Η χλωρίδα της Βασιλίτσας
Η φύση της Βασιλίτσας
Η χλωρίδα της Βασιλίτσας
Η χλωρίδα της Βασιλίτσας συνιστά ένα γενναίο υποσύνολο της ποικιλίας σπάνιων ή τουλάχιστον ασυνήθιστων φυτών της οφιολιθικής σειράς της ΒΑ Πίνδου.
Campanula albanica subsp. albanica
Οι οφιόλιθοι είναι μια σύνθετη ακολουθία πετρωμάτων που αποτελείται από μαγματικά και ηφαιστειακά υλικά. Η τεκτονική ιστορία των οφιολίθων και η γένεση των βουνών της Πίνδου απασχόλησε εκτενώς τους γεωλόγους μέσα στον 20ο αιώνα, χωρίς να υπάρχει μια σαφής και γενικώς αποδεκτή θεωρία για το αν οι οφιόλιθοι αποτελούν αυτόχθονο και υποκείμενο στρώμα, πάνω στο οποίο έχουν επωθηθεί οι ιζηματογενείς σχηματισμοί ή πρόκειται για μάζες που επικάθηνται στο ανθρακικό υπόβαθρο. Από την οπτική της βιογεωγραφίας πάντως, στην Ελλάδα η επιφανειακή παρουσία των οφιολίθων σχηματίζει μια σειρά νησίδες που διατάσσονται παράλληλα με τις τεκτονικές ζώνες και χαμηλώνουν υψομετρικά από τον άξονα της Πίνδου προς τα ΝΑ. Έτσι, η παρουσία αφιολιθικών και συνοδών σχηματισμών μεγάλου υψομέτρου περιορίζεται στη ζώνη της ΒΑ Πίδου και συγκεκριμένα στη σειρά Ζυγός/Λύγκος (Βάλια Κάλντα)/Βασιλίτσα/Σμόλικας.
Viola albanica
Οι οφιόλιθοι εξαλοιώνονται προς σερπεντίνες, οι οποίοι με τη σειρά τους δημιουργούν εδάφη πολύ φτωχά σε κάλιο και φωσφόρο και πλούσια σε βαρέα μέταλλα, εδαφικές συνθήκες ελάχιστα κατάλληλες για τα περισσότερα φυτικά είδη, που έχουν εξελιχθεί σε αλκαλικά και ανθρακικά περιβάλλοντα.
Έτσι, η χλωρίδα των οφιολιθικών όγκων της Πίνδου έχει να αντιμετωπίσει τέσσερις τύπους "αντιξοότητας":
- τον υψομετρικό παράγοντα: περιβάλλοντα με ελάχιστο υψόμετρο 1000 μ. και μέγιστο τα 2637 μ. (Σμόλικας), με ότι αυτό συνεπάγεται αναφορικά στις κλιματικές συνθήκες
- το γεωγραφικό παράγοντα: Η ΒΑ Πίνδος εκτείνεται στην περιοχή γύρ από τον 40 παράλληλο, άρα σε μια περιοχή λιγότερο φιλική κλιματικά από ότι η κεντρική και νότια Ελλάδα,
- το βιογεωγραφικό παράγοντα: η ΒΑ Πίνδος είναι σχετικά απομονωμένη τόσο από τον βαλκανικό πυρήνα ειδογένεσης, όσο και από τη μεσογειακή ζώνη, ενώ ταυτόχρονα οι πλησιέστερες θέσεις ίδιου πετρώματος είναι απομακρυσμένες (Βούρινος) και σαφώς μικρότερου υψομέτρου (1800 μ.)
- τον εδαφικό παράγοντα: οι σερπεντίνες και οι περιδοτίτες δημιουργούν όξινα εδάφη, ακατάλληλα για τα περισσότερα φυτικά είδη.
poeticus
subsp. radiiflorus
teucrioides
subsp. alpinus
Ειδικά στη ζώνη πάνω από τα 1500 μ., η επικάλυψη των πιο πάνω παραγόντων συνθέτει ένα περιβάλλον με πολύ ειδικές συνθήκες, στο οποίο μπορούν να επιβιώσουν πολύ λιγότερα φυτά από ότι στα ασβεστολιθικά βουνά, όπως η γειτονική Τύμφη και τα ανάλογα βουνά της νότιας χώρας. Έτσι η χλωρίδα της ΒΑ Πίνδου παρουσιάζει μια ποικιλότητα σαφώς μικρότερη των ασβεστολιθικών βουνών, περιλαμβάνει όμως τα είδη έχουν περιορισμένη εξάπλωση, ενδεχομένως μόνο στο εσωτερικό της οροσειράς και έτσι θεωρούνται επιστημονικά πολύ ενδιαφέροντα. Περιλαμβάνει επίσης αρκετά βαλκανικά είδη - εύγλωτη η παρουσία ειδών με χαρακτηριστικό όνομα albanica - με ή χωρίς οφιολιθικές προσαρμογές. Τέλος, όπως είναι φυσικό, περιλαμβάνει και αρκετά είδη ευρείας γεωγραφικής, πετρολογικής και υψομετρικής ανοχής.
alpina
salicaria
Στις πετροπλαγιές των κορυφών θα βρούμε φυτά που είναι εξίσου γνωστά από τις ασβεστολιθικές πλαγιές μεγάλου υψομέτρου της Πίνδου, όπως το Podospermum roseum subsp peristericum, η Arabis alpina, το Asyneuma limonifolium, το Myosotis alpestris subsp suaveolens και ο Crocus chrysanthus.
tymphaea
hawkinsiana
Στα υγρά λιβάδια γύρω από τις λίμνες θα βρούμε την ευρείας κατανομής στη Βόρεια Πίνδο Gentiana verna subsp. balcanica και το λαμπερό Geum coccineum, ενώ σε όλες τις βραχώδεις ρεματιές πάνω από τα 1000 μ. θα συναντήσουμε αποικίες της Pinguicula crystallina subsp. hirtiflora.
epirota
dukadjinica
Σε αντίθεση με τις πιο πάνω οικογένειες, οι ορχιδέες δεν φαίνεται να ανταποκρίθηκαν στην πρόκληση να αναπτύξουν ειδικές προσαρμογές για το περιβάλλον των οφιολίθων. Έτσι, η ποικιλία ορχιδεών που θα βρούμε στη Βασιλίτσα είναι μάλλον περιορισμένη και αφορά κυρίως είδη των υγρών τοποθεσιών - όπου το εδαφικό στρώμα είναι παχύτερο και πιο φιλόξενο -, με κύριους εκπροσώπους τα πιο διαδεδομένα μέλη των γενών Epipactis, Anacamptis, Dactylorhiza και Orchis και λίγες εκπλήξεις, όπως την Corallorhiza trifida και την Ophrys helenae.
helleborine
sambucina
Κείμενο & φωτογραφίες: Τ. Αδαμακόπουλος
topoguide greece
Η χλωρίδα της Βασιλίτσας
Ο οδηγός είναι διαθέσιμος για συσκευές Android ως μία απο τις δεκάδες διαθέσιμες περιοχές της Ελλάδας, μέσα στη γενική εφαρμογή topoguide greece. Η Βάλια Κάλντα περιλαμβάνεται στην ομάδα της Βόρειας Ελλάδας. Αποκτήστε τον οδηγό της Βάλια Κάλντα ως in-app purchase μέσα από την εφαρμογή.
Ο οδηγός Βάλια Κάλντα topoguide είναι επίσης διαθέσιμος για συσκευές iOS (iPhone και iPad) μέσα από την γενική εφαρμογή πεζοπορικών περιοχών Topoguide Greece. Αποκτήστε τον οδηγό της Βάλια Κάλντα, που περιλαμβάνεται στην ομάδα της Βόρειας Ελλάδας, ως in-app purchase μέσα από την εφαρμογή.
Η εφαρμογή παρέχει ενεργητική πλοήγηση κατά μήκος των διαδρομών, καθώς και έναν πλούσιο οδηγό στη γεωγραφία, τη φύση και τον πολιτισμό της περιοχής.
