Πόλγες της Στερεάς Ελλάδας

Στερεά Ελλάδα

Πόλγες: οι τρύπιες λίμνες

Panrassos topoguide
Οροπέδιο Λιβαδιού Αράχωβας, η πιο γνωστή πόλγη της νότιας Ελλάδας

Ο ασβεστόλιθος είναι ιζηματογενές πέτρωμα που δημιουργήθηκε στους πυθμένες των θαλασσών. Στη φάση της ιζηματογένεσης, τα νεοδημιουργηθέντα στρώματα ήταν αρχικά συμπαγή. Ο συμπαγής ασβεστόλιθος έχει χαμηλό πορώδες και μπορεί να θεωρηθεί αδιαπέρατος στο νερό σχηματισμός. Ωστόσο, όταν οι στρώσεις αυτές δέχθηκαν στην πίεση των τεκτονικών δυνάμεων, οι οποίες τους πτύχωσαν και τους προώθησαν στο ύψος των οροσειρών, κερματίστηκαν σε τεμάχη και κατατμήθηκαν από ρήγματα, δημιουργώντας το γνωστό σε όλους κατακερματισμένο τοπίο των ασβεστολιθικών Ελληνικών βουνών. Οι κερματισμένες αυτές επιφάνειες είναι φυσικά έντονα περατές στα όμβρια νερά.

Το όμβριο νερό περιέχει σημαντικά ποσοστά διοξειδίου του άνθρακα (CO2), τα οποία έχει δεσμεύσει κυρίως από την ατμόσφαιρα. Οι ασβεστόλιθοι, που συντίθενται σχεδόν αποκλειστικά από ανθρακικά συστατικά, είναι ιδιαίτερα εύτρωτοι στην όξινη επίδραση του ασθενούς αλλά άφθονου ανθρακικού οξέος (H2CO3). Οι σκληρές μάζες τους μετατρέπονται σε διαλυτά όξινα ανθρακικά άλατα (CaCO3) και διαρρέουν με το νερό της βροχής, αφήνοντας πίσω τους διάφορα κενά. Η διαδικασία αυτή λέγεται καρστική διάβρωση.

Ο όρος καρστ είναι το τοπωνύμιο μιας περιοχής της Δαλματίας, όπου το τοπίο έχει διαμορφωθεί έντονα από την διάλυση των ασβεστολίθων. Κατ' επέκταση, ο όρος και τα παράγωγά του αναφέρονται στις χημικές διεργασίες και τις μορφολογικές επιδράσεις της διάλυσης των ασβεστολίθων. Οι διαμορφώσεις αυτές μπορούν να εκφράζονται υπόγεια ή επιφανειακά.

Οι βασικές υπόγειες καρστικές μορφές είναι τα σπήλαια και τα βάραθρα.

Οι επιφανειακές εκφράσεις της καρστικής διάβρωσης μπορούν να πάρουν τις πιο κάτω μορφές:

Δακτυλογλυφές

Οι δακτυλογλυφές είναι επιφανειακές αυλακώσεις ενός συμπαγούς ασβσετολιθικού μετώπου, που δημιουργούνται από τη ροή των όξινων όμβριων νερών. Το πλάτος και το βάθος των νευρώσεων κυμαίνεται από την τάξη του χιλιοστού μέχρι και του μέτρου. Πρόκειται για ένα πολύ διαδεδομένο και αισθητικά ελκυστικό στοιχείο.

Καρστικά φρέατα

Μικρά ή μεγαλύτερα χάσματα, ακανόνιστης κάτοψης και συνήθως μικρού βάθους.

Δολίνες

Η δολίνη (από το σλαβικό όρο doline) είναι μια μικρή ή μεγαλύτερη, συνήθως κυκλικής κάτοψης και μικρού βάθους, κοιλότητα, που προέρχεται από την εγκατακρήμνιση ή υποχώρηση του ασβεστολιθικού υποστρώματος - και συνεπώς και του εδάφους που στηριζόταν σε αυτό - λόγω χαλάρωσης του βραχώδους σκελετού από την καρστική διάλυση. Οι δολίνες είναι πολύ συνηθισμένο στοιχείο της καρστικής τοπογραφίας των ελληνικών βουνών.

Ουβάλες

Ουβάλα λέγεται μια συστοιχία γειτονικών δολινών, που συνδέονται μεταξύ τους, δημιουργώντας ένα μεγαλύτερο τοπίο κοιλοτήτων.

Πόλγες

Άλλος ένας σλαβικός όρος (polje) που αναφέρεται στα μεγάλα και κοίλα οροπέδια, που γεννήθηκαν από ένα συνδυασμό τεκτονικής δράσης και καρστικής διάβρωσης. Οι πόλγες είναι εμφανέστατες κοίλες λεκάνες, ποικίλης γεωμετρίας, όπου ωστόσο μπορούμε να αναγνωρίσουμε έστω αφαιρετικά ένα ελλειπτικό σχήμα με το μεγάλο άξονα να ευθυγραμμίζεται με τις κυρίαρχες κατευθύνσεις των ρηγμάτων της περιοχής.

Χαρακτηριστικό στοιχείο μιας πόλγης - και βασική διαφορά της από μια δολίνη, ακόμα και μεγάλων διαστάσεων - είναι η ύπαρξη υδρογραφικού δικτύου που κατευθύνεται προς το εσωτερικό της λεκάνης. Η πόλγη μπορεί ακόμα να αυλακώνεται από ρεματιές στο επίπεδο μέρος της, όπου συγκεντρώνονται τα νερά των πλαγιών και οδηγούνται προς το σημείο αποφόρτισης.

Σε κάθε πόλγη, υπάρχει συνήθως μία τουλάχιστον ορατή καταβόθρα, από όπου αποστραγγίζονται τα πλημμυρικά νερά, αν και η αποστράγγιση μπορεί να γίνεται και μέσω διάσπαρτων μικρών φρεατίων. Συχνά, η πόλγη έχει ένα τμήμα που μετατρέπεται σε λίμνη την υγρή περίοδο του έτους, ενώ ένα άλλο τμήμα μπορεί να είναι συνέχεια χέρσο και να καλλιεργείται. Η αποφόρτιση της πόλγης μπορεί να έχει βελτιωθεί με αποστραγγιστικό δίκτυο από πρόχχειρα κανάλια ή ακόμα και με ένα μεγαλύτερο έργο διαχείρισης του υδάτινου όγκου, όπως στην περίπτωση του Λιβαδιού Αράχωβας.

Η πιο μεγάλη πόλγη στην Ελλάδα είναι η λεκάνη της Κωπαΐδας. Πρόκεται για ένα τεράστιο σύστημα ρεματιών, επιπέδων και καταβοθρών, δημιούργημα μεγάλων τεκτονικών κατακρημνίσεων και μακρόχρονης καρστικής διάλυσης. Άλλες πολύ μεγάλες πόλγες είναι τα οροπέδια του Λασιθίου, της Νίδας και του Ομαλού στην Κρήτη - και τα τρία σε άμεση σχέση με τα τρία μεγάλα βουνά του νησιού.

Στις δολίνες και τις πόλγες (και φυσικά και στις ουβάλες), ο πυθμένας καλύπτεται από μικρό ή μεγαλύτερο στρώμα κόκκινου χώματος (terra rossa).

Πιο κάτω, παρουσιάζονται μερικές από τις πιο μεγάλες και εντυπωσιακές πόλγες της Στερεάς Ελλάδας. Το θέμα είναι εξαιρετικά ενδιαφέρον από γεωλογική, περιβαλλοντική και ιστορική σκοπιά και η σελίδα θα ενημερώνεται περιοδικά με νεότερα στοιχεία.


Το οροπέδιο των Σκούρτων

Η πόλγη των Σκούρτων είναι μια πολύ μεγάλη, ρηχή λεκάνη που απλώνεται από τον οδικό άξονα Σκούρτα-Στεφάνη μέχρι την Πύλη. Η γεωμετρία της λεκάνης είναι ακανόνιστη, αλλά κυριαρχεί ένα ελλειψοειδές σχήμα, με μεγάλο άξονα μήκους 6.300 μ. Στα δυτικά, ξεχωρίζει η μεγάλη βραχώδης έξαρση Μεσοράχη, που έχει επιβιώσει της καρστικής διάβρωσης ως μάρτυρας του αρχικού αναγλύφου.

Πάρνηθα topoguide
Η καταβόθρα της πόλγης των Σκούρτων

Η πόλγη, που συνήθως αναφέρεται ως οροπέδιο Σκούρτων, δέχεται τις απορροές ενός μεγάλου πλέγματος εποχικών ρεματιών. Η επιφάνειά της αξιοποιήθηκε γεωργικά επί μακρόν, κυρίως με αμπέλια και αροτριαίες καλλιέργειες. Σήμερα παραλαμβάνει τις διστακτικές και συχνά αποτυχημένες προσπάθειες της τοπικής οικονομίας, φιλοξενώντας ένα άτυπο βιοτεχνικό πάρκο. Κατά τόπους έχουν γίνει εξορύξεις μεγάλων τεμαχίων terra rossa, που έχουν χρησιμοποιηθεί κυρίως στην οδοποιΐα.

Η πόλγη των Σκούρτων εκφορτίζεται κυρίως μέσα από πολυάριθμες καταβόθρες, οι περισσότερες από τις οποίες είναι αφανείς επιφανειακά. Η μεγαλύτερη από τις καταβόθρες αυτές βρίσκεται στο κέντρο περίπου του οροπεδίου και συνιστά την είσοδο ενός μεγάλου υπόγειου δικτύου απορροής. Σπηλαιολογικές έρευνες εντόπισαν στα 350 μ. από την είσοδο μια μεγάλη καθαρή και βαθιά λίμνη, που οδηγούσε σε σιφώνι, που έχει χαρτογραφηθεί για άλλα 150 μ., ενώ εντοπίστηκαν αρκετά παρακλάδια ενός εντυπωσιακού υπόγειο δικτύου φυσικών σηράγγων. Το νερό εισρέει στην καταβόθρα μόνο το χειμώνα και την άνοιξη.

Περισσότερες πληροφορίες περιλαμβάνονται στον ψηφιακό οδηγό της Πάρνηθας Πάρνηθα topoguide.


Κωπαΐδα

topoguide
Άποψη της Κωπαΐδας από το χωριό Πύργος (ο αρχαίος πύργος φαίνεται στο δεξί άκρο της εικόνας)

Η Κωπαΐδα είναι η μεγαλύτερη λιμναία έκταση της Ελλάδας και, από γεωλογική σκοπιά, η μεγαλύτερη πόλγη της χώρας. Η λίμνη δημιουργείται από τα νερά του Βοιωτικού Κηφισού, που έχει τις πηγές του στον Παρνασσό και αποστραγγίζει μέρος της Γκιώνας, του Καλλιδρόμου και πολλών μικρότερων όγκων. Η λίμνη είχε μήκος 24 χλμ. και πλάτος 13 χλμ., με βάθος 3 μ.

topoguide
Άποψη της Κωπαΐδας από το ύψος του μακεδονικού πύργου του Ορχομενού

Μια σειρά από σημαντικές πηγές, όπως η πηγή των Χαρίτων, κοντά στον Ορχομενό, μέσω του Μέλανα ποταμού, καθώς και άλλα μικρότερα ποτάμια, συνεισφέρουν στη διατήρηση του υδάτινου όγκου της λίμνης. Μέχρι τα τέλη του 19ου αιώνα, το νερό πλημμύριζε μια τεράστια έκταση και έφτανε μέχρι τις δεκάδες καταβόθρες του ανατολικού ορίου της πόλγης, όπου χανόταν. Λόγω του μεγάλου όγκου φερτών και άλλων υλικών, οι καταβόθρες έφραζαν κατά διαστήματα, προκαλώντας την άνοδο της στάθμης και την κατάκλυση μεγάλων εκτάσεων στα ανάντη, δημικουργώντας προβλήματα στη γεωργική παραγωγή και τους οικισμούς. Πρώτοι οι Μινύες, προϊστορικό φύλο που κατοικούσαν στον αρχαίο Ορχομενό, κατασκεύασαν έργα διαχείρισης των νερών και συντήρησης των καταβοθρών. Για να διατηρήσουν τον έλεγχο της στάθμης, εμπνεύστηκαν ένα εκπληκτικό τεχνικό έργο, ένα μακρύτατο υπόγειο αγωγό, που διαπερνούσε ένα ολόκληρο βουνό και οδηγούσε τα νερά στη θάλασσα της γειτονικής Λάρυμνας. Ωστόσο, είτε για τεχνικούς είτε για κοινωνικούς λόγους, η επίβλεψη του τεράστιου αυτούς έργου εγκαταλείφθηκε και η αποτελεσματικότητά του μειώθηκε. Η Κωπαΐδα ξανάγινε λίμνη.

topoguide
Άποψη της Κωπαΐδας από την ακρόπολη του Ακραιφνίου

Το θέμα του ελέγχου της στάθμης της Κωπαΐδας ξανατέθηκε στα 1833 και τα έργα ξεκίνησαν το 1865 για να ολοκληρωθούν το 1931. Έκτοτε, τα νερά της Κωπαΐδας συγκεντρώνονται με τη βοήθεια ενός μεγάλου δικτύου καναλιών σε έναν κεντρικό αγωγό και οδεύουν προς την άλλοτε μικρή λίμνη Υλίκη, από όπου υδρεύουν την Αττική.

Η εξερεύνηση της Κωπαΐδας μπορεί να βοηθηθεί από τον λεπτομερή και ενημερωμένο χάρτη του topoguide Greece και τις υπηρεσίες πλοήγησης που προσφέρει.


Η πόλγη Λικέρι

Ελικώνας topoguide
Η μεγάλη πόλγη Λικέρι απλώνεται κατά μήκος της μεγάλης ύφεσης ανάμεσα στον Ελικώνα και τους λόφους της βόρειας ακτής του Κορινθιακού

Το οροπέδιο Λικέρι είναι μια πολύ μεγάλη επίπεδη λεκάνη με έκταση 11.000 στρέμματα και περίμετρο 22.5 χλμ στην ισοϋψή των 140 μ., που περιγράφει την αλλαγή κλίσης του οροπεδίου. Είναι η μεγαλύτερη καρστική λεκάνη του Ελικώνα, απλώνεται κάτω από την Δομβραίνα και κλείνει στα νότια από μικρές κορυφές. Πρόκειται για μια μια πραγματική πόλγη, δηλαδή μια κλειστή λεκάνη με εσωτερική υδρογραφία, που τροφοδοτείται από πολλά ρέματα, ανάμεσα στα οποία μεγαλύτερο είναι το ρέμα Κάβουρας. Το νερό λιμνάζει και τελικά χάνεται στις καταβόθρες του οροπεδίου. Τα περάσματα Κουμουράδα, Σφάκα και Χώνη είναι τα χαμηλά διάσελα προς τα νότια, ενώ το ανάγλυφο υψώνεται σημαντικά προς τη Δομβραίνα και τη Θίσβη, στο βορρά.

Είναι γνωστό από τον Παυσανία ότι οι κάτοικοι της αρχαίας Θίσβης είχαν χτίσει ένα μεγάλο διάφραγμα στον άξονα της λεκάνης και οδηγούσαν τα λιμνάζοντα νερά εναλλάξ κατ' έτος στις δύο πλευρές του διαφράγματος, έτσι ώστε να αφήνουν να πλημμυρίσει - και να εμπλουτισθεί - η μισή έκταση της λεκάνης, ενώ το άλλο μισό να παραμένει διαθέσιμο για καλλιέργεια όλο το χρόνο.

Σήμερα, μόνο το δυτικό μέρος της πόλγης πλημμυρίζει εποχικά. Παράλληλα, η μεγάλη βιομηχανική εγκατάσταση της Σωληνουργίας Κορίνθου και τα παρελκόμενά της (αποθηκεύσεις, μονάδες διαχείρισης ενέργειας κλπ) ροκανίζουν σιγά-σιγά το δυτικό τμήμα της λεκάνης.

Περισσότερες πληροφορίες περιλαμβάνονται στον ψηφιακό οδηγό του Ελικώνα Ελικώνας topoguide.


Η Λάκκα Φιέρι

Ελικώνας topoguide
Η πόλγη της Αγίας Άννας, που οι νόπιοι αποκαλούν Λάκκα Φιέρι

Η πόλγη της Αγίας Άννας είναι ένα πολυεπίπεδο σύστημα από οροπέδια, που ανήκουν σε μια εναιαία πόλγη. Η καθεαυτό Λάκκα Φιέρι είναι ένα καθαρά γεωργικό τοπίο (σήμερα, έχει αποδοθεί στην κτηνοτροφία), ενώ το χαμηλότερο μέρος της λεκάνης, όπου καταλήγουν τα νερά όλης της πόλγης, φιλοξενεί έναν υποσταθμό του ατελείωτου δικτύου αιολικών πάρκων του Ελικώνα και του Ζαγαρά.

Η πόλγη της Αγίας Άννας απορρέει αρκετά επιτυχημένα μέσα από διάφορες καταβόθρες και σπάνια πλημμυρίζει.

Περισσότερες πληροφορίες περιλαμβάνονται στον ψηφιακό οδηγό του Ελικώνα Ελικώνας topoguide.


Η Αρβανίτσα

Ελικώνας topoguide
Η Αρβανίτσα στον Ελικώνα, ανάμεσα Αγία Άννα και Κυριάκι

Η Αρβανίτσα, όπως και η γειτονική λάκκα Λούτσα, είναι δύο κλειστά οροπέδια που απορρέουν ατελώς προς τη Λάκκα Φιέρι της Αγίας Άννας. Αν και η εσωτερική υδρογραφία των δύο οροπεδίων είναι σαφής, οι απορροές δεν γίνονται αισθητές και δεν υπάρχουν καταβόθρες.

Περισσότερες πληροφορίες περιλαμβάνονται στον ψηφιακό οδηγό του Ελικώνα Ελικώνας topoguide.


Ζερίκι

Ελικώνας topoguide
Η μεγάλη πόλγη που φιλοξενεί το χωριό Ελικώνας, το παλιό Ζερίκι

Η πόλγη στο Ζερίκι, το χωριό που λέγεται - δημιουργώντας μια σχετική σύγχυση - σήμερα Ελικώνας, είναι από τα ωραιότερα καρστικά τοπία της νότιας Ελλάδας. Η λεκάνη είναι βαθειά, με πλούσια εδάφη και εντυπωσιακή πλαισίωση από μεγάλες, ελατοντυμένες κορυφές. Το χωριό Ελικώνας (δηλαδή το Ζερίκι) βρίσκεται στη ΝΔ άκτη της, αρκετά ψηλά από την όποια στάθμη των νερών. Πράγματι η πόλγη πλημμυρίζει έντονα το χειμώνα, δημιουργώντας ένα αλπικό τοπίο. Παλιότερα, όταν τα νερά παρέμεναν επί μακρύτερο χρονικά διάστημα, υπήρχε μια (τουλάχιστον) βάρκα (!) για να εξασφαλίζει την επικοινωνία με τη βορεινή άκρη της λεκάνης, όπου και το οδικό πέρασμα προς τη Λειβαδιά.

Περισσότερες πληροφορίες περιλαμβάνονται στον ψηφιακό οδηγό του Ελικώνα Ελικώνας topoguide.


Πόλγη Διστόμου

Παρνασσός topoguide
Η πόλγη του Διστόμου φωλιάζει σε μια μεγάλη λεκάνη ανάμεσα στον Ελικώνα και την Κίρφη

Ελάχιστα αισθητή στον επισκέπτη - αλλά σαφώς γνωστή στου ντόπιους - η πόλγη του Διστόμου είναι μεγάλη αλλά διασπασμένη από το μικροανάγλυφο και τη βλάστηση. Η πόλγη συντίθεται από ένα μεγάλο επίπεδο τμήμα στο βορρά - απλώνεται μέχρι την επαρχιακή οδό Λειβαδιάς-Αράχωβας - και ένα πιο διασπασμένο σύστημα στο νότο, με ενδιάμεσα αρκετά έντονη παρουσία λόφων που δεν διαβρώθηκαν. Η κύρια καταβόθρα, που βρίσκεται στο γεωμετρικό κέντρο του σχήματος, διατηρείται ανοιχτή για να αποφορτίζει τα πλημμυρικά νερά.

Είναι προφανώς πολύ απλό να πάτε μέχρι το Δίστομο. Για να βρείτε την καταβόθρα, βασιστείτε στον αξιόπιστο χάρτη και τις οδηγίες πλοήγησης του topoguide Greece.


Πόλγη Δεσφίνας

Παρνασσός topoguide
Η πόλγη της Δεσφίνας συνδυάζει τα πράσινα λιβάδια με το καθρέφτισμα του Παρνασσού

Η Δεσφίνα απλώνεται στη βορεινή πλευρά ενός χαμηλού λόφου, απέναντι σε ένα ολόφωτο λιβάδι. Η απορία του γιατί η πόλη δεν κτίστηκε ή έστω δεν επεκτάθηκε στα νεότερα χρόνια στο λιβάδι, απαντάται εύκολα μετά από κάθε μεγάλη βροχόπτωση: το οροπέδιο είναι μια πόλγη, με αρκετές εισροές και επίσης αρκετά ατελή εκφόρτιση. Ανάλογα με την ένταση των βροχών, ένα μικρότερο ή μεγαλύτερο σώμα νερού ή 2-3 γειτονικά καταλαμβάνουν το νοτιότερο και χαμηλότερο τμήμα της λεκάνης, επειδή η κύρια καταβόθρα είναι λίγο ψηλότερα. Η Δεσφίνα έχει προνοήσει λοιπόν να μένει μακριά από αυτήν την μεταβλητότητα και ενδεχομένως να απολαμβάνει ως τοπίο τη ζώνη με τα νερά, που οι ντόπιοι αποκαλούν Λίμνη.

Η περιοχή της Δεσφίνας κρύβει πολλούς θησαυρούς, γεωλογικούς, περιβαλλοντικούς και ιστορικούς. Περιηγηθείτε στην πόλγη, τα γύρω βουνά και στα μοναστήρια της Δεσφίνας με τη βοήθεια του οδηγού Κίρφη topoguide του topoguide Greece.


Λιβάδι Αράχωβας

Παρνασσός topoguide
Το Λιβάδι Καλυβιών Αράχωβας είναι το επίκεντρο ενός πλούσιου καρστικού συστήματος

Το Το Λιβάδι Καλυβιών Αράχωβας είναι μια μεγάλη πόλγη (10.000 στρέμματα) σε υψόμετρο 1060-1100 μ. ανάμεσα στο Δυτικό και τον Ανατολικό Παρνασσό. Πολλοί και μεγάλοι χείμαρροι και ένα πλούσιο καρστικό δίκτυο από την περιοχή του Γεροντόβραχου εισρέουν στη λέκανη. Παράλληλα, ένας μικρός υπόγειος ποταμός, ο Τριζινίκος, αποστραγγίζει την Παλιοβούνα στο σύστημα της πόλγης. Λόγω αυτών των εισροών, ένα μεγάλο μέρος του Λιβαδιού πλημμύριζε την άνοιξη, ενισχύοντας την ευφορία των κτημάτων και προσελκύοντας μεταναστευτικά πουλιά.

Κατά τη δεκαετία του 1960 κατασκευάστηκε ένα μεγάλο αποστραγγιστικό δίκτυο που ταπείνωσε τον υδροφόρο ορίζοντα της λεκάνης, μεταφέροντας τα νερά στο νότιο άκρο της. Οι δύο μεγάλοι κλάδοι του δικτύου οδηγούνται σε υπόγεια σήραγγα που διάτρησε την ασβεστολιθική παρειά μέχρι το νότιο, εξωτερικό πρανές του βουνού. Η σήραγγα αυτή, ελεγχόμενη από θυρόφραγμα, διοχετεύει τα νερά της πόλγης στη λεκάνη απορροής του Πλειστού, όπου αρδεύουν τον ελαιώνα. Χάριν της οικιστικής επέκτασης στο Λιβάδι, το δίκτυο συντηρείται και λειτουργεί αποτελεσματικά και τα τελευταία χρόνια, μόνο ένα μικρό τμήμα κοντά στο θυρόφραγμα πλημμυρίζει την άνοιξη.

Περισσότερες πληροφορίες και οδηγίες για να εντοπίσετε τα επιμερους στοιχεία της πόλγης περιλαμβάνονται στον ψηφιακό οδηγό του Παρνασσού Παρνασσός topoguide.


Καλάνια Παρνασσού

topoguide
Η εσωτερική, σχεδόν κρυφή, λεκάνη των Καλανιών Παρνασσού

Η λεκάνη Καλάνια στο Δυτικό Παρνασσό είναι μια μικρή πόλγη (1200 στρέμματα) σε υψόμετρο 1380 μ. Καθότι όλη η λεκάνη είναι ιδιωτική, για την προστασία των οικοπέδων και των κατοικιών, έχει κατασκευαστεί ένα μικρό αποστραγγιστικό δίκτυο που καταλήγει σε καταβόθρα.

Περισσότερες πληροφορίες και οδηγίες για να εντοπίσετε το εκκλησάκι του Προφήτη Ηλία, από όπου έχετε μια πανοραμική εικόνα των Καλανιών, περιλαμβάνονται στον ψηφιακό οδηγό του Παρνασσού Παρνασσός topoguide.


Ταράτσα-Ρωμέικο Γκιώνας

Γκιώνα topoguide
Τα πετρολίβαδα της Ταράτσας και του Ρωμέικου, στη νότια Γκιώνα, αποτελούν τους δύο λοβούς μιας μεγάλης πόλγης

Το σύμπλεγμα Ταράτσας-Ρωμέικου συνθέτει μια μεγάλη πόλγη έκτασης περίπου 12 Km2.
Το βορειότερο τμήμα της λέγεται Ταράτσα και είναι ένα μεγάλο κλειστό οροπέδιο στα 1505 μ., ανάμεσα στις κορυφές Τρίσελη, Τσόκα και Χιονιάς με διαστάσεις 1600Χ1900 μ.

Η νομή της Ταράτσας ανήκει στις Καρούτες, που διατηρούν μια στάνη στο οροπέδιο. Η Ταράτσα συνδέεται με χαμηλό αυχένα με το γειτονικό οροπέδιο Ρωμέικο. Η επικοινωνία με τις Καρούτες είναι μακριά και επίπονη και γίνεται από το ψηλό πέρασμα (1770 μ.) στο Γεροντόβραχο και μετά μέσω Γαρδενίτσας.

Το Ρωμέικο επικοινωνεί με χαμηλό αυχένα με την Ταράτσα, αποτελώντας το ΝΔ τμήμα της ενιαίας μεγάλης πόλγης. Το Ρωμέικο αναπτύσεται στα 1550 μ., ανάμεσα στις κορυφές Προφήτης Ηλίας, Ντεβρεντές και Χιονιάς και έχει διαστάσεις 1000Χ1100 μ. Δεν υπάρχει κάποια κεντρική καταβόθρα, καθότι οι πλούσιες εισροές της λεκάνης παροχετεύονται από πολλές μικρές διακλάσεις προς το υπέδαφος.


Το Ρωμέικο είναι αξιόλογο κτηνοτροφικό στοιχείο της Γκιώνας, τόσο για τους λιβαδικούς πόρους που περιέχει, όσο και για τη λειτουργία καταφυγίου που προσφέρει στα κοπάδια και τους βοσκούς τις δύσκολες εποχές του έτους. Το οροπέδιο επικοινωνεί με ψηλότερο πέρασμα με τις ρεματιές που οδηγούν προς την Καψίτσα και το Προσήλιο. Παλιότερα το καλοκαίρι αναπτύσσονταν αρκετά κοπάδια στη λεκάνη, τώρα λειτουργεί μια κύρια εγκατάσταση με δύο μικρότερες στα όρια της λέκάνης.
Μέσα στη λεκάνη, δεν υπάρχουν υδατικοί πόροι εκτός από έναν σύστημα ομβροσυλλέκτη με δεξαμενή, στο δυτικό λοβό.

Περισσότερες πληροφορίες και οδηγίες για να προσπελάσετε την Ταράτσα και το Ρωμέικο περιλαμβάνονται στον ψηφιακό οδηγό της Γκιώνας Γκιώνα topoguide.


Γαρδενίτσα Γκιώνας

Γκιώνα topoguide
Η Γαρδενίτσα είναι μια ομαλή, κατηφορική λεκάνη, κλειστή τριγύρω από μεγάλους όγκους, που φράζει στα δυτικά με ένα χαμηλό ύψωμα, σαν ανάχωμα

Μεγάλο κλειστό οροπέδιο στα 1300 μ., ανάμεσα στις κορυφές Κριθαριάς, Σκλαβωτά και Αμάραθα. Πρόκειται για σχετικά μικρή πόλγη διαστάσεων 550Χ1000 μ. Η αποστράγγισή της γίνεται μέσω καταβόθρας στο χαμηλότερο σημείο. Μια ομάδα μικρών πηγών επαφής στο νότιο τμήμα της τροφοδοτούν μια δεξαμενή, που έχει φτιαχτεί για τον ποτισμό των ζώων.
Παρόλο που το υψόμετρό της είναι μόλις 200 μ. χαμηλότερο της Ταράτσας και του Ρωμέικου, η Γαρδενίτσα έχει πολύ ηπιότερες κλιματικές και καλύτερες εδαφικές συνθήκες και γι΄αυτούς ακριβώς τους λόγους αξιοποιήθηκε αποκλειστικά ως γεωργικός πόρος. Όλο το ομαλό τμήμα της λεκάνης είναι διαμορφωμένο με χαμηλές αναβαθμίδες, που δημιουργούν εντελώς επίπεδα τμήματα. Αν και εγκαταλελειμένη, η Γαρδενίτσα αναδίδει ακόμα την θαλπωρή του μόχθου που επενδύθηκε για να φτιαχτεί και να δουλευτεί.
Σήμερα η Γαρδενίτσα αποτελεί έναν ακόμα βοσκότοπο της Γκιώνας και φιλοξενεί ένα κοπάδι βοειδών.

Περισσότερες πληροφορίες και οδηγίες για να προσπελάσετε τη Γαρδενίτσα περιλαμβάνονται στον ψηφιακό οδηγό της Γκιώνας Γκιώνα topoguide.


Κάμπος Καρούτας, Γκιώνα

Γκιώνα topoguide
Ο Κάμπος Καρούτας είναι το μεγάλο οροπέδιο που απλώνται ανάμεσα στην κυρίως Γκιώνα και το νότιο παραβούνι της, το Κοκκινάρι

Ο Κάμπος Καρούτας είναι ένα μεγάλο οροπέδιο (έκτασης περίπου 14 Km2) ανάμεσα στις Καρούτες και το πέρασμα Έλατος και μεταξύ της κυρίως Γκιώνας και το συγκροτήματος Κοκκινάρι-Τυχιούνι. Πρόκειται για μια μεγάλη πόλγη, που χωρίζεται σε μικρότερες λεκάνες.
Στο βόρειο μέρος της λεκάνης θα δούμε τους χαρακτηριστικούς υπολειμματικούς λόφους (Hums) της καρστικής διάλυσης. Επίσης, τα διάφορα βαθμιδωτά επίπεδα που τη συνθέτον μαρτυρούν τη σταδιακή διαμόρφωσή της.
Σημαντικός γεωργικός πόρος άλλοτε, ο Κάμπος σήμερα είναι ένα αξιόλογο βοσκοτόπι, που χάρις στο μέτριο υψόμετρο μπορεί να φιλοξενεί τα κοπάδια της Καρούτας σχεδόν όλο το χρόνο. Δυο-τρεις τεχνητές λούτσες αποτελούν το μοναδικό υδατικό πόρο της λεκάνης.

Περισσότερες πληροφορίες και οδηγίες για να διασχίσετε τον Κάμπο Καρούτας περιλαμβάνονται στον ψηφιακό οδηγό της Γκιώνας Γκιώνα topoguide.


Πόλγες στα Όρη Βάλτου

Στα νότια ανάγλυφα των ορέων Βάλτου φωλιάζουν και κυρίως γειτονεύουν μια σειρά από μεγάλης έκτασης βυθίσματα που παρουσιάζουν περισσότερο ή λιγότερο σαφώς τη μορφολογία και τον υδρογραφικό ρόλο της πόλγης.

topoguide
Το βύθισμα Λάκκα, βαθειά στα Όρη Βάλτου

Το πιο εντυπωσιακό είναι το βύθισμα Λάκκα, κοντά στον παλιό οικισμό Κερασιές.

topoguide
Το Κακό Λαγκάδι, ένα επίμηκες βύθισμα με εποχική εσωτερική υδρογραφία

Δύο ακόμα πολύ χαρακτηριστικές καρστικές υφέσεις είναι η - όνομα και πράγμα - Πιατέλα και το επίμηκες βύθισμα με το επίσης εύγλωτο όνομα Κακό Λαγκάδι.

topoguide
Μια μικρή πόλγη στα όρη Βάλτου με το χαρακτηριστικό όνομα Πιατέλα

Η προσπέλαση των Ορέων Βάλτου δεν είναι απλή. Έναν αξιόπιστο χάρτη της περιοχής και οδηγίες πλοήγησης θα βρείτε στην εφαρμογή topoguide Greece.