Ανακαλύψτε τον Όλυμπο

Κείμενο και φωτογραφίες: Τ. Αδαμακόπουλος

Σκεπασμένος από χιόνια, μύθους ή σύννεφα, ο Όλυμπος είναι το ψηλότερο αλλά και το πιο ξακουστό βουνό της Ελλάδας. Στο όριο ανάμεσα στη Μακεδονία και τη Θεσσαλία, δεσπόζει πάνω από το Θεσσαλικό κάμπο και το Θερμαϊκό κόλπο.

Στα νότια χωρίζεται από τον Κάτω Όλυμπο με το ρέμα της Ζηλιάνας. Η δυτική - νοτιοδυτική του πλευρά κατηφορίζει μέσα από λοφώδεις κτηνοτροφικές περιοχές προς τον κάμπο της Ελασσόνας, ενώ στα βορειοδυτικά χωρίζεται ασαφώς από τον Τίταρο και τα Πιέρια, με το διάσελο Σταυρός, στο δρόμο Πέτρας - Κοκκινοπλού.
Ωστόσο, αν και ορεογραφικά υπάρχει μια σύνδεση με τα βουνά της Αλμωπίας (Βέρμιο, Πιέρια, Τίταρος), η επαφή με τη Βουνάσα - και μέσω αυτής με το Βούρινο - διακόπτεται από τις μεγάλες αύλακες του Σαρανταπόταμου και του Αλιάκμωνα: έτσι περιβαλλοντικά ο Όλυμπος είναι σχετικά αποκομένος από την οροσειρά της Πίνδου, αποτελώντας ένα νησί στο πέλαγος της ελληνικής της βιογεωγραφίας.
Παρόλη την απομόνωσή του, που εκφράζεται έντονα μέσα από την ιδιόμορφη χλωρίδα του, ο Όλυμπος, χάρη στην μεγάλη συνολική έκταση, αλλά κυρίως στην αλληλουχάι άβατων, απόκρημων κοιλάδων, αποτέλεσε καταφύγιο πολλών σπάνιων ζώων, ανάμεσα στα οποία το Αγριόγιδο (Rupicapra rupicapra), του οποίου φιλοξενεί το μεγαλύτερο πληθυσμό στην Ελλάδα. Αρκετά άλλα μεγάλα θηλαστικά, όπως ο Λύκος και η Αρκούδα, αποτολμούν και σποραδικά καταφέρνουν να φτάσουν μέχρι εδώ, από τα Πιέρια ή τα Καμβούνια.

O Όλυμπος έχει δεκάδες κορφές πάνω από 2.000 μέτρα με ψηλότερη το Μύτικα, 2918 μέτρα. Μαζί με τις γειτονικές του κορφές Στεφάνι, Σκάλα και Σκολιό, όλες γύρω στα 2.900 μέτρα, σχηματίζουν ένα εντυπωσιακό βράχινο πέταλο που δεσπόζει πάνω από την παγετωνική κοιλάδα των Μεγάλων Καζανιών. Βόρεια και νότια του πετάλου των κορφών, υψώνονται ομαλά ο Προφήτης Ηλίας και ο Άγιος Αντώνης, και οι δύο κοντά στα 2.800 μέτρα. Νοτιοανατολικά από τον Αγ. Αντώνη, μια σημαντική σε έκταση περιοχή, με υψόμετρο γύρω στα 2.500 μέτρα προσθέτει μερικές ακόμα εξάρσεις στο σύστημα των κορφών: Καλόγερος, Πάγος, Μεταμόρφωση, Φράγκου Αλώνι και άλλες. Τέλος στα δυτικά του Αγ. Αντώνη, ξεκόβεται με βορεινή διεύθυνση η κορυφογραμμή του Φλάμπουρσυ - Κίτρους.

Τον ορεινό όγκο του Ολύμπου αυλακώνουν βαθειές χαράδρες, με γνωστότερη αυτή του Ενιπέα, που ξεκινάει από το πέταλο των Σταυροϊιών με ανατολική διεύθυνση για να καταλήξει στην πεδιάδα του Λιτόχωρου. Το ρέμα του Ενιπέα σχηματίζεται από πολλές πηγές, με πιο γνωστή τη μεγάλη πηγή στη θέση Πριόνια, στα 1.000 μέτρα υψόμετρο, όπου άφθονο νερό αναβλύζει μέσα από τους βράχους. Η χαράδρα συνεχίζει υγρή, με πλούσια βλάστηση και απόκρημνες βραχώδεις πλαγιές μέχρι την έξοδό της όπου ορθώνονται σαν φρουροί οι ορθοπλαγιές της Ζηλνιάς και της Γκόλνας.

Η βόρεια πλευρά του βουνού σημαδεύεται από δύο μεγάλες χαράδρες, του Παπά το ρέμα και το Ξερολάκκι. Στη δυτική πλευρά του βουνού, η κυριότερη χαράδρα είναι η Σταλαγματιά που ανοίγεται ανάμεσα στις κορυφογραμμές του Φλάμπουρου και Πύργου Γρίβα και καταλήγει νότια από τον Κοκκινοπλού. Πολλές ακόμα χαράδρες και ρεματιές αυλακώνουν την ανατολική πλευρά του βουνού, με πιο ενδιαφέρουσες αυτές της Μάλτας και της Σκανδαλιάρας.

Ο Όλυμπος είναι το μεγαλύτερο, αξιολογότερο και πιο δημοφιλές πεδίο πεζοπορίας, ορειβασίας και ορειβατικού σκι στην Ελλάδα. Παράλληλα, είναι το βουνό με τους περισσότερους και πιο γνωστούς αγώνες ορεινού τρεξίματος. Τέλος, οι μεγάλες και κάθετες ορθοπλαγιές του προκάλεσαν απο τη δεκαετία του 1950 τους Έλληνες και άλλους Ευρωπαίους αναρριχητές, που "άνοιξαν" δεκάδες διαδρομές, ανάμεσα στις οποίες μερικές από τις δυσκολότερες διαδρομές υψηλού βουνού στη χώρα.
Οι ορεινές δραστηριότητες στηρίζονται σε ένα διαρκώς επεκτεινόμενο πλέγμα μονοπατιών, που τα περισσότερα είναι πολύ καλά συντηρημένα και σηματοδοτημένα, και πλαισιώνονται από 9 καταφύγια και 6 καταφύγια ανάγκης. Δείτε περισσότερες πληροφορίες για τα καταφύγια στην ειδική σεδίδα Καταφύγια του Ολύμπου.