Η Σαλαμίνα, το μεγάλο νησί του Σαρωνικού, αποτελεί μέρος της αττικής ιστορίας και προοπτικής. Με την ευκαιρία των εκδηλώσεων που θα γίνουν για τη Ναυμαχία της Σαλαμίνας το Σεπτέμβρη του 2020, η Ελληνική Εταιρεία Περιβάλλοντος και Πολιτισμού (ΕΛΛΕΤ) συνέλαβε την ιδέα οργάνωσης ενός μικρού δικτύου πεζοπορικών διαδρομών, άλλων σχετικών με το χώρο των ιστορικών γεγονότων, και άλλων απλά πάνω στο λοφώδες ανάγλυφο του νησιού.

Η μελέτη οργάνωσης, αποτύπωσης, προσήμανσης και σήμανσης του δικτύου ανετέθη στην AnaDigit και υλοποιήθηκε από τους Τ. Αδαμακόπουλο, πολ. μηχανικό, και Κ. Ζαγκαρέτου, δασολόγο.

Με τη βοήθεια του Β. Καραχάλιου, εκ μέρους της ΕΛΛΕΤ, και του Α. Γαβριήλ, από το νησί, εντοπίστηκαν και αποτυπώθηκαν περίπου 40 χλμ μονοπατιών, τα περισσότερα πολύ καλής βατότητας.

Διαμόρφωθηκαν έτσι δύο πεζοπορικοί πυρήνες: ένα πλέγμα διαδρομών στο νότιο τμήμα του νησιού, ανάμεσα στο Αιάντειο, τα Κανάκια, το Σατερλί και τα Περιστέρια και μία γραμμική διαδρομή πολιτισμικής σημασίας, στο ακρωτήρι Κυνόσουρα, το οποίο οριοθετεί και το χώρο του αρχαίου λιμανιού, όπου διαδραματίστηκε η ιστορική σύγκρουση που απέτρεψε την επέκταση των ασιατικών φύλων στην Ευρωπαϊκή ήπειρο.

Ο ορεινός πυρήνας αποτελείται από μια κυκλική διαδρομή με αφετηρία τη θέση Σταυρός και περίπου δέκα παρακλάδια, που απλώνονται σε ισάριθμα σημεία ενδιαφέροντος της νότιας Σαλαμίνας.

Το πλέγμα αυτό αναπτύσσεται σε ένα εξαιρετικά καλά διατηρημένο πευκοδάσος, όπου οι παραδοσιακές ανθρώπινες δραστηριότητες - ασβεστοκάμινα, καρβουνιάρικα, ρητινοσυλλογή και κτηνοτροφία - διαμόρφωσαν και διατήρησαν μια ανοιχτή δομή του δασικού τοπίου.

Η διαδρομή της Κυνόσουρας, αμυνόμενη έναντι της πολλαπλής επίθεσης βάναυσων χρήσεων γης, μόλις και περισώνεται κατά μήκος της μοναδικής ζώνης φυσικής βλάστησης που έχει απομείνει στον κόλπο. Παρόλα τα προβλήματα, η τελική όδευση της διαδρομής, πρόταση της τοπικής αρχαιολόγου Ε. Μικρομάστορα, καταφέρνει να συνδέσει όλα τα ιστορικά σημαντικά σημεία.

Για να γίνει κατανοητή η σημασία των παραδοσιακών παραγωγικών δραστηριοτήτων - και εν συνεχεία να αναδειχθεί μέσα από τις σχετικές πινακίδες - οι μελετητές κατέγραψαν δεκάδες θέσεις με ασβεστοκάμινα, ρετσινόλακους, παλιές αγροικίες, πηγάδια, δεξαμενές κλπ. Στην αναζήτηση αυτή, ήρθαν αρωγός οι πολύπλευρες γνώσεις του δρ. Π. Βελτανισιάν, μελετητή της τοπικής ιστορίας.

Και οι δύο πυρήνες θα σημανθούν συστηματικά, μετά την έγκριση της σχετικής δασοτεχνικής μελέτης. Προς το παρόν, και για να αποτυπωθεί η ιδέα στο έδαφος, οι μελετητές τοποθέτησαν 350 ξύλινα πασσαλάκια, εν είδει προσήμανσης. Η προσήμανση αυτή μπορεί κάλλιστα να εξυπηρετήσει για το άμεσο διάστημα τη χρήση των μονοπατιών, ενώ προσβάλει ελάχιστα το τοπίο και το οικοσύστημα.

Με την οριστική σήμανση, που θα υλοποιηθεί από την AnaDigit, η ΕΛΛΕΤ θα προσθέσει μια ακόμα αξία στο σπουδαίο φυσικό και πολιτισμικό κεφάλαιο της παραγνωρισμένης πεζοπορικής Σαλαμίνας.