Εκκλησίες στον Ταΰγετο

Κείμενο & φωτογραφίες: Τ. Αδαμακόπουλος

Με βάση τη χωροθέτηση και τη λειτουργία, μπορούμε να διακρίνουμε τρεις τύπους εκκλησιών: τις εκκλησίες των οικισμών, τους αγροτικούς ναούς και τα ξωκλήσια.Οι εκκλησίες των χωριών εξυπηρετούν τις θρησκευτικές ανάγκες της κοινότητας και διακρίνονται στις ενοριακές και τις συνοικιακές. Συνήθως η ενοριακή εκκλησία είναι νεώτερη, κτισμένη την τελευταία περίοδο δημογραφικής και οικονομικής ακμής του χωριού και συχνά έχει ανεγερθεί στη θέση μικρότερων εκκλησιών ή άλλων κτιρίων ή σε ελεύθερο κοινοτικό χώρο στο κέντρο του οικισμού, ή και μερικές φορές έκκεντρα, μαρτυρώντας κοινωνικές διεκδικήσεις ισχυρότερων φατριών.

Η πλειονότητα των αγροτικών εκκλησιών βρίσκονται στην αγροτική περιφέρεια των οικισμών και αρκετά συχνά ανήκουν στην ιδιόκτητη περιοχή μιας οικογένειας.
Αντίθετα, τα ξωκλήσια βρίσκονται συνήθως σε ένα ώμο ή διάσελο και είναι φανερό ότι αποτελούν ταυτόχρονα οροθετικό σημείο και ενδιάμεσο σταθμό.

Μια ιδιαίτερη κατηγορία εκκλησιών είναι οι ναοί που έχουν χτιστεί μέσα σε σπήλαια. Υπάρχουν ποικίλες περιπτώσεις σπηλαιοεκκλησιών: το σπήλαιο μπορεί απλά να φιλοξενεί το κτίσμα της εκκλησίας, ή μπορεί το τοίχωμα της σπηλιάς να αποτελεί μέρος του κτιρίου ή τέλος ο ναός μπορεί να είναι μέρος ενός ολόκληρου κτηριακού προγράμματος, που μπορεί να περιλαμβάνει αμυντικούς τοίχους, πύλη, σκάλες πρόσβασης και βοηθητικά κτίσματα. Τέλος, ο Ταΰγετος φιλοξενεί μια ιδιόμορφη περίπτωση εκκλησίας, το "ιερό κορυφής" του Προφήτη Ηλία, που στέκει κατάκορφα. Πρόκειται για ένα στοιχειώδες κτίσμα, με κάτοψη εκκλησίας, με τοιχοιΐα που φτάνει στο ύψος ανθρώπου και χωρίς στέγη.