Το όνομα του γένους, Dianthus, προέρχεται από αναφορά του Θεόφραστου που σχετίζει το λαμπερό, συμμετρικό άνθος των φυτών με τον Δία (Dianthus=Δίας+άνθος). Tα Dianthus λέγονται συνήθως αγριογαρύφαλλα, καθώς ένας αντιπρόσωπος του γένους αποτελεί τον πρόγονο των καλλιεργούμενων καλλωπιστικών γαρύφαλλων.

Dianthus biflorus

Χάρη στα πανέμορφα λαμπερά ροζ-μωβ άνθη, που διακοσμούνται από σκουρότερα στίγματα πάνω στο σώμα των πετάλων και ασύμμετρα πριονωτές ακμές, ο Dianthus biflorus είναι ένα πολύ ελκυστικό αγριογαρύφαλλο. Η ονομασία biflorus σημαίνει ‘με δύο άνθη’, που πιθανώς συνδέεται με την μερικές φορές διακλάδωση των ανθοφόρων βλαστών ή την κατά ζεύγος εμφάνιση των ανθέων.
Σε αντίθεση με τα εντυπωσιακά άνθη, το υπόλοιπο φυτικό σώμα αποτελείται από λεπτοφυή φύλλα και βλαστούς και δύσκολα τραβάει την προσοχή. Φύεται σε ανοιχτές θέσεις και λιβάδια σε ασβεστολιθικές πλαγιές, σε βουνά της κεντρικής και νότιας ηπειρωτικής χώρας, αποτελώντας άλλο ένα ενδημικό κόσμημα της Ελλάδας.

Dianthus diffusus

Ένα βαλκανικό ενδημικό είδος, ο Dianthus diffusus έχει έντονη παρουσία στη Νότια Ελλάδα (βουνά της Αττικής, της Στερεάς Ελλάδας και της Πελοποννήσου, αλλά και στις Κυκλάδες).

Dianthus deltoides

Ο Dianthus deltoides είναι ένα είδος δίανθου που εξαπλώνεται από τη Βαλκανική έως τη σιβηρική ζώνη. Στην Ελλάδα, που αποτελεί το νότιο τμήμα της εξάπλωσής του, ενδημεί σε πετρολίβαδα μεγάλου υψομέτρου (1300-2300 μ.).
Στην Ελλάδα αναγνωρίζονται δυο υποείδη, το τυπικό deltoides, που είναι πιο ασβεστόφιλο και το συναντάμε κυρίως στα βουνά των συνόρων και τις νότιες προεκτάσεις των οροσειρών τους και το πιο περιορισμένης εξάπλωσης degenii, που ενδημεί κυρίως σε οφιόλιθους (Σμόλικας), φλύσχες (Τύμφη) και σχιστόλιθους (Γράμμος).

Dianthus fruticosus

Ο Dianthus fruticosus θα μπορούσε κάλλιστα να ονομαστεί το αγριογαρύφαλλο του Αιγαίου, καθώς αυτός ο χαμηλός θάμνος έχει αυστηρή προτίμηση σε βράχια και κρημνούς δίπλα ή κοντά στη θάλασσα, τους οποίους χρωματίζει με τα ελκυστικά ρόδινα άνθη του.
Είναι ενδημικό είδος της Ελλάδας, με τουλάχιστον 8 υποείδη διάσπαρτα στα νησιά του Αιγαίου και του Ιονίου, την Κρήτη και τις ακτές της Πελοποννήσου.

Dianthus haematocalyx

Ένα κομψό αγριογαρύφαλλο των ορεινών λιβαδιών της κεντρικής και βόρειας ηπειρωτικής Ελλάδας, με ευρύτερη Βαλκανική εξάπλωση. Τραβάει το βλέμμα με το ζωηρό φούξια χρώμα των λουλουδιών του και την όμορφη οδοντωτή και κάπως ασύμμετρη μπορντούρα που φέρουν. Κάθε φυτό φέρει αρκετά λουλουδάκια σε σχετικά κοντούς βλαστούς που ξεκινούν από μια πυκνή μαξιλαρόμορφη φυλλώδη βάση. Είναι αρκετά ποικιλόμορφο είδος και στην Ελλάδα έχουν ταυτοποιηθεί τέσσερα διαφορετικά υποείδη.
Στην Βόρεια Πίνδο συναντούμε το υποείδος pindicola, που αναπτύσσεται σε βραχώδεις και χαλικώδεις θέσεις, με κάποια προτίμηση σε σερπεντινικά εδάφη.

Dianthus integer

Τυπικό βαλκανικό ενδημικό είδος, ο Dianthus integer είναι ορεινό είδος, που συναντάται σε λιβάδια και πετρώδεις θέσεις πάνω από τα 1500 μέτρα. Έχει χαλαρή θαμνώδη μορφή με γραμμοειδή φύλλα και πολυάριθμους βλαστούς που φέρουν τα μονήρη μικρά όμορφα άνθη με τους στενούς, σωληνοειδείς καφεπράσινους κάλυκες. Τα πέταλα είναι κατάλευκα με στρογγυλεμένες ακμές, χωρίς δηλαδή να φέρουν τις χαρακτηριστικές οδοντώσεις πολλών αγριογαρύφαλλων. Αυτό το γνώρισμα που το διακρίνει μέσα στο γένος είναι πιθανότατα υπεύθυνο και για το όνομα του (integer = ακέραιος). Στην Ελλάδα συναντάμε το υποείδος minutiflorus.

Dianthus serratifolius

Ένα ελληνικό ενδημικό μικρό αγριογαρύφαλλο, με περιορισμένη εξάπλωση στην Στερεά Ελλάδα και την Πελοπόννησο. Σχηματίζει πολυάριθμους πυκνούς όρθιους βλαστούς που φέρουν τα χαριτωμένα μονήρη άνθη, με πέταλα σε λευκούς ή ιώδεις χρωματισμούς και ιδιαίτερο σχήμα, χάρη στην οδοντωτή εξωτερική τους ακμή. Αυτό το τελευταίο χαρακτηριστικό αποτυπώνεται και στο όνομά του, που προέρχεται από την λατινική λέξη serratus=πριονωτός.
Θα το συναντήσουμε σε πετρώδες ασβεστολιθικό υπόστρωμα, ανάμεσα σε φρύγανα, σε σχισμές βράχων και αλλού.

Dianthus stenopetalus

Ο Dianthus stenopetalus είναι ένα πολυετές ορεινό είδος Δίανθου με Βαλκανική εξάπλωση. Το συναντάμε σε βραχότοπους και ξερά λιβάδια, σε όλη την Ελλάδα, σε υψόμετρα 1000-2500 μ. - με εξαίρεση τον Όλυμπο, όπου φτάνει σχεδόν μέχρι τις μεγάλες κορυφές. Δεν θα τον βρούμε στην πεδινή Θεσσαλία και τα νησιά.
Έχει πολύ χαρακτηριστική συγκρότηση της ταξιανθίας, με πολλά άνθη να συσφίγγονται γύρω από την κορυφή του βλαστού, ενώ τα φύλλα του είναι γραμμοειδή και στενά - εξ'ού και το όνομα του είδους - stenopetalus.

Dianthus tymphresteus

Ο κομψότατος αυτός δίανθος είναι ενδημικός των βουνών της Στερεάς Ελλάδας και της Πελοποννήσου. Το όνομά του, άλλωστε, παραπέμπει αμέσως στον αγέρωχο Τυμφρηστό της Ευρυτανίας. Δε θα δυσκολευτούμε να τον αναγνωρίσουμε στα υπαλπικά ποολίβαδα και πετρώδεις πλαγιές, χάρη στις μεγάλες αιματόχροες κηλίδες που φέρει στη μέση κάθε ένα από τα 5 ρόδινα πέταλά του.

Dianthus viscidus

Ο Dianthus viscidus είναι ένας από τους πολλούς δίανθους που συναντούμε σε λιβάδια και πετρώδεις πλαγιές των βουνών της ηπειρωτικής Ελλάδας. Το όμορφο μωβ – ροζ άνθος του φέρει συνήθως διακόσμηση από ακανόνιστες διάσπαρτες λευκές κηλίδες, ενώ τα πέταλα στην άκρη τους είναι πάλι κάπως ακανόνιστα πριονωτά.
Είναι αρκετά διαδεδομένος σε μέσα υψόμετρα στη ηπειρωτική Ελλάδα, με την ευρύτερη εξάπλωσή του πάντως να περιορίζεται στην περιοχή των Βαλκανίων και της Τουρκίας.

Κείμενα: Απ. Καλτσής
Φωτογραφίες: Τ. Αδαμακόπουλος