοσκεπή Ναούμ | Ρέμα Ναούμ | 1320 | 180 μ. από την αρχή του μονοπατιού προς Καζάνια |
Βραχοσκεπή Ναούμ | Ρέμα Ναούμ | 1350 | 470 μ. από την αρχή του μονοπατιού προς Καζάνια |
Βάραθρο Τσαπουρνιά | Παλαιά Βροντού | - | Περιοχή Παλαιάς Βροντούς |
Βάραθρο Του Σάκη το χωράφι | Παλαιά Βροντού | - | Περιοχή Παλαιάς Βροντούς |
Βάραθρο Χτένια | Παλαιά Βροντού | - | Περιοχή Παλαιάς Βροντούς |
Βάραθρο Πεντάστομο | Παλαιά Βροντού | - | Περιοχή Παλαιάς Βροντούς |
Σπήλαιο Μάρως Κελί | Παλαιά Βροντού | - | Περιοχή Παλαιάς Βροντούς |
Βάραθρο Κούτρα | Παλαιά Βροντού | - | Περιοχή Παλαιάς Βροντούς |
Τρύπα του Ψαρά | Ξερολάκκι | - | Χαράδρα Ξερολακκίου |
Σπήλαιο Ντούρμπος | Ξερολάκκι | - | Χαράδρα Ξερολακκίου |
Σπήλαιο Τσιάρα | Ξερολάκκι | - | Περιοχή χωριού Πέτρα |
Σπήλαιο Χάβρα | Ξερολάκκι | - | Χαράδρα Ξερολακκίου |
Σπήλαιο Χάνι | Ξερολάκκι | - | Χαράδρα Ξερολακκίου |
Σπήλαιο Ζορμπάς | Ξερολάκκι | - | Χαράδρα Ξερολακκίου |
Σπήλαιο Άρτεμις | Πέτρα | - | Περιοχή χωριού Πέτρα |
Δυτικός και νότιος Όλυμπος

Η είσοδος του σπηλαίου Μόριας (στο κέντρο ο Ν. Νέζης)
Είδος | Θέση | Υψόμετρο (μ.) | Στοιχεία |
---|---|---|---|
Αρκουδοσπηλιά | Ρέμα Μαυρατζά | - | Στην τομή του ρέματος με το δρόμο της μ. Σπαρμού |
Σ/Β Μόρια | Μπεχτέσι | 1220 | Στη χαράδρα Κοκκινόχωμα, στο ύψος της Αγίας Τριάδας |
Σπήλαιο Ασκηταριό | Σπήλια | 870 | 2 χιλ. ανατολικά του Πύθιου |
Σπήλαιο Αγίας Ανάληψης | Σπήλια | 850 | 2 χιλ. ανατολικά του Πύθιου |
Τρύπα Φαρδιά | Σπαρμός | 1180 | Πάδες, περιοχή Σπαρμού |

Σπήλαιο-ασκηταριό Ανάληψης Πυθίου
Δολίνες του Ολύμπου

Δολίνη Στεφανιού
Είδος | Θέση | Υψόμετρο (μ.) | Στοιχεία |
---|---|---|---|
Δολίνη Στεφανιού | Οροπέδιο Μουσών | 2530 | Στο δυτικό άκρο του Οροπεδίου των Μουσών |
Δολίνη Ντριστέλα | Παπά Ρέμα | 2400 | ΝΑ της κορυφής Χότζα στο μονοπάτι Οντάς - Πύργος - Χότζα |
Δολίνες Μπάρας | Παπά Ρέμα | 2400 | Δολίνες ποικίλων μεγεθών ανάμεσα στον Άγιο Αντώνη, τη Μπάρα και τον Καλόγερο |
ΟΛΥΜΠΟΣ – 60 διαδρομές
Ο οδηγός ΟΛΥΜΠΟΣ – 60 διαδρομές είναι ο πληρέστερος, ο πιο σύγχρονος και ο πλέον ενημερωμένος οδηγός του Ολύμπου. Το μεγάλο αυτό βιβλίο – 264 σελίδες, 65 χάρτες και 150 φωτογραφίες – καλύπτει όλες τις πλευρές του μυθικού βουνού: γεωγραφία, βλάστηση, χλωρίδα, πανίδα, μνημεία, καταφύγια και ορειβατικές διαδρομές, καθώς και αναλυτικά κεφάλαια για τη διάσωση, το ορεινό τρέξιμο, το ορειβατικό σκι, την αναρρίχηση και τον αναγκαίο εξοπλισμό.
Ο οδηγός καλύπτει 60 διαφορετικές ορειβατικές διαδρομές στον Όλυμπο. Πρακτικά, έχουν περιληφθεί όλα τα γνωστά και περισσότερο ή λιγότερο σημαδεμένα μονοπάτια του μεγάλου βουνού: όλες οι αναβάσεις στις κορυφές και τα καταφύγια, όλες οι μικρές δημοφιλείς πεζοπορίες και όλες οι μεγάλες διασχίσεις. Κάθε διαδρομή παρουσιάζεται μέσα από μια αναλυτική περιγραφή και ένα λεπτομερή χάρτη. Τα μετρητικά στοιχεία και η αξιολόγηση κινδύνων και δυσκολιών επιτρέπουν στον ορειβάτη να επιλέξει τη διαδρομή που αντιστοιχεί στις ικανότητές του.
Όπως επισημαίνουν οι συγγραφείς, η δασολόγος Κατερίνα Ζαγκαρέτου και ο πολιτικός μηχανικός Τριαντάφυλλος Αδαμακόπουλος, ο οδηγός ΟΛΥΜΠΟΣ – 60 διαδρομές επιδιώκει να αναστήσει μέσα στον επισκέπτη του βουνού έναν Όλυμπο αντάξιο του μεγέθους ενός παγκόσμιου συμβόλου.
Ο Νίκος Νέζης, που υπογράφει τον εισαγωγικό χαιρετισμό, αξιολογεί το έργο ως σημείο αναφοράς στη βιβλιογραφία του Ολύμπου.
Ο οδηγός Όλυμπος – 60 διαδρομές είναι διαθέσιμος από το e-shop του topoguide.gr.
Οδηγός του Ολύμπου

Φωτογραφίες και περιγραφές
Ο οδηγός Όλυμπος topoguide είναι διαθέσιμος για συσκευές Android από το Play Store.
Ο οδηγός Όλυμπος topoguide είναι επίσης διαθέσιμος για συσκευές iOS (iPhone και iPad) μέσα από την γενική εφαρμογή πεζοπορικών περιοχών Topoguide Greece. Προμηθευτείτε τον οδηγό του Ολύμπου ως in-app purchase μέσα από την εφαρμογή.
Εξοπλισμένοι με τον μοναδικό σήμερα οδηγό για τον Όλυμπο Όλυμπος topoguide, εξερευνήστε άφοβα το βουνό των θεών.