Πεντέλη

Ρεματιά Χαλανδρίου

Η Ρεματιά Χαλανδρίου είναι το κυριότερο υδρογραφικό στοιχείο της νότιας πλευράς της Πεντέλης και ένα από τα λίγα ρέματα της Αττικής με παρατεταμένη χρονικά ροή. Τα φυσικά χαρακτηριστικά της, δηλαδή η συνεχής παροχή, η μορφολογία και η βλάστηση, υψώνουν το μικρό αυτό ρέμα σε ένα άξονα μεγάλης σημασίας για την βαθιά τροποποιημένη φύση του Λεκανοπεδίου.

Το ρέμα Πεντέλης-Χαλανδρίου, που πιο συχνά αναφέρεται ως Ρεματιά Χαλανδρίου, αλλά είναι γνωστό και ως ρέμα Πολυδρόσου, είναι μια μεγάλη ρεματιά που συλλέγει τα ύδατα μεγάλου τμήματος της ΝΑ πλευράς της Πεντέλης. Ο κεντρικός κλάδος διαμορφώνεται λίγο κάτω από τη σπηλιά του Νταβέλη και διασχίζει την Παλαιά Πεντέλη, παραλαμβάνοντας τα νερά του ρέματος του Αγίου Σύλα λίγο πριν το θέατρο Νταμάρι.

Μέχρι τη βάση της Πεντέλης, το υδρογραφικό σκηνικό είναι σχεδόν αφανές: το ρέμα έχει μόνο χειμαρρικά νερά και το πλέγμα των μικρών ρεμάτων που το δημιουργούν είναι ρηχά. Αμέσως μετά ωστόσο, το ρέμα σκάβει μια αρκετά βαθια κοίτη και αποκτά τη φυσιογνωμία μικρού ποταμού.

Ο άξονας της ρεματιάς περνά στα ανατολικά της συνοικίας Αγία Μαρίνα των Μελισσίων, πολύ κοντά στην ομώνυμη εκκλησία. Συνεχίζοντας σχεδόν παράλληλα με την Λεωφόρο Πεντέλης δημιουργεί μια πλατιά ζώνη με πράσινο στα σύνορα μεταξύ των Δήμων Μελισσίων και Βριλησσίων. Λίγο πιο κάτω, στο ύψος της λεωφόρου Δουκίσσης Πλακεντίας, ενώνεται με τον κύριο ρου και το Βαθύρεμα Μελισσίων. Κατόπιν η κοίτη διέρχεται κάτω από την Αττική οδό, διασχίζει το Χαλάνδρι και σβήνει σταδιακά κοντά στο Μαρούσι (στη συνοικία της Αγίας Φιλοθέης).

Παλαιότερα, οι κάτοικοι του Χαλανδρίου αποκαλούσαν το χείμαρρο Βριλησσό Ποταμό. Ανατολικά της ρεματιάς Χαλανδρίου ρέει το μικρότερο ρέμα Βριλησσού, που καταλήγει στον Ποδονίφτη. Η ρεματιά έχει πλούσια ροή το χειμώνα και την άνοιξη, ενώ στερεύει μέσα στο καλοκαίρι. Το δυναμικό αυτό είχε αξιοποιηθεί στα ρωμαϊκά χρόνια, όταν τα νερά της ρεματιάς εντάχθηκαν στο σύστημα υδροδότησης της Αττικής. Στο ανώτερο υψομετρικά τμήμα, κοντά στη Νέα Πεντέλη, το ρέμα σκεπάζεται από πυκνό πευκοδάσος, η κοίτη φιλοξενεί ένα θαλερό πλατανόδασος, ενώ οι όχθες καλύπτονται από πικροδάφνες και μυρτιές. Χαμηλότερα, καθώς ο βαθμός των επεμβάσεων τόσο στην κοίτη όσο και στα πρανή αυξάνει και το ρέμα εγκιβωτίζεται πλήρως για αρκετά χιλιόμετρα, αλλάζει τόσο η σύνθεση όσο και η δομή της βλάστησης: κυριαρχούν τα καλάμια και ξενικά είδη δέντρων όπως οι αείλανθοι, οι συκιές και οι ευκάλυπτοι. Όλο το ρέμα Χαλανδρίου έχει χαρακτηριστεί ως προστατευόμενο τοπίο από το 1995 βάσει Προεδρικού Διατάγματος, το οποίο προβλέπει τη διάκριση δύο ζωνών: την κοίτη και τα εκατέρωθεν πρανή, ως προστατευόμενο φυσικό σχηματισμό (Ζώνη Α) και μία ευρύτερη παραρεμάτια περιοχή ως προστατευόμενο αστικό τοπίο (Ζώνη Β).

Κείμενο: Γ. Πουλής, Τ. Αδαμακόπουλος
Φωτογραφίες: Τ. Αδαμακόπουλος