Πεζοπορία στο Γράμμο

Λιανοτόπι-Μικρό Νοσοκομείο ΔΣΕ

Το Νοσοκομείο του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας (ΔΣΕ), απλώνεται βόρεια και νότια της Βλαχόστρατας που συνέδεε το Λιανοτόπι με την Γράμοστα. Είναι ένα από τα εμφανέστερα κτιστά μνημεία που άφησε πίσω του ο Δημοκρατικός Στρατός Ελλάδας.

Το Νοσοκομείο του ΔΣΕ στο Γράμμο λειτούργησε αρχικά στο Γιαννοχώρι και το Μονόπυλο και μεταφέρθηκε στη συνέχεια και εγκαταστάθηκε σε δύο θέσεις στην ανατολική πλευρά της κορυφής Σκάλα, η πρώτη κοντά σε μεγάλη σπηλιά στην ανατολική πύλη του φαραγγιού του Αλιάκμονα, θέση κρυπτική και ασφαλή, που επέτρεπε αθέατους ελιγμούς διαφυγής, και η δεύτερη, πολύ μεγαλύτερη, ψηλότερα στη βάση των βράχων της Σκάλας. Σήμερα, με τον όρο Νοσοκομείο του ΔΣΕ εννούμε την πάνω, μεγάλη εγκατάσταση. Η μονάδα της σπηλιάς, όπου μεταφέρθηκε ένα μικρό τμήμα του κυρίως νοσοκομείου, για μόλις δυο μέρες, την παραμονή του ελιγμού του ΔΣΕ από το Γράμμο προς το Βιτσι (21 Αυγούστου 1948), λέγεται Μικρό Νοσοκομείο. Εκ παραδρομής, τα προηγούμενα χρόνια, η θέση του Νοσοκομείου του Γράμμου είχε ταυτιστεί με το Μικρό Νοσοκομείο, δηλαδή με τις σπηλιές, που ως φυσικό στοιχείο είναι αναγνωρίσιμο και εντυπωσιακό.

Διαβάστε περισσότερα για το μεγάλο Νοσοκομείο του ΔΣΕ στο Γράμμο.

×

Λιανοτόπι-Μικρό Νοσοκομείο ΔΣΕ
Η μεγάλη σπηλιά του νοσοκομείου

Σήμερα, η ευκολότερη προσπέλαση της θέσης του Μικρού Νοσοκομείου γίνεται από το Λιανοτόπι. Το μονοπάτι ανηφορίζει με ήπιες κλίσεις μέσα σε δάσος μαυρόπευκων μέχρι το τέλος δασικού δρόμου. Λίγο μετά το τέλος του δρόμου, βρίσκουμε άνοιγμα στα δεξιά, από όπου ξεκινά δρομάκος δασικών μηχανημάτων, που κατηφορίζει βιαστικά προς την είσοδο του φαραγγιού. Ο δρομάκος αυτός καταλήγει στη μικρή, κρυπτική λωρίδα ήπιου αναγλύφου, ακριβώς μπροστά στο φαράγγι, δίπλα σε πηγές και κάτω από τη στέγη των θεόρατων βράχων. Εδώ θα δούμε τα ερείπια ενός μεγάλου κτιρίου του νοσοκομείου, που κατασκευαστηκε το 1947. Από εδώ, ένα στενό και κάπως εκτεθειμένο μονοπάτι μας φέρνει στη χαμηλότερη - και μεγαλύτερη - σπηλιά. Η θέση είναι πολύ κοντά στην κοίτη του ποταμού, που ωστόσο δρασκελίζεται μόνο το καλοκαίρι.

Λιανοτόπι-Μικρό Νοσοκομείο ΔΣΕ
Στις πύλες του φαραγγιού, λίγα μέτρα από την είσοδο της σπηλιάς

Για την προσπέλαση του ιστορικού αυτού τόπου από τη Γράμοστα, μπορείτε να ακολουθήσετε ανάδρομα τη Βλαχόστρατα, στην κατεύθυνση από τη Γράμοστα προς το Λιανοτόπι. Στην επισημασμένη διακλάδωση θα κατεβείτε ένα δύσβατο δρομάκι απόληψης δασικών προϊόντων που θα σας φέρει στο πλάτωμα κοντά στη σπηλιά (ευδιάκριτο ερειπωμένο κτίσμα, σκαμένο σε βάθος). Από εδώ ένα σύντομο αλλά δύσκολο μονοπάτι οδηγεί στη σπηλιά.

Σήμανση

Πινακίδες και σημάδια

Η διαδρομή είχε κάποια σποραδική σήμανση με κίτρινα σημάδια και κορδέλες, καθώς και μερικές παλιές πινακίδες. Πρόσφατα, επ' ευκαιρία αγώνα ορεινού τρεξίματος στο Γράμο, στο πρώτο τμήμα της διαδρομής τοποθετήθηκαν μεγάλα σημάδια με κόκκινο κύκλο σε λευκό κυκλικό φόντο. Τέλος, στο πλαίσιο του προγράμματος Interreg του Δήμου Νεστορίου έγινε η συστηματική και πλήρης σήμανση με μεταλλικά πλακίδια (κίτρινο τετράγωνο σε λευκό φόντο).

Πέραν των επιβεβαιωτικών σημαδιών, η επισήμανση περιλαμβάνει δύο πινακίδες διαδρομής στην αρχή και το τέλος της πορείας, καθώς και αρκετές πινακίδες κατεύθυνσης. Στο Λιανοτόπι, υπάρχει ακόμα μια μεγάλη πινακίδα που εξηγεί τη χωροταξία και το χρονικό πλαίσιο λειτουργίας των νοσοκομείου του ΔΣΕ.

Η πινακίδα των διαδρομών της περιοχής έχει τοποθετηθεί στο κέντρο της Γράμοστας.

Επισημάνσεις και χρήσιμα

Βατότητα και δυσκολία

Όλη η διαδρομή είναι εύκολη, εκτός από το τελευταίο τμήμα στο στενό μονοπάτι από το πλάτωμα προς τη σπηλιά. Στο σκέλος αυτό έχει τοποθετηθεί ένα σταθερό σχοινί μήκους 30 μ., που καλύπτει το πιο απόκρημνο τμήμα.

Από τη σπηλιά είναι σχετικά εύκολο να κατέβει κανείς στην κοίτη του Γραμοστιανού ρέματος, στη μέση του φαραγγιού.

Από το Λιανοτόπι μέχρι τη σπηλιά, η πορεία έχει μήκος 2.2 χλμ. και μπορεί να γίνει σε 1ω30-2 ώρες.

Η κρήνη στο Λιανοτόπι δεν έχει νερό.

Κείμενο: Θανάσης Λεκάτης
Φωτογραφίες: Τ. Αδαμακόπουλος

topoguide Greece

Οδηγός του Γράμμου

Η διαδρομή Λιανοτόπι-Μικρό Νοσοκομείο Ανταρτών περιλαμβάνεται στον οδηγό Γράμμος topoguide.

Ο οδηγός Γράμμος topoguide είναι διαθέσιμος για συσκευές Android ως μία απο τις δεκάδες διαθέσιμες περιοχές της Ελλάδας, μέσα στη γενική εφαρμογή topoguide Greece. Ο Γράμμος περιλαμβάνεται στην ομάδα της Βόρειας Ελλάδας. Αποκτήστε τον οδηγό του Γράμμου ως in-app purchase μέσα από την εφαρμογή.

Ο οδηγός Γράμμος topoguide είναι επίσης διαθέσιμος για συσκευές iOS (iPhone και iPad) μέσα από την γενική εφαρμογή πεζοπορικών περιοχών Topoguide Greece. Αποκτήστε τον οδηγό του Γράμμου ως in-app purchase μέσα από την εφαρμογή, κάνοντας τη σχετική αγορά από την ομάδα της Βόρειας Ελλάδας.

Ο οδηγός παρέχει ενεργητική πλοήγηση κατά μήκος της διαδρομής, καθώς και έναν πλούσιο οδηγό στη γεωγραφία, τη φύση και τον πολιτισμό της περιοχής του Γράμμου.

Όλα τα σημεία ενδιαφέροντος που απεικονίζονται στο χάρτη αποτελούν διαδραστικές πηγές πληροφορίας του οδηγού: στο πεδίο, κάθε σημείο προβάλλεται αυτόματα στην οθόνη όταν το πλησιάζουμε και μας οδηγεί στο σχετικό λήμα του ψηφιακού οδηγού που περιέχεται στην εφαρμογή.