Μονή Προφήτη Ηλία Γαϊτσών
Τα μοναστήρια της Αβίας
Μονή Προφήτη Ηλία Γαϊτσών
Στα ΒΑ του χωριού Βόρειο (παλιότερα Μπρίντα) της ομάδας οικισμών Γαϊτσών (Κέντρο), πάνω σε βράχινο λόφο που επικρέμεται της Κοσκάραγας, βρίσκεται η ερειπωμένη μονή του Προφήτη Ηλία. Σε ομαλό λόφο στα νότια της μονής διακρίνονται λείψατα αρχαίου τείχους, τα οποία πιθανολογείται ότι ανήκαν στην ακρόπολη του αρχαίου πολίσματος Αλαγονία, ενώ πιστεύεται ότι στη βάση της μονής Προφήτη Ηλία κρύβονται οι βάσεις ιερού της Αρτέμιδος Λιμνάτιδος.
Η μονή Προφήτη Ηλία φαίνεται ότι ιδρύθηκε, όπως και τα πολλά άλλα μοναστήρια της περιοχής, στο δεύτερο μισό του 17ου αιώνα. Το συγκρότημα αποτελείτο από το καθολικό, τα βοηθητικά και αμυντικά κτήρια και τον περίβολο.
Η μονή Προφήτη Ηλία Γαϊτσών
Το φυσικό και αμυντικό πλαίσιο
Το μοναστήρι του Προφήτη Ηλία ανεγέρθηκε στην Τουρκοκρατία στην περιοχή Κριντίστι, κατάκορφα σε λόφο με οχυρή τοπογραφία, που γειτνιάζει σε πηγές και αξιόλογους αγροτικούς πόρους και δεσπόζει πάνω από το φαράγγι του Ριντόμου και στον κόμβο των παλιών μονοπατιών προς την Αρμίτσα, τα Πηγάδια, το Ρίντομο και τον ορεινό δρόμο που τη Μεσσηνιακή Μάνη με τον Μυστρά και τη Λακωνία μέσω του Τσάρκου.
Ακριβώς βόρεια του περιβόλου της μονής, οι πλαγιές πέφτουν κάθετα στην Κοσκάραγα και η ράχη που φέρει το μοναστήρι είναι δύσβατη. Όλος ο υπόλοιπος τόπος, όμως, είναι καλόβατος, εύφορος και με πολλά νερά. Είναι ενδεικτικό άλλωστε ότι οι Γαϊτσές έχουν απλώσει τουυ τέσσερις οικισμούς τους σε όλο πλάτος της κοιλάδας. Ακόμα και οι πλαγιές προς το Νίβο, το βουνό του Ριντόμου, προσφέρουν πολλές ευκαιρίες για καλλιέργεια και εγκατάσταση, όπως η περιοχή με το χαρακτηριστικό τοπωνύμιο Πέντε Αλώνια.
Μονή Προφήτη Ηλία Γαϊτσών.
Στο βάθος, οι χιονισμένες κορυφές του Ταϋγέτου (Κοκκινοβούνι, 1923 μ.)
Πατήστε για μεγέθυνση
Μονή Προφήτη Ηλία Γαϊτσών.
Στο βάθος, οι χιονισμένες κορυφές του Ταϋγέτου (Κοκκινοβούνι, 1923 μ.)
Από μακριά, το τοπίο μοιάζει βραχώδες και άνυδρο: κι' όμως, πλούσιες πηγές αναβλύζουν παντού, με πιο ενδιαφέρουσες αυτές λίγο ΒΑ της μονής, που τροφοδοτούσαν μια μεγάλη συστοιχία έξι νερόμυλων, που τροφοδοτούνταν σειριακά, χαμηλώνοντας προς τη Κοσκάραγα. Κάτω από τη μονή, σε θέση αδύνατον να αξιοποιηθεί με τον τεχνικό εξοπλισμό της εποχής, ανάβλυζε η μεγάλη πηγή Άβουρος.
Πέτρνα γεφύρια, αθάνατα καλτερίμια, αλώνια και απέραντες γεωργικές εκτάσεις σε πεζούλες συμπλήρωναν τα εργαλεία νομής του χώρου.
Ίδρυση και δομή της μονής Προφήτη Ηλία Γαϊτσών
Η περιοχή των Γαϊτσών (στο κέντρο της εικόνας, το Ανατολικό)
και η τομή της χαράδρας της Κοσκάραγας
Πατήστε για μεγέθυνση
Η περιοχή των Γαϊτσών (στο κέντρο της εικόνας, το Ανατολικό)
και η τομή της χαράδρας της Κοσκάραγας
Η πρόσβαση στη μονή ελέγχετο από δύστροπη είσοδο, που ήταν υπερυψωμένη και σε βράχινο υπόστρωμα. Ο περίβολος οριοθετούσε έναν πολυγωνικό χώρο και συμπληρωνόταν με το φυσικό βράχο. Στα νότια βρισκόταν ένα διώροφο ορθογώνιο κτίσμα, που εξυπηρετούσε όλες τις κύριες λειτουργίες της μονής. Δίπλα του διακρίνεται ένα ακόμα κτίσμα, πολύ ερειπωμένο πλέον, που είχε αμυντικό ρόλο.
Το καθολικό της μονής Προφήτη Ηλία
Το καθολικό της μονής Προφήτη Ηλία Γαϊτσών
Το καθολικό της μονής Προφήτη Ηλία ανήκει στον τύπο του μονόχωρου δρομικού καμαροσκέπαστου ναού με τρούλο και έχει τρίπλευρη αψίδα του ιερού. Ο οκτάπλευρος τρούλος με το ευρύ κυλινδρικό τύμπανο είναι νεότερη μετασκευή του 1952.
Η τοιχοποιΐα έχει γίνει με αργολιθοδομή και μεγάλο αριθμό πλίνθων, μάλλον άτακτα ενσωματωμένων στους αρμούς. Οι γωνίες σταθεροποιούνται με ασβεστολιθικούς γωνιόλιθους και λαξευμένους πωρόλιθους.
Εσωτερικά ο ναός ήταν κατάγραφος με τοιχογραφίες λαϊκής τέχνης του 18ου αιώνα, μεγάλο μέρος των οποίων έχει καταστραφεί και επικαλυφθεί με τσιμεντοκονιάματα. Το περίτεχνο ξυλόγλυπτο τέμπλο φέρει επιγραφή με χρονολογία 1774.
Η μονή Προφήτη Ηλία Γαϊτσών στον ευρύτερο πλαίσιο
Η μονή Προφήτη Ηλία Γαϊτσών χρησιμοποιήθηκε τόσο κατα την διάρκεια του Ελληνοτουρκικού όσο και κατά την διάρκει του Ελληνογερμανικού πολέμου ως παρατηρητήριο.
Οι κάτοικοι του Βόρειου οργανώνουν κάθε χρόνο στις 20 Ιουλίου τοπικό πανηγύρι.
Διαδρομές που διέρχονται από τη μονή Προφήτη Ηλία Γαϊτσών
Η κυριότερη πεζοπορική διαδρομή που περνά κοντά από τη μονή Προφήτη Ηλία Γαϊτσών είναι η πορεία Βόρειο-Πηγάδια.
Πηγές: Νίκη Μεγαλομμάτη 2021. Μεταβυζαντινά μοναστηριακά συγκροτήματα με εγκαταστάσεις αγροτικής οικονομίας στη Μεσσηνιακή Μάνη. Διδακτ. Διατρ. Φιλοσοφική Σχολή ΕΚΠΑ
Κείμενο & φωτογραφίες: Τ. Αδαμακόπουλος
topoguide Greece
ΟΔΗΓΟΙ ΤΗΣ ΜΑΝΗΣ
Ο οδηγός Αβία topoguide είναι διαθέσιμος για συσκευές Android μαζί με άλλες δεκάδες περιοχές της Ελλάδας, μέσα στη γενική εφαρμογή topoguide Greece. Η Αβία topoguide περιλαμβάνεται στην ομάδα της Πελοποννήσου. Αποκτήστε τον οδηγό Αβία topoguide ως in-app purchase μέσα από την εφαρμογή.
Ο οδηγός Αβία topoguide είναι επίσης διαθέσιμος για συσκευές iOS (iPhone και iPad) μέσα από την γενική εφαρμογή πεζοπορικών περιοχών topoguide Greece. Αποκτήστε τον οδηγό Αβία topoguide ως in-app purchase μέσα από την εφαρμογή.
Είναι πολύ ενδιαφέρον ότι το topoguide Greece έχει τη δυνατότητα ταυτόχρονης απεικόνισης πέντε περιοχών, επιτρέποντας έτσι την συνολική προβολή του αναλυτικού χάρτη όλης της Μάνης και την εύκολη εναλλαγή των διαδρομών, των εκατοντάδων Σημείων Ενδιαφέροντος και των δεκάδων σελίδων του οδηγού με τις αναρίθμητες φωτογραφίες.