Υγρότοποι της Κεντρικής Ελλάδας

Τεχνητή λίμνη Μόρνου

Ο Μόρνος, ο κύριος των νερών

Με μήκος 70 χλμ., ο Μόρνος είναι ένας σχετικά σύντομης διαδρομής ορεινός ποταμός. Η περιοχή που διασχίζει ανήκε στην αρχαιότητα στους Οφιονείς Αιτωλούς και τους Οζολούς Λοκρούς και το αρχαίο όνομα του ποταμού ήταν Δαφνούς (συνηθισμένο τοπωνύμιο του φυτικού κόσμου) ή Υλαίαθος.

Ο άνω ρους του Μόρνου συγκεντρώνει τις απορροές της μεγάλης λεκάνης ανάμεσα στη ΝΔ Οίτη, τα ανατολικά Βαρδούσια και τη δυτική Γκιώνα.

Είναι αδύνατον να πει κανείς που ακριβώς είναι οι πηγές του ποταμού, καθότι όλο το πέταλο του βορινού υδροκρίτη του διαμορφώνεται σε φλύσχες, που σχηματίζουν αναρίθμητες και ταυτόχρονα μικρές αναβλύσεις. Έτσι, στα Βαρδούσια ως ανώτερες πηγές του Μόρνου θα μπορούσαν να θεωρηθούν οι αναβλύσεις γύρω από το διάσελο Σταυρός (1730 μ.). Συμβολικά, πηγή του θεωρείται και η πηγή Κάρδωμα (ή Βρύση Αμαλίας, προς τιμήν της βασίλισσας Αμαλίας) στην ορεογραφική σύνδεση Οίτης και Βαρδουσίων (1210 μ.), η οποία γειτνιάζει με το Μέγα Ρέμα, βορειότερο παραπόταμο του Μορνου. Πιο ανατολικά το ψηλότερο ρέμα που πέφτει στο ποτάμι ξεκινά κάπου στα 2000 μ. από τον Πύργο, την ψηλότερη κορυφή της Οίτης. Αντίστοιχα, η ψηλότερη συνεισφορά της Γκιώνας μπορεί να αναζητηθεί στις πηγές της Βαθιάς Λάκκας (γύρω στα 1850 μ.).

Στο ύψος του Λιδορικίου, ο Μόρνος δέχεται τα νερά του ποταμού Κόκκινου (Κοκκινοπόταμου), που συγκεντρώνει τις απορροές της δυτικής πλευράς των Βαρδουσίων. Ο μέσος ρους του εμπλουτίζεται από πολλούς παραπόταμους (όπως το Κερασόρεμα) και τελικά το ποτάμι εκβάλει στον Κορινθιακό, ανάμεσα στο Μαραθιά και το Μοναστηράκι. Η όλη λεκάνη απορροής του έχει συνολική επιφάνεια 1.180 τετ.χλμ. και η μέση ετήσια φυσική απορροή του φτάνει τα 800 εκατ. κυβ.μ.

Αρχαία κατοίκηση, οχυρώσεις και διαβάσεις της λεκάνης του Μόρνου

Στην αρχαιότητα, η κατοίκηση στην άνω λεκάνη του Μόρνου περιορίστηκε σε εμφανώς κατάλληλες θέσεις, κοντά σε σημαντικούς εδαφικούς ή υδατικούς πόρους. Οι κυριότεροι γνωστοί οικισμοί της ιστορικής περιόδου είναι το Κάλλιο, οι Φύσκεις και το κάπως απόμερο Αιγύτειο.

Τα χωριά της άνω κοιλάδας του Μόρνου

Μετά το τέλος της αρχαιοτητας και μέχρι το ύστερο Βυζάντιο, η λεκάνη στα ανάντι του φράγματος κατοικήθηκε από την αυγή του πολιτισμού υπό το σύνηθες πρότυπο διάσπαρτης και εποχικής κατοίκησης. Με την παγίωση των οικισμών στη μέση Τουρκοκρατία, το οικιστικό πλέγμα διαμορφώνεται ως εξής:

• Στην κοιλάδα του Κόκκινου, και κατά μήκος μιας ζώνη σχετικής καταλληλότητας που κυμαίνεται ανάμεσα στα 800 με τα 1100 μέτρα υψόμετρο, συναντάμε τα χωριά Διακόπι, Τρίστενο, Δάφνος, Διχώρι και Ψηλό Χωριό, αρθρωμένα γύρω από το τοπικό κεφαλοχώρι Πενταγιοί.


• Το Κόκκινο, ο Άβορος, το Δωρικό, η Λεύκα και το (νέο) Κάλλιο είναι γαντζωμένα σε πλαγιές γύρω από τη λίμνη.


• Στις πλαγιές των Βαρδουσίων, κατά μήκος του κεντρικού κλάδου του Μόρνου και στην ισοϋψή των 900 μ. βρίσκονται ο Κονιάκος και η Κάτω Μουσουνίτσα, λίγο ψηλότερα ο Αθανάσιος Διάκος (Πάνω Μουσουνίτσα) και λίγο χαμηλότερα το Τριβίδι.


• Στις πλαγιές της Γκιώνας ανασαίνει ακόμα το Λευκαδίτι, ενώ στην έξοδο του Λαζορέματος κρύβεται η Συκιά και σε ένα δευτερεύον ποτάμι η Στρώμη.


• Στο πέταλο του βορινού υδροκρίτη του ποταμού απλώνονται τα χωριά Πυρά, Μαυρολιθάρι και Καστριώτισα, που όλα φωλιάζουν σε πλαγιές της Οίτης.


• Το κεφαλοχώρι της περιοχής είναι το Λιδορίκι, που αγναντεύει τη λίμνη από την ψηλή, περίοπτη θέση του, στους πρόποδες της Γκιώνας.

Οι γέφυρες του Μόρνου

Ο Μόρνος και οι παραπόταμοί του διατέμνουν μια περιοχή με μάλλον αραιή κατοίκηση, οπότε οι ανάγκες διασύνδεσης δεν ήταν έντονες. Επιπλέον, τα χωριά χωροθετήθηκαν σε θέσεις που εξυπηρετούνται άριστα από άξονες που διατρέχουν ισοϋψώς τις κοιλάδες. Τέλος, το πλάτος και η ορμή του ποταμού απαιτούσαν τεχνικές λύσεις που δεν μπορούσαν να υποστηριχθούν από την άτονη οικονομία των μικρών κτηνοτροφικών χωριών.

Έτσι, οι γέφυρες στον άνω ρου του ποταμού ήσαν και εν πολλοίς παραμένουν περιορισμένες. Συγκεκριμένα, τα γνωστά παλιά γεφύρια στην άνω λεκάνη ήσαν:

• Το γεφύρι της Στρώμης, στον παλιό δρόμο Στρώμη-Μαυρολιθάρι
• Η γέφυρα Νταού, στη διάβαση προς τις Μουσουνίτσες
• Το γεφύρι του Στενού, σπουδαίο έργο που εξυπηρετούσε όλη την εσωτερική Δωρίδα και κατακλύστηκε από τη λίμνη
• Το γεφύρι του Κονιάκου, στη σύνδεση του χωριού με το Λευκαδίτι και από εκεί με το Λιδορίκι.

Φράγμα και υδραγωγείο Μόρνου:
ένα μεγάλο υδραυλικό έργο

Λίγο πριν τη συμβολή με τον Κόκκινο, ο Μόρνος διατρέχει μια ομαλή χαλικόστρωτη πεδιάδα, που οριοθετείται στα νότια από τον κάμπο της Βελάς και τον αυχένα Γκιώνας-Ορέων Λιδορικίου. Αμέσως μετά, το ποτάμι διασχίζει τα λεγόμενα Στενά του Μόρνου, βραχύ ασβεστολιθικό φαράγγι στην νότια απόληξη των Βαρδουσίων και κάτω από το βράχο της ακρόπολης του αρχαίου Καλλίου. Η τοπογραφία της λεκάνης και των Στενών, η γεωμετρία της άνω κοιλάδας καθώς και το υψόμετρο της θέσης ενέπνευσαν τους τεχνικούς επιστήμονες να χωροθετήσουν εδώ ακριβώς ένα μεγάλο ταμιευτήρα, με κύριο σκοπό την ύδρευση της Αθήνας και στόχο την αντιμετώπιση της λειψιδρίας και το υψηλό κόστος άντλησης του νερού από την Υλίκη. Το έργο προϋπέθετε την κατασκευή ενός μακρύτατου και μάλλον περίπλοκου υδραγωγείου, που θα εξασφάλιζε τη μεταφορά νερού προς την Αθήνα με τη βοήθεια της βαρύτητας.

Το έργο μελετήθηκε διεξοδικά και σχεδιάστηκε με προσοχή στη δεκαετία του 1970. Η διάτρηση της Γκιώνας και η κοιλάδα της Άμφισσας έθεσαν μείζονα τεχνικά προβλήματα, που λύθηκαν με σύνεση και αποτελεσματικότητα. Το έργο ξεκίνησε να κατασκευάζεται το 1972 και ήταν λειτουργικό από το 1981.

Το φράγμα του ταμιευτήρα κατασκευάστηκε κοντά στα Στενά, έχει ύψος 126 μ. και είναι τύπου βαρύτητας (χωμάτινο με αργιλικό πυρήνα). Ο ταμιευτήρας κατέκλυσε τη ζώνη ανάμεσα στο Λιδορίκι, τη Βελά και τα Στενά και κατέπνιξε το μικρό χωριό Κάλλιο (Βελούχοβο) και τον παρακείμενο αρχαίου ναό του αρχαίου Κάλλιου (τα σπίτια μεταφέρθηκα ψηλότερα, τα αρχαία καταχώθηκαν). Η μέση επιφάνεια της λίμνης έχει έκταση 15 τετ.χλμ. στο υψόμετρο των 446 μέτρων και έχει μέγιστη χωρητικότητα 764 εκατ. κυβ.μ. Στη λίμνη συμβάλλει και ο Κόκκινος ποταμός, ενώ σε δεύτερη φάση προστέθηκε σημαντικό μέρος της παροχής του Εύηνου, ο άνω ρους του οποίου συλλαμβάνεται στο φράγμα Αγίου Δημητρίου και εκτρέπεται με σήραγγα μήκους 29 χλμ. προς τον ταμιευτήρα του Μόρνου.

Το υδραγωγείο του Μόρνου μπορεί να παράσχει 210 εκατ. κυβ.μ./έτος. Είναι ένα από τα μεγαλύτερα της Ευρώπης με συνολικό μήκος 190 χλμ. και περιλαμβάνει 15 σήραγγες συνολικού μήκους 71 χλμ. και ένα μεγάλο σιφώνι στην ύφεση Άμφισσας - Δελφών. Το νερό τροφοδοτεί τις μονάδες επεξεργασίας νερού της ΕΥΔΑΠ στα ανατολικά του λεκανοπεδίου της Αττικής (από όπου προωθείται με αντλιοστάσια προς την Αθήνα), ενώ ένα μικρό μέρος ενισχύει το υδραγωγείο Υλίκης - Λίμνης Μαραθώνα.

Το οικοσύστημα της τεχνητής λίμνης Μόρνου

Η υδάτινη μάζα της τεχνητής λίμνης του Μόρνου είναι σε άμεση συνάφεια με τα περιβάλλοντα φυσικά στοιχεία, δηλαδή τους κάμπους, τα δάση και τους βραχώδεις σχηματισμούς, μέρος των οποίων άλλωστε κατέκλυσε κατά τη δημιουργία της.

Επιγραμματικά, οι ενότητες που συναποτελούν το οικοσύστημα της τεχνητής λίμνης Μόρνου είναι οι εξής:

• Η υδάτινη επιφάνεια της τεχνητής λίμνης Μόρνου. Πρόκειται για μια ολιγοτροφική λίμνη με πλούσια ιχθυοπανίδα και ελάχιστη όχληση, καθώς καμία ανθρώπινη δραστηριότητα δεν επιτρέπεται.


• Ο κάμπος της Βελάς, ένα εκτεταμένο και σύνθετο σύστημα από παλιά χωράφια, λιμώνες, πετρολίβαδα, εποχικά λιμνία, ξερολιθιές, καλλιεργήσιμους και εγκαταλελειμένους οπωρώνες, ομάδες ημιάγριων καρποφόρων, συστάδες φυλλοβόλων και κωνοφόρων και λόχμες υδρόφιλων δέντρων.


• Οι εποχικά κατακλυζόμενες επιφάνειες εκατέρωθεν του δρόμου Λιδορίκι-Λεύκα, που συγκεντρώνουν το ενδιαφέρον παρυδάτιων και άλλων πουλιών.


• Οι δεντροστοιχίες και συστάδες υγρόφιλων δέντρων που σχηματίζονται κατά μήκος των ρεμάτων και στην επαφή του πέριξ υδρογραφικού ιστού με τη λίμνη.


• Οι ορθοπλαγιές και σπηλιές των βραχωδών όγκων γύρω από τη λίμνη.


• Τα δάση δρυών και άλλων φυλλοβόλων των πλαγιών του περιγράμματος της λίμνης.


• Τα δάση κωνοφόρων - φυσικά ελατοδάση και συστάδες προστατευτικών πευκοδασών που φυτεύτηκαν σε ορισμένες θέσεις.


• Το απόθεμα παλιών γεωργικών γαιών, οργανωμένων σε πεζούλες, στα πρανή ανάμεσα στη λίμνη, τον άξονα του Μόρνου και τη βάση του ελατοδάσους.

Αυτό το πολυσύνθετο και εξαιρετικά ποικίλο σύστημα διατηρεί μια αξιοσημείωση φυσικότητα και ταυτόχρονα βρίσκεται υπό καθεστώς περιορισμένης όχλησης, καθώς οι παραγωγικές δραστηριότητες στην περιοχή του Λιδορικίου έχουν ατονήσει - μια τάση στην οποία και η δημιουργία του ταμιευτήρα έχει το ρόλο της.

Ως αποτέλεσμα, η ενότητα χερσαίων και υδάτινων βιοτόπων της τεχνητής λίμνης του Μόρνου φιλοξενεί μια πολύ ενδιαφέρουσα πανίδα. Στα θηλαστικά ξεχωριστές παρουσίες αποτελούν ο Λύκος, το Τσακάλι και η Βίδρα. Η ορνιθοπανίδα συντίθεται από περίπου 130 είδη, ανάμεσα στα οποία διακρίνουμε το Χρυσαετό, τα τρια είδη του γένους Accipiter, το Μπούφο, το Μαυροπελαργό, τον Πράσινο και το Βαλκανικό Δρυοκολάπτη καθώς και αρκετά καθαρά ορεινά είδη που διαχειμάζουν στο ήπιο υψόμετρο της Βελάς, όπως η Χιονάδα, το Χρυσοτσίχλονο και άλλα. Στα καθαρά υδρόβια και παρυδάτια, αξίζει να σημειωθεί η παρουσία ενός σημαντικού αριθμού Κορμοράνων, των τριών μεγάλων ερωδιών και ορισμένων παπιών.

Η λίμνη του Μόρνου έχει ενταχθεί στον κατάλογο Natura 2000 με τον κωδικό GR2450003.

Τα πουλιά της
τεχνητής λίμνης του Μόρνου

Αρπακτικά

Ελληνικό όνομα	Αγγλικό όνομα	Επιστημονικό όνομα
Χρυσαετός	Golden eagle	Aquila chrysaetos
Φιδαετός	Short-toed snake eagle	Circaetus gallicus
Γερακίνα	Common buzzard	Buteo buteo
Σφηκιάρης	European honey buzzard	Pernis apivorus
Διπλοσάινο	Northern goshawk	Accipiter gentilis
Ξεφτέρι	Eurasian sparrowhawk	Accipiter nisus
Σαΐνι	Levant sparrowhawk	Accipiter brevipes
Πετρίτης	Peregrine falcon	Falco peregrinus
Βραχοκιρκίνεζο	Kestrel	Falco tinnunculus
Κιρκινέζι	Lesser kestrel	Falco naumanni
Χρυσογέρακο	Lanner falcon	Falco biarmicus
Καλαμόκιρκος	Western marsh harrier	Circus aeruginosus
Χειμωνόκιρκος	Hen harrier	Circus cyaneus

Νυχτοπούλια

Ελληνικό όνομα	Αγγλικό όνομα	Επιστημονικό όνομα
Μπούφος	Eagle owl	Bubo bubo
Χουχουριστής	Tawny Owl	Strix aluco
Κουκουβάγια	Little Owl	Athene noctua
Τυτώ	Barn owl	Tyto alba
Γκιώνης	Scops Owl	Otus scops

Γλάροι & γλαρόνια

Ελληνικό όνομα	Αγγλικό όνομα	Επιστημονικό όνομα
Ασημόγλαρος της Μεσογείου	Yellow Legged Gull	Larus michahellis
Καστανοκέφαλος Γλάρος	Black headed Gull	Chroicocephalus ridibundus
Καλημάνα	Northern lapwing	Vanellus vanellus

Κορμοράνοι

Ελληνικό όνομα	Αγγλικό όνομα	Επιστημονικό όνομα
Κορμοράνος	Cormorant	Phalacrocorax carbo

Παρυδάτια

Ελληνικό όνομα	Αγγλικό όνομα	Επιστημονικό όνομα
Ακτίτης	Common Sandpiper	Actitis hypoleucos
Λασπότρυγγας	Wood sandpiper	Tringa glareola
Δασότρυγγας	Green sandpiper	Tringa ochropus
Μπεκατσίνι	Common snipe	Gallinago gallinago

Ερωδιοί

Ελληνικό όνομα	Αγγλικό όνομα	Επιστημονικό όνομα
Σταχτοτσικνιάς	Grey heron	Ardea cinerea
Αργυροτσικνιάς	Great egret	Ardea alba
Λευκοτσικνιάς	Little egret	Egretta garzetta

Πελαργοί

Ελληνικό όνομα	Αγγλικό όνομα	Επιστημονικό όνομα
Λευκοπελαργός	White stork	Ciconia ciconia
Μαυροπελαργός	Black stork	Ciconia nigra

Υδρόβια πουλιά
(Πάπιες, χήνες, βουτηχτάρια,
νερόκοτες, φαλαρίδες, κοτσέλες, πουλάδες)

Ελληνικό όνομα	Αγγλικό όνομα	Επιστημονικό όνομα
Πρασινοκέφαλη πάπια	Mallard	Anas platyrhynchos
Ψαλίδα	Northern pintail	Anas acuta
Σκουφοβουτηχτάρι	Great crested grebe	Podiceps cristatus
Νανοβουτηχτάρι	Little grebe	Tachybaptus ruficollis
Φαλαρίδα	Eurasian coot	Fulica atra
Νερόκοτα	Common moorhen	Gallinula chloropus
Νεροκοτσέλα	Water rail	Rallus aquaticus

Δρυοκολάπτες

Ελληνικό όνομα	Αγγλικό όνομα	Επιστημονικό όνομα
Πράσινος Δρυοκολάπτης	European green woodpecker	Picus viridis
Βαλκανικός Δρυοκολάπτης	Syrian woodpecker	Dendrocopos syriacus
Νανοδρυοκολάπτης	Lesser spotted woodpecker	Dryobates minor
Στραβολαίμης	Eurasian wryneck	Jynx torquilla

Κορακοειδή

Ελληνικό όνομα	Αγγλικό όνομα	Επιστημονικό όνομα
Κόρακας	Raven	Corvus corax
Κουρούνα	Carrion crow	Corvus cornix
Κάργια	Western jackdaw	Corvus monedula
Κίσσα	Eurasian jay	Garrulus glandarius
Καρακάξα	Eurasian magpie	Pica pica
Ψαρόνι	Common starling	Sturnus vulgaris

Περιστερόμορφα

Ελληνικό όνομα	Αγγλικό όνομα	Επιστημονικό όνομα
Δεκαοχτούρα	Eurasian collared dove	Streptopelia decaocto
Τρυγόνι	European turtle dove	Streptopelia turtur
Φάσσα	Common wood pigeon	Columba palumbus
Αγριοπερίστερο	Rock dove	Columba livia

Κορακιόμορφα

Ελληνικό όνομα	Αγγλικό όνομα	Επιστημονικό όνομα
Μελισσοφάγος	European bee-eater	Merops apiaster
Τσαλαπετεινός	Eurasian hoopoe	Upupa epops
Αλκυόνη	Kingfisher	Alcedo atthis

Χελιδόνια & σταχτάρες

Ελληνικό όνομα	Αγγλικό όνομα	Επιστημονικό όνομα
Σπιτοχελίδονο	Western house martin	Delichon urbicum
Σταβλοχελίδονο	Barn swallow	Hirundo rustica
Μιλτοχελίδονο	Red-rumped swallow	Cecropis daurica
Βραχοχελίδονο	Eurasian crag martin	Ptyonoprogne rupestris
Βουνοσταχτάρα	Alpine swift	Tachymarptis melba
Σταχτάρα	Common swift	Apus apus
Ωχροσταχτάρα	Pallid swift	Apus pallidus

Ορνιθόμορφα

Ελληνικό όνομα	Αγγλικό όνομα	Επιστημονικό όνομα
Πετροπέρδικα	Rock partridge	Alectoris graeca
Ορτύκι	Common quail	Coturnix coturnix

Κούκοι

Ελληνικό όνομα	Αγγλικό όνομα	Επιστημονικό όνομα
Κούκος	Common cuckoo	Cuculus canorus

Σπίζες

Ελληνικό όνομα	Αγγλικό όνομα	Επιστημονικό όνομα
Καρδερίνα	European goldfinch	Carduelis carduelis
Σπίνος	Eurasian chaffinch	Fringilla coelebs
Χειμωνόσπινος	Brambling	Fringilla montifringilla
Χιονάδα	Horned lark	Eremophila alpestris
Φανέτο	Common linnet	Linaria cannabina
Σκαρθάκι	European serin	Serinus serinus
Φλώρος	European greenfinch	Chloris chloris
Λούγαρο	Eurasian siskin	Spinus spinus
Κοκκοθραύστης	Hawfinch	Coccothraustes coccothraustes

Τσιχλόνια

Ελληνικό όνομα	Αγγλικό όνομα	Επιστημονικό όνομα
Τσιφτάς	Corn bunting	Emberiza calandra
Βλαχοτσίχλονο	Ortolan bunting	Emberiza hortulana
Βουνοτσίχλονο	Rock bunting	Emberiza cia
Σιρλοτσίχλονο	Cirl bunting	Emberiza cirlus
Καλαμοτσίχλονο	Common reed bunting	Emberiza schoeniclus
Χρυσοτσίχλονο	Yellowhammer	Emberiza citrinella

Τσίχλες

Ελληνικό όνομα	Αγγλικό όνομα	Επιστημονικό όνομα
Τσαρτσάρα	Mistle thrush	Turdus viscivorus
Τσίχλα	Song thrush	Turdus philomelos
Κεδρότσιχλα	Fieldfare	Turdus pilaris
Κότσυφας	Common blackbird	Turdus merula
Γαλαζοκότσυφας	Blue rock thrush	Monticola solitarius

Νεροκότσυφες

Ελληνικό όνομα	Αγγλικό όνομα	Επιστημονικό όνομα
Νεροκότσυφας	White-throated dipper	Cinclus cinclus

Σπουργίτια

Ελληνικό όνομα	Αγγλικό όνομα	Επιστημονικό όνομα
Σπιτοσπουργίτης	House sparrow	Passer domesticus
Δεντροσπουργίτης	Eurasian tree sparrow	Passer montanus

Κεφαλάδες

Ελληνικό όνομα	Αγγλικό όνομα	Επιστημονικό όνομα
Αετομάχος	Red backed shrike	Lanius collurio
Κοκκινοκεφαλάς	Woodchat shrike	Lanius senator

Σουσουράδες & κελάδες

Ελληνικό όνομα	Αγγλικό όνομα	Επιστημονικό όνομα
Λευκοσουσουράδα	White Wagtail	Motacilla alba
Σταχτοσουσουράδα	Grey Wagtail	Motacilla cinerea
Κιτρινοσουσουράδα	Western Yellow Wagtail	Motacilla flava
Λιβαδοκελάδα	Meadow pipit	Anthus pratensis
Νεροκελάδα	Water pipit	Anthus spinoletta

Κορυδαλλοί

Ελληνικό όνομα	Αγγλικό όνομα	Επιστημονικό όνομα
Κατσουλιέρης	Crested lark	Galerida cristata
Σιταρήθρα	Eurasian skylark	Alauda arvensis
Δεντροσταρήθρα	Woodlark	Lullula arborea

Ποταμίδες & Στριτσίδες

Ελληνικό όνομα	Αγγλικό όνομα	Επιστημονικό όνομα
Ωχροστριτσίδα	Olivaceous Warbler	Iduna pallida

Παπαδίτσες, Τσοπανάκοι και λοιποί συγγενείς

Ελληνικό όνομα	Αγγλικό όνομα	Επιστημονικό όνομα
Καλόγερος	Great tit	Parus major
Ελατοπαπαδίτσα	Coal tit	Periparus ater
Αιγίθαλος	Long-tailed tit	Aegithalos caudatus
Γαλαζοπαπαδίτσα	Eurasian blue tit	Cyanistes caeruleus
Κλειδωνάς	Sombre tit	Poecile lugubris
Βραχοτσοπανάκος	Western rock nuthatch	Sitta neumayer
Δεντροτσοπανάκος	Eurasian nuthatch	Sitta europaea
Τρυποφράχτης	Wren	Troglodytes troglodytes

Τσιροβάκοι, τριλιστές & βασιλίσκοι

Ελληνικό όνομα	Αγγλικό όνομα	Επιστημονικό όνομα
Μαυροσκούφης	Eurasian blackcap	Sylvia atricapilla
Μαυροτσιροβάκος	Sardinian warbler	Curruca melanocephala
Πυρροβασιλίσκος	Common firecrest	Regulus ignicapilla
Ψευταηδόνι	Cetti's warbler	Cettia cetti

Ψάλτες

Ελληνικό όνομα	Αγγλικό όνομα	Επιστημονικό όνομα
Θαμνοψάλτης	Dunnock	Prunella modularis

Φυλλοσκόποι

Ελληνικό όνομα	Αγγλικό όνομα	Επιστημονικό όνομα
Δασοφυλλοσκόπος	Wood warbler	Phylloscopus sibilatrix
Δεντροφυλλοσκόπος	Common chiffchaff	Phylloscopus collybita

Μυγοχάφτες

Ελληνικό όνομα	Αγγλικό όνομα	Επιστημονικό όνομα
Σταχτομυγοχάφτης	Spotted flycatcher	Muscicapa striata
Καρβουνιάρης	Black redstart	Phoenicurus ochruros
Σταχτοπετρόκλης	Northern wheatear	Oenanthe oenanthe
Ασπροκωλίνα	Western black-eared wheatear	Oenanthe melanoleuca
Μαυρολαίμης	African stonechat	Saxicola rubicola
Κοκκινολαίμης	European robin	Erithacus rubecula
Αηδόνι	Common nightingale	Luscinia megarhynchos

Ποταμίδες & Στριτσίδες

Ελληνικό όνομα	Αγγλικό όνομα	Επιστημονικό όνομα
Λιοστριτσίδα	Olive-tree warbler	Hippolais olivetorum

Κείμενο και φωτογραφίες: Τ. Αδαμακόπουλος