Μονή Προφήτη Ηλία Ρουσσάκη
Τα μοναστήρια της Αβίας
Μονή Προφήτη Ηλία Ρουσσάκη
Η μονή Προφήτη Ηλία Ρουσσάκη βρίσκεται σε μια παλιά γεωργική περιοχή, στα ΝΑ του οικισμού Καλιανέικα της Αβίας. Η μονή, που είναι ιδιοκτησία της οικογένειας Ρουσσάκη, ιδρύθηκε στα τέλη του 18ου αιώνα και παραμένει ως ιδιωτικό εκκλησιαστικό μνημείο, χωρίς μοναχούς.
Η μονή Προφήτη Ηλία Ρουσσάκη
Το φυσικό και αμυντικό πλαίσιο
Η μονή Προφήτη Ηλία Ρουσσάκη κτίστηκε σε επίπεδη τοποθεσία, στον πυρήνα του κτήματος των Ρουσσάκηδων, που απλωνόταν ανάμεσα στο Παχυβούνι και το ρέμα Ακρούδι, πάνω σε μια ογκώδη προβολή της Αβίας προς το Μεσσηνιακό κόλπο, στις γωνίες της οποίας σχηματίζονται τα ακρωτήρια Κιτριές και Κούρτισα. Η περιοχή, που ανήκει στα Καλιανέικα, είναι απόμερη αλλά επικοινωνεί τόσο με τις Κιτριές, όσο και με το Σταυροπήγι με μονοπάτια και χωματόδρομους.
Το κτήμα των Ρουσσάκηδων ήταν μια μικρή ολοκληρωμένη αγροτική επιχείρηση με ελαιώνες, χωράφια, μποστάνια, δεξαμενές, αγροικίες και βοσκοτόπια. Μέσα στην ατμόσφαιρα της ύστερης Τουρκοκρατίας, η ίδρυση και κυρίως ο κτηριακός εξοπλισμός μιας μονής κάλυπτε αφενός την ανάγκη δημιουργίας ενός λατρευτικού χώρου, αλλά παράλληλα επέτρεπε την ανάπτυξη οριοθετικών και κυρίως αμυντικών στοιχείων. Έτσι, βασικό συστατική της μονής υπήρξε το πυργοειδές κτήριο στην είσοδο, που φτάνει τα 7 μ. σε ύψος και έχει σαφώς αμυντικό χαρακτήρα, που τον συμπλήρωνε ο ψηλός περίβολος. Ένα ακόμα αμυντικό στοιχείο της περιοχής είναι το γειτονικό σπήλαιο Σταυροπηγίου.
Σε όλη την έκταση του κτήματος, που σήμερα εντάσσεται στον απέραντο ελαιώνα της περιοχής, υπάρχουν διαμορφώσεις με πεζούλες και μονοπάτια που οδηγούν σε καλύβια, υπαίθριες στέρνες συλλογής ομβρίων και αλώνια.
Ίδρυση και δομή της μονής Προφήτη Ηλία Ρουσσάκη
Σε απόσταση περίπου 1,5 χλμ. από τα Καλιανέικα βρίσκεται το μοναστήρι της οικογένειας Ρουσσάκη. Η προσέγγιση του γίνεται από χωματόδρομο. Η παράδοση λέει πως τρία αδέρφια έφτιαξαν το 1758 την εκκλησία του Προφήτη Ηλία και ίδρυσαν ιδιωτική μονή. Οι δύο μόνασαν στο ιδιόκτητο μοναστήρι, ενώ ο τρίτος παντρεύτηκε στην περιοχή και από αυτόν κατάγεται η οικογένεια Ρουσσάκη (πιθανολογείται ότι ήταν κοκκινομάλης, εξού και Ρούσσος).
Η οικογένεια Ρουσσάκη (ή Ρουσσέα όπως γραφόταν στα δημοτολόγια) έγινε με τον καιρό ισχυρή. Λέγεται ότι ο Ρουσσάκης υπήρξε ένας από τους μεγαλύτερους καπετάνιους της περιοχής.
Το μοναστήρι αποτελείται από ένα περιτειχισμένο συγκρότημα, με τείχος που φτάνει τα 5 μέτρα στο ψηλότερο σημείο του, όπου εντάσσονται ένας τετράγωνος μονώροφος πύργος ύψους περίπου 7 μέτρων και ένα μακρόστενο διώροφο κτήριο που κάλυπτε τις ανάγκες στέγασης, διαβίωσης και αποθήκευσης. Στον τοίχο του, που είναι ταυτόχτονα και τμήμα του περιβόλου, διατηρείται αμυντική κατασκευή-πολεμίστρα.
Το μοναστήρι έχει χαρακτηριστεί ως Ιστορικό Διατηρητέο Μνημείο. Παραμένει ιδιόκτητο και σήμερα λειτουργεί ως αγροικία, εντάσσοντας αρκετές παρεμβάσεις.
Το καθολικό της μονής Προφήτη Ηλία Ρουσσάκη
Το καθολικό της μονής Προφήτη Ηλία Ρουσσάκη
Το καθολικό της μονής Προφήτη Ηλία είναι μονόκλιτος σταυροειδής ναός με οκταγωνικό τρύλο. Εσωτερικά φέρει περίτεχνο τέμπλο και ευρεία κάλυψη με τοιχογραφίες του 1758, που διατηρούνται σε καλή κατάσταση. Χαρακτηριστικό του αγιογραφικού προγράμματος είναι το πλήθος παραστάσεων με δαίμονες.
Πηγές: Νίκη Μεγαλομμάτη 2021. Μεταβυζαντινά μοναστηριακά συγκροτήματα με εγκαταστάσεις αγροτικής οικονομίας στη Μεσσηνιακή Μάνη. Διδακτ. Διατρ. Φιλοσοφική Σχολή ΕΚΠΑ
Κείμενο & φωτογραφίες: Τ. Αδαμακόπουλος
topoguide Greece
ΟΔΗΓΟΙ ΤΗΣ ΜΑΝΗΣ
Ο οδηγός Αβία topoguide είναι διαθέσιμος για συσκευές Android μαζί με άλλες δεκάδες περιοχές της Ελλάδας, μέσα στη γενική εφαρμογή topoguide Greece. Η Αβία topoguide περιλαμβάνεται στην ομάδα της Πελοποννήσου. Αποκτήστε τον οδηγό Αβία topoguide ως in-app purchase μέσα από την εφαρμογή.
Ο οδηγός Αβία topoguide είναι επίσης διαθέσιμος για συσκευές iOS (iPhone και iPad) μέσα από την γενική εφαρμογή πεζοπορικών περιοχών topoguide Greece. Αποκτήστε τον οδηγό Αβία topoguide ως in-app purchase μέσα από την εφαρμογή.
Είναι πολύ ενδιαφέρον ότι το topoguide Greece έχει τη δυνατότητα ταυτόχρονης απεικόνισης πέντε περιοχών, επιτρέποντας έτσι την συνολική προβολή του αναλυτικού χάρτη όλης της Μάνης και την εύκολη εναλλαγή των διαδρομών, των εκατοντάδων Σημείων Ενδιαφέροντος και των δεκάδων σελίδων του οδηγού με τις αναρίθμητες φωτογραφίες.