Φωτογραφία φύσης

Φωτογραφίζοντας την άγρια φύση με κακοκαιρία

Το προφίλ της κακοκαιρίας

Σταδιακά, με την ολοένα αυξανόμενη εμπειρία των φωτογράφων, τη βελτίωση του εξοπλισμού και τη διαρκή προσπάθεια για πρωτότυπα θέματα, η παλιά αντίληψη ότι η κακοκαιρία είναι μια περίοδος φτωχή σε φωτογραφικές ευκαιρίες ξεπερνιέται και λίγο-λίγο οι πιο σκληροτράχηλοι της "οικογένειας" τολμούν να πακετάρουν τον εξοπλισμό τους και να βρούν στην ύπαιθρο, σε αναζήτηση εκείνης της συντυχίας που θα δώσει μια ιδιαίτερη ατμοσφαιρική εικόνα, ακόμα και ένα μακρινό, κοινότατο είδος μέσα σε μια καταιγίδα ή ένα χιονιά.

Το κεφάλαιο αυτό έρχεται να επικουρήσει αυτήν ακριβώς την απόφαση και να προσφέρει μερικές ιδέες κερδισμένες μέσα από μια πολύχρονη τριβή με το θέμα. Οι πιο κάτω σκέψεις αφορούν στη λήψη φωτογραφιών και βίντεο άγριας φύσης και πιο συγκεκριμένα πουλιών σε συνθήκες κακοκαιρίας και κατά βάση στο ορεινό περιβάλλον.

Τα στοιχεία που διαφοροποιούν τη φωτογραφία "κακού καιρού" από τη συνήθη φωτογραφία καλών καιρικών συνθηκών είναι:

• Η βαριά συννεφιά,
• η παρουσία ομίχλης ή χαμηλής νέφωσης,
• η βροχή,
• η χιονόπτωση,
• το χιόνι στο τοπίο, σε συνδυασμό με συννεφιά ή ομίχλη.

Τα προβλήματα που έχει ο φωτογράφος φύσης στη διάρκεια κακοκαιριών είναι αναρίθμητα, μετατρέποντας την προσπάθεια σε μια πραγματική περιπέτεια. Πιο κάτω θα δούμε τις παραμέτρους στην περίπτωση της φωτογραφίας φύσης υπό δύσκολες καιρικές συνθήκες στο δάσος και το ψηλό βουνό, θεωρώντας τη φωτογραφία σε περιοχές χαμηλού υψομέτρου και υγροτόπων ως μια εκδοχή με λιγότερα τεχνικά και λογιστικά προβλήματα.

Το χρώμα του χειμώνα

Φτάνοντας στο βουνό μετά τις αρχές του Νοέμβρη, το πρώτο πράγμα που θα προσέξουμε είναι ότι το δάσος έχει αποκτήσει άλλα χρώματα. Οι φράξοι και οι οστρυές έχουν κιτρινίσει, οι βελανιδιές έχουν δανειστεί ολόκληρο χρωματολόγιο, οι κράταιγοι και οι γκορτσιές στολίζουν τα οροπέδια, ακόμα και το έλατο έχει φορέσει τη χριστουγεννιάτικη στολή του.

Δεν θα σταθούμε εδώ στις μυριάδες ευκαιρίες που χαρίζει αυτή η πανδαισία χρωμάτων στο φωτογράφο του μικρο- ή του μεγα- τοπίου, απλά θα επισημάνουμε ότι, μεσούσης μιας πολύωρης βροχής, η θεά Τύχη δεν έχει αντίρρηση να επιβραβεύσει μια σοφή επιλογή: τα θαμνώδη καρποφόρα του δάσους συντηρούν όλο το χειμώνα τους μικρούς επισκέπτες τους και με - αρκετή - υπομονή μπορούμε να συναντήσουμε μια τέτοια στιγμή, μέσα στη βροχή ή την ομίχλη: έναν Κοκκινολαίμη σε μια κατακόκκινη αγριοτριανταφυλλιά, έναν Πυρροβασιλίσκο να τρυγάει τα μπορντώ κεδρόμηλα ή μια Κελαηδότσιχλα να συγκομίζει τους λαμπερούς καρπούς του κράταιγου.

Που είναι τα ζώα;

Αρχίζουμε από το σημαντικότερο πρόβλημα, την περιορισμένη οπτική ή ακουστική επαφή με τα ζώα: πράγματι στη διάρκεια της κακοκαιρίας, όλα σχεδόν τα ζώα καταφεύγουν σε θάμνους, τρύπες ή "μασχάλες" δέντρων, σχισμές και πατάρια βράχων κλπ, αναζητώντας προστασία (μοναδική εξαίρεση τα παρυδάτια και τα υδρόβια, που αδιαφορούν ή ίσως απολαμβάνουν τη βροχή). Στο βουνό, που η κακοκαιρία σημαίνει σχεδόν πάντα και χαμηλές θερμοκρασίες, τα ζώα και ειδικά τα πουλιά μετακινούνται μέσα στην περιοχή τους προς χαμηλότερα υψόμετρα, αναζητώντας πιο ζεστές θέσεις. Έτσι, στη διάρκεια χιονόνερου ή χιονόπτωσης, δεν θα βρούμε τίποτα ζωντανό στη ζώνη πάνω από τα 1800 μ. και ακόμα και τα πουλιά του δασοορίου θα κατέβουν βαθιά μέσα στο ελατόδασος.

Είναι χαρακτηριστική η παρουσία επιδημητικών ειδών του δασοορίου (σταυρομύτες) ή του ορεινού δάσους (πύρρουλες, χοντρομύτες) στην Μόλα της Πάρνηθας μετά το Νοέμβρη, οπόταν οι θερινές επικράτειές τους έχουν καταληφθεί από το χιόνι. Εξίσου χαρακτηριστική είναι η καταφυγή των Κιτρινοκαλιακούδων, πουλιά που είναι εξοικειωμένα με τις συνθήκες του ψηλού βουνού, στα βάραθρα και τα αρνητικά βράχια, σε βαθμό που δίνεται η εντύπωση ότι έχουν φύγει από το βουνό.

Επιπλέον, τα περισσότερα είδη περνούν από τα μέσα του Φθινοπώρου και μέχρι το τέλος της χειμερινής περιόδου, δηλαδή το βασικό διάστημα κακού καιρού στην Ελλάδα, μιά μάλλον σιωπηλή φάση του ετήσιου κύκλου τους. Ειδικά στη διάρκεια μιας κακοκαιρίας, έχει κανείς την εντύπωση ότι το ορεινό δάσος άδειασε. Στα χαμηλότερα υψόμετρα, μόλις σταματήσει η βροχή και βγει ο ήλιος, τα πουλιά ξεχύνονται να αναπληρώσουν τις χαμένες θερμίδες - στο ορεινό δάσος η ανταπόκριση στη βελτίωση των συνθηκών είναι πολύ πιο χλιαρή, κυρίως λόγω του ψύχους.

Παρόλα αυτά, τα πουλιά θα βγούν ακόμα και υπό βροχή, γιατί πρέπει να συγκεντρώσουν τις ημερήσιες θερμίδες, που είναι ακόμα πιο αναγκαίες υπό κακές συνθήκες. Θα βγούν ωστόσο πιο αργά μέσα στη μέρα και για μικρότερο διάστημα, αναμένοντας τη βελτίωση των συνθηκών. Μια χρυσή ευκαιρία φωτογράφισης είναι όταν κόψει η βροχή, δηλαδή σε ένα προσωρινό άνοιγμα του καιρού στη διάρκεια μιας παρατεταμένης κακοκαιρίας, οπότε τα περισσότερα είδη θα βγουν ομαδικά να προλάβουν να τραφούν στο "παράθυρο" ανάπαυλας. Φυσικά, θα βγούν ακόμα πιο μαζικά όταν φτιάξει ο καιρός, αλλά αυτό πλέον δεν είναι φωτογραφία κακοκαιρίας.

Σε γενικές γραμμές, ο φωτογράφος πουλιών στο ορεινό δάσος έχει περισσότερες πιθανότητες να βγάλει κάτι ενδιαφέρον, όταν ανάλογα με τις συνθήκες αναζητά είδη που λόγω μεγέθους, τρόπου στάσης ή συμπεριφοράς μπορούν να προσφέρουν καλύτερο κάδρο. Ενδεικτικά:

• Σε βαριά συννεφιά αναζητούμε τσίχλες, αρπακτικά σε κούρνιες, νυχτοπούλια
• Σε συνεχή βροχή, δοκιμάζουμε όλα τα είδη, σε κατάλληλο φόντο και απόσταση
• Σε ομίχλη, εστιάζουμε σε δρυοκολάπτες

Ακόμα πιο έντονη είναι η αποθάρρυνση της κίνησης ή και της παραμονής των ζώων στη ζώνη της χιονόπτωσης. Ελάχιστα πουλιά ξέρουν να επιβιώσουν στο χιονισμένο τοπίο και τα περισσότερα είδη θα κατέβουν χαμηλά ή και πολύ χαμηλά, εντελώς έξω από την κακοκαιρία. Συνεπώς οι ευκαιρίες φωτογράφισης υπό χιονόπτωση στο βουνό είναι πολύ περιορισμένες και αφορούν κυρίως στα τυπικά είδη του ορεινού δάσους: σπίζες, παπαδίτσες, βασιλίσκους και κυρίως το πολύφερνο γένος των Turdus (τσίχλες). Μόλις κόψει το χιόνι, οι σπίνοι θα επιστρέψουν στις ζώνες με σποροφόρα αγκάθια, ενώ οι χειμωνόσπινοι θα εξετάσουν προσεκτικά τα κουκουνάρια των ελάτων, καθώς ελευθερώνονται από το χιόνι.

Μεγαλύτερες πιθανότητες έχουμε να δούμε κάποιο από τα σκληροτράχηλα θηλαστικά, όπως η Αλεπού, που αψηφά όλες τις καταστάσεις, το Αγριογούρουνο, που κινείται ως τεθωρακισμένο, το Ζαρκάδι, που δεν μπορεί να αφήσει το ορεινό δάσος, καθώς και το Ελάφι στην Πάρνηθα. Ακόμα και η Νυφίτσα και ο Ασβός θα ξεπεράσουν εύκολα τις νυχτερινές συνήθειές τους και θα βγούν να ψαχουλέψουν στη γλαυκή μέρα της ορεινής κακοκαιρίας.

Τεχνικά θέματα

1. Το μέγεθος μετράει;

Στο βαθμό που η κακοκαιρία σημαίνει αναγκαστικά χαμηλότερο φωτισμό, δηλαδή η μηχανή θα δουλέψει σε ψηλά έως και πολύ ψηλά ISO, ο φωτογράφος θα αντιμετωπίσει το δίλημμα της προτίμησης ενός σώματος με αισθητήρα full format (που "ανεβάζει" πολλά ISO, συνήθως μέχρι 204.000 και δίνει άριστο αποτέλεσμα στα 6.400 ή και 12.800) έναντι ενός αισθητήρα μεγέθους APS-C (που τυπικά φτάνει μέχρι τα 32.000 ISO ή λίγο ψηλότερα και δίνει εικόνες με ορατό θόρυβο ήδη από τα 6.400 ISO). Πρόκειται για κλασικό, έμμονο και αναπάντητο στην ουσία δίλημμα, που σχετίζεται με τη μεγαλύτερη "μεγέθυνση" που κερδίζει κανείς με το μικρό αισθητήρα, συν το γεγονός ότι πολλά σώματα με μικρό αισθητήρα έχουν - παράδοξο, αλλά εύκολο να εξηγηθεί - ψηλότερη ανάλυση από τα full format ξαδέρφια τους (κλασικό παράδειγμα η APS-C Canon R7 με 32 Mp έναντι της full format αδελφής R6 Mark II με μόλις 24 Mp).

Είναι γνωστό ότι σύγχρονοι αισθητήρες αντιμετωπίζουν πλέον με θαυμαστό τρόπο το θέμα του θορύβου στα ψηλά ISO και επίσης οτι οι εφαρμογές επεξεργασίας εικόνας προσφέρουν πολύ αποτελεσματικούς αλγορίθμους μείωσης του θορύβου και όξυνσης της εικόνας. Σε γενικές γραμμές, έχει φανεί ότι στις συνήθεις φωτιστικές συνθήκες της ελληνικής κακοκαιρίας, και τα δυο φορμάτ προσφέρουν ισοβαρή πλεονεκτήματα και επαφίεται στο φωτογράφο να κάνει τους κατάλληλους χειρισμούς (προσέγγιση του θέματος, προσθήκη converter, αναμονή καλύτερων συνθηκών κλπ), ώστε να αποκτήσει τη μέγιστη ποιότητα με τη μηχανή που διαθέτει.

Τέλος, όσοι φωτογραφίζουν σε κακοκαιρία με full format σώμα θα ευλογήσουν το ευρύτερο κάδρο και το μεγαλύτερο και πιο φωτεινό οφθαλμοσκόπιο: τα δύο αυτά εργαλεία γίνονται ακόμα πιο σημαντικά στην κακοκαιρία, διευκολύνοντάς το φωτογράφο να εκτιμήσει τη σύνθεσή του και παροτρύνοντάς τον προς ένα πιο γενναιόδωρο, γεμάτο φυσικότητα καδράρισμα.

2. Παίζοντας με το φως

Το ενδιαφέρον με την κακοκαιρία είναι ότι λόγω της διάχυσης του ηλιακού φωτός μέσα από τα πυκνά σύννεφα, ο φωτισμός των θεμάτων είναι ομοιόμορφος, χωρίς σκιές και αγεφύρωτες αντιθέσεις. Αυτό από τη μια σημαίνει ότι μπορείτε να φωτογραφίζετε όλη την ημέρα και από την άλλη ότι πρέπει να αποφύγετε ορισμένες καταστάσεις που κάνουν ένα θέμα είτε εντελώς φλατ (πολύ χαμηλό φως) είτε με τεράστια αντίθεση (θέμα με φόντο τον γκρι, αλλά πολύ φωτεινό ουρανό).

Αν και το ανθρώπινο μάτι το παρακάπτει μέσω προσαρμογών, η χρωματική σύνθεση του φωτός κακοκαιρίας είναι πολύ διαφορετική από εκείνη της λιακάδας, γεγονός που αντιμετωπίζεται από τις μηχανές με προσομοίωση μέσω του White balance. Αν και το Auto white balance μπορεί να κάνει μια χαρά δουλειά, ωστόσο η επιλογή του Cloudy θα προσφέρει έναν πιο σαφή κεραμιδί τόνο, αλλά κυρίως ομοιόμορφη καταγραφή του χρώματος μέσα στην ημέρα, κάτι που το Auto white balance θα το διαπραγματευτεί κατά περίπτωση με ασταθή αποτελέσματα. Με το Cloudy (θερμοκρασία χρώματος: 6000 K, όχι Shadow, που ανεβάζει τα Kelvin στα 7000), η βλάστηση αλλά κυρίως το φτέρωμα ή το τρίχωμα των ζώων θα αποκτήσουν πολύ πιο έντονα, σχεδόν ανάγλυφα χρώματα.

3. Σταματώντας τη βροχή

Ένα από τα πιο όμορφα στοιχεία, τόσο της εικόνας, όσο και του βίντεο, στη φωτογραφία "κακού καιρού" είναι η ατμοσφαιρική αποτύπωση της βροχής, δηλαδή η σαφής αποτύπωση των σταγόνων μέσα στο κάδρο και γύρω από το κύριο θέμα. Οι παράμετροι που καθορίζουν την ξεκάθαρη και κυρίως αισθητικά ευχάριστη αποτύπωση της ροής της βροχής είναι:

Η απόσταση από το θέμα: όσο μεγαλύτερη είναι η απόσταση, τόσο περισσότερες ζώνες βροχής παρεμβάλλονται ανάμεσα στο φακό και το θέμα. Προφανώς αυτό εξαρτάται κυρίως από την πυκνότητα της βροχής και υπάρχουν καλύτερες και λιγότερο καλές συνθήκες για τη φωτογράφιση ανάλογα με την ένταση βροχόπτωσης και τη γωνία κίνησης και το μέγεθος των σταγόνων. Οι καλύτερες συνθήκες προσφέρονται από αυτό που λέμε "ποτιστική βροχή" με άνεμο μέσης έντασης, ώστε οι "γραμμές" που θα δημιουργήσουν οι σταγόνες να είναι διαγώνιες και όχι κάθετες. Ειδικά στο βίντεο, δεν θέλουμε πολύ δυνατό άνεμο, ο οποίος θα δημιουργήσει αστάθμητης γεωμετρίας πυκνές και αραιές "κουρτίνες" και θα κουνά το κύριο θέμα.

Tip
Σε πυκνή βροχή, ένας μικρότερος τηλεφακός (πχ. 300 F2.8) με πλησιέστερη απόσταση φωτογράφισης θα δώσει πιο καθαρό αποτέλεσμα.

Το διάφραγμα: χρησιμοποιούμε το μεγαλύτερο διάφραγμα που διαθέτει ο φακός, ώστε λόγω του μικρού βάθους πεδίου να "εξαφανιστεί" η ζώνη της βροχής μπροστά από το θέμα και να αποτυπωθεί ένας μικρός χώρος βροχής από το πλάνο πίσω από το θέμα. Υπενθυμίζουμε ότι το βάθους πεδίου ελέγχεται μέσω του διαφράγματος και δημιουργεί μια ζώνη "νέτου" που εκτείνεται κατά το 1/3 μπροστά από το επίπεδο εστίασης και κατά τα 2/3 πίσω του. Οι ζουμ φακοί, που έχουν μικρά διαφράγματα, συχνά πάνω από το F6.3, θα δώσουν μια σαφώς πιο πυκνή αίσθηση της βροχής, με το θέμα ελαφρά πιο θαμπό.

Tip
Στους σταθερούς φακούς - όπου δυστυχώς η φωτεινότητα συναρτάται εκθετικά με το κόστος απόκτησης - μπορεί να κάνει κανείς μια χαρά δουλειά και με 300F4. Στην κατηγορία των ζουμ, προτιμήστε ένα φακό με άνοιγμα F5.6 (πχ. υπάρχουν σχετικά οικονομικοί 100-400F5.6), ακόμα και αν αυτό σημαίνει λιγότερα χιλιοστά και συνεπώς θα σας αναγκάσει να πάτε λίγο πιο κοντά.

Η ταχύτητα: η καλύτερη αισθητικά αποτύπωση της βροχής, δηλαδή η δημιουργία γραμμών ικανού ίχνους μέσα στο κάδρο, εξαρτάται από την ταχύτητα του κλείστρου σε σχέση με τη μεγέθυνση που κάνει ο φακός - και φυσικά από τη βιαιότητα των φαινομένων. Για μια συνήθη ένταση βροχόπτωσης και φακό γύρω στα 500 mm, οι κατάλληλες ταχύτητες είναι από το 1/60 sec έως 1/250 sec. Μικρότερες ταχύτητες ενισχύουν την εντύπωση της βροχής και προτιμώνται όταν πρόκειται για αραιές, χοντρές σταγόνες, ενώ μεγαλύτερες ταχύτητες απεικονίζουν τις σταγόνες σαν οβάλ σημάδια, επιτρέποντας ωστόσο τη λήψη κινούμενων θεμάτων. Πολύ μικρές ταχύτητες θα δώσουν μια εικόνα χαμηλής αντίθεσης, πιθανόν ονειρική αν συντέξουν κατάλληλα όλες οι παράμετροι.

Tip
Η ταχύτητα 1/200 sec που συχνά αναφέρεται από αρκετούς φωτογράφους ως βέλτιστη για βροχή μέσης έντασης είναι ικανοποιητική για το πάγωμα της κίνησης των φύλλων, του θέματος κλπ και συνηγορεί στην ολοκλήρωση μια άψογης εικόνας.

Η έκθεση: καθώς η εκφώτιση βασίζεται στη ρύθμιση των πιο πάνω παραμέτρων, κρατήστε στα υπόψην ότι το βρεγμένο φτέρωμα ή τρίχωμα των ζώων είναι σχεδόν πάντα πιο σκούρο από ότι το στεγνό και προσαρμόστε κατάλληλα την έκθεση του κάδρου.

Tip
Η τεχνική High-key (δηλαδή η έντονη υπερέκθεση) μπορεί να χρησιμοποιηθεί μόνο σε πλήρως χιονισμένο τοπίο και με πολύ προσοχή σε σχέση με τους τόνους του θέματος.

3. Στήνοντας τα σκηνικά

Η βροχή (και οι χιονονιφάδες) φαίνονται καθαρά και αισθητικά ικανοποητικά πάνω σε ένα σκοτεινό φόντο. Αντίθετα, σε ένα φωτεινό πίσω πλάνο απλά δημιουργούν μια θαμπή κουρτίνα. Είναι βασικό, συνεπώς, ο φωτογράφος να διαλέξει τη θέση του σε σχέση με το θέμα ώστε να διατηρεί σκοτεινό το πίσω φόντο, ακόμα και αν το ζώο κινηθεί μέσα στο κάδρο (πχ. αν το πουλί αλλάξει δέντρο).

Στη φωτογραφία κακοκαιρίας, ο φωτογράφος πρέπει να απαλλαγεί έγκαιρα από την πρόσφατη τάση λήψης πολύ σφιχτών κάδρων με το θέμα να καλύπτει όλη την εικόνα - απωθημένο της παλιάς εποχής, που ήταν πολύ δύσκολο να γεμίσουμε το κάδρο. Καθότι ο σκοπός είναι να μεταφέρουμε την αίσθηση του δραματικού περιβάλλοντος μέσα στο οποίο ζει το ζώο αυτή τη δύσκολη περίοδο, είναι αυτονόητο ένα πιο χαλαρό καδράρισμα, μια πιο ατμοσφαιρική εικόνα που μεταφέρει τα χρώματα, την σκληρότητα των καταστάσεων και τη σιωπή του άδειου χώρου του δάσους.

4. Ομίχλη και χαμηλή νέφωση

Η ομίχλη αποτελεί ένα από τα βασικά συστατικά του ορεινού τοπίου. Εύκολα αναγνώσιμη από το μάτι, αυτή η αργοκίνητη μάζα σταγονιδίων που καλύπτει τις λεκάνες και εξαφανίζει τις μορφές είναι ωστόσο πολύ δύσκολο να αποτυπωθεί με τρόπο που να μεταφέρει την αίσθηση της υγρασίας, την παγωνιά, την αργή κίνηση, την αέναη αναγέννηση και το σφιχταγκάλιασμά της με τα βραχια και τα δέντρα.

Η ομίχλη δεν είναι το ίδιο με τη χαμηλή νέφωση: η ομίχλη σχηματίζεται τοπικά, όταν η ψυχρή επιφάνεια του εδάφους κατεβάσει τη θερμοκρασία του αέρα κάτω από το σημείο δρόσου, ενώ η χαμηλή νέφωση παρατηρείται όταν μια ήδη συγκροτημένη μάζα νέφους συναντήσει και τυλίξει το ανάγλυφο. Σε αντίθεση με τη χαμηλή νέφωση, που μπορεί να μετακινηθεί με τον άνεμο, η ομίχλη αναπλάθεται επί τόπου, ακόμα και αν αραιώσει ή διαλυθεί από τον άνεμο. Το μόνο κοινό σημείο που έχουν τα δυο πιο πάνω φαινόμενα είναι ότι είναι πιο έντονα το ξημέρωμα και υποχωρούν - για διαφορετικούς λόγους - καθώς προχωρά και ζεσταίνει η μέρα.

Αν η επιλογή ενός χορταστικού σκηνικού και της κατάλληλης στιγμής για τη φωτογράφιση ενός τοπίου στην ομίχλη είναι σπαζοκεφαλιά, η γόνιμη φωτογράφιση της άγριας φύσης μέσα σε αυτό το τοπίο είναι πραγματική άσκηση δεξιοτεχνίας, που απαιτεί μια άλλη διάσταση της υπομονής. Πραγματικά, η αναμονή ώστε τόσο το θέμα - το ζώο - όσο και το πάντρεμα της ομίχλης με το ανάγλυφο και τη βλάστηση να δημιουργήσουν μια άρτια σύνθεση, απαιτεί ένα βαθμό επιμονής που φτάνει στο επίπεδο της θρησκευτικής πίστης.

Tip
Καθώς η ομίχλη πυκνώνει και οι τόνοι ψυχραίνουν, είναι σημαντικό να αναθεωρήσουμε την έκθεση (συνήθεις τιμές εργασίας είναι από υπερέκθεση +2/3 έως μικρή υποέκθεση -1/3, ανάλογα τον τόνο του κύριου θέματος) και τη θερμοκρασία χρώματος (συνήθως το Cloudy day ή 6000Κ επαρκεί) - όλα αυτά βελτιώνονται εύκολα στη φάση της επεξεργασίας του αρχείου.

Η πιο σαφής εντύπωση ενός θέματος άγριας πανίδας μέσα σε ομίχλη δημιουργείται όταν η ομίχλη καλύπτει το πίσω πλάνο, ενώ ο χώρος ανάμεσα στον φωτογράφο και το θέμα είναι καθαρός από υγρασία.

Φυσικά, δεν υπάρχουν κανόνες συμπεριφοράς της ομίχλης και είναι αδύνατον να σκηνοθετήσει κανείς ένα κάδρο, όπως το κάνει για παράδειγμα με τη δύση του ηλίου ή με την πανσέληνο. Το κάδρο θα προκύψει μέσα από την τυχαία και συνεχή αναδημιουργία της ομίχλης και επαφίεται στο φωτογράφο να φανταστεί το επιθυμητό σκηνικό και να το περιμένει να συμβεί - αν συμβεί.

5. Ο πάγος

Εκτός από τη βροχή, τη χιονόπτωση και την ομίχλη, το χειμώνα θα βρούμε στα βουνά μια ακόμα ιδιαίτερη συνθήκη, που μπορεί να πάρει ποικίλες μορφές: τον πάγο. Το βουνό είναι γεμάτο από παγωμένους νερόλακκους, κρυστάλλους που κρέμονται από τα βράχια, εξωγήινα σχήματα από την παγωμένη πάχνη πάνω στα αγροστώδη, κλεισμένα μέσα σε θύλακες πάγου "μάτια" των δέντρων και πολλές άλλες σχετικές δομές.

Η διαφάνεια του νερού επιβάλλει προσεκτικές δοκιμές στην έκθεση, ώστε το κεντρικό θέμα να προβάλλει ισόρροπα με το παγωμένο κέλυφος, εκφράζοντας την αντίθεση του παγιδευμένου ζωντανού υλικού μέσα στην νεκρική αγκαλιά του πάγου.

Tip
Στα παγάκια, αν οι συνθήκες το επιτρέπουν, αξίζει να δοκιμάσει κανείς την πολλαπλή έκθεση βαθμιαίας εστίασης (Focus Stacking).

6. Εξοπλισμός

Πέραν των θεμάτων που θίξαμε πιο πάνω, τα πρόσθετα υλικά που χρειάζεται ο φωτογράφος που δουλεύει σε περιβάλλον κακών καιρικών συνθηκών αφορούν σε δυο σκέλη: στην προφύλαξη του φωτογράφου και στην προστασία του εξοπλισμού από το κρύο, τη βροχή και το χιόνι.

Στις συνθήκες αυτές, η ένδυση του φωτογράφου πρέπει να είναι παρόμοια με εκείνη του ορειβάτη μέσου βουνού και συνεπώς μπορεί να αναζητηθεί στα σχετικά καταστήματα. Προφανώς δεν είναι απαραίτητα προϊόντα υπερ-υψηλών προδιαγραφών, καθότι η έκθεση στα στοιχεία είναι μικρής διάρκειας, ενώ η μηχανική φθορά μπορεί να είναι έντονη. Τα χρώματα πρέπει να είναι σκοτεινά και τα υλικά (υφάσματα, φερμουάρ, βέλκρο) να μην κάνουν θόρυβο.

Στις συνήθεις συνθήκες, η αδιαβροχοποίηση των μηχανών και των φακών αρκεί. Σε παρατεταμένη έκθεση στα στοιχεία θα χρειαστούμε αδιάβροχο κάλυμα που σκεπάζει τη μηχανή και τον φακό, καθώς μια δεύτερη μπαταρία και ένα στεγανό και ζεστό χώρο για τη μπαταρία και τις επιπλέον κάρτες μνήμης. Αν χρησιμοποιείτε εξωτερικό ηχείο - που πάντως θα έχει μικρή επιτυχία - , πρέπει προφανώς να είναι αδιάβροχο.

Κατά τη λήψη διαλέγουμε - όσο μπορούμε - μια γωνία λήψης κάθετη ή αντίθετη στην κατεύθυνση της βροχής, οπότε δεν κινδυνεύουμε να δεχθούμε σταγόνες ή νιφάδες μέσα στο παρασολέιγ του φακού.

Tip
Αν μπείτε σε φορητό hide σε πολύ χαμηλές θερμοκρασίες, σκεφτείτε την περίπτωση μιας ηλεκτρικής κουβέρτας 12 Volt, την οποία μπορείτε να ρίξετε πάνω στα πόδια σας και να την τροφοδοτήσετε - για λίγες ώρες - από την μπαταρία παρακείμενου αυτοκινήτου μεσω μπαλαντέζας.

Επίλογος

Η κούραση μιας ημέρας φωτογράφισης με κακοκαιρία δεν συγκρίνεται με εκείνη σε συνθήκες καλοκαιρίας: τα βρεγμένα ρούχα, τα παγωμένα δάχτυλα, τα συσπασμένα πόδια από την ατελείωτη αναμονή, οι συνεχείς αναθεωρήσεις στρατηγικής, η ασταμάτητη αναζήτηση θέματος, οι δυσκολίες λήψης καταλήγουν σε μια σωματική και πνευματική δαπάνη ασύγκριτα μεγαλύτερη από μια παραγωγική μέρα σε μια ευχάριστη θέση θέας ή ένα ζεστό hide.

Έτσι, η φωτογραφία κακού καιρού δεν είναι σαν την φωτογραφία σε καλοκαιρία, όπου συχνά η δεξιότητα του φωτογράφου επικεντρώνεται στη σύλληψη της στιγμής, με κύριο όπλο την ταχύτητα: στην κακοκαιρία, ο φωτογράφος προσπαθεί, μέσα από μια αργή και συχνά ταλαιπωριακή διαδικασία, να εκφραστεί μέσα από πολλαπλές επιλογές που δίνουν ένα μοναδικό, έντονα προσωπικό και εν τέλει καλλιτεχνικό αποτέλεσμα.

Κείμενο: Τ. Αδαμακόπουλος
Φωτογραφίες:Τ. Αδαμακόπουλος, Χρήστος Βλάχος, Ιωάννης Χαβελές