Εκκλησίες των Σπετσών

Κείμενο και φωτογραφίες: Τ. Αδαμακόπουλος

Παρόλο το μικρό μέγεθός τους, οι Σπέτσες φιλοξενούν περισσότερες από 50 εκκλησίες. Τουλάχιστον 20 από αυτές κοσμούν τις συνοικίες του οικισμού, ενώ δέκα ακόμα φυλάνε τις ακτές και τα ακρωτήρια του νησιού. Ένας μικρότερος αριθμός εκκλησιών βρίσκεται στην ορεινή καρδιά του νησιού, στις κορυφές και τα παλιά αγροκτήματα.

Οι ναοί της πόλης

Περισσότερες από 20 εκκλησίες υψώνουν την επιβλητική μορφή τους μέσα στον αστικό χώρο και στην άμεση γειτονία της πόλης των Σπετσών. Ο αριθμός τους καθρεφτίζει τόσο την ωρίμανση όσο και την πολυπολικότητα μιας κοινωνίας πολλών ισχυρών οικογενειών, μιας κοινωνίας που έχαιρε μεγάλου βαθμού ισότητας και ελευθεριών.

Ο πιο γνωστός ναός των Σπετσών είναι η Παναγία της Αρμάτας, πυρήνας των επετειακών εκδηλώσεων σε ανάμνηση της ναυμαχίας των Σπετσών. Ο σχετικά μικρός, μονόκλιτος ναός με την τυπική δίρριχτη κεραμοσκέπαστη στέγη είναι κτισμένος στο βραχώδες ακρωτήρι του Παλαιού Λιμανιού, κοντά στον νεότερο φάρο. Από εδώ κάθε 8η Σεπτεμβρίου - μέρα Γέννησης της Θεοτόκου - ξεκινά το θεαματικό τελετουργικό που καταλήγει στον συμβολικό "εμπρησμό" ενός μικρού - εικονικού - "Τουρκικού στόλου" στο κύριο λιμάνι της πόλης.
Ο μεγαλόπρεπος ναός του Αγίου Νικολάου είναι ο μητροπολιτικός ναός των Σπετσών. Ο ναός κτίστηκε στην αυγή του 18ου αιώνα ως καθολικό ομώνυμης μονής. Από τις αρχές του 19ου αιώνα, ο ναός αποδόθηκε στην πόλη. Τα σύμβολα του αγώνα στον περίβολο θυμίζουν ότι εδώ, στις 3 Απριλίου του 1821, τελέστηκε η λειτουργία ένταξης των Σπετσιωτών στη μόλις εκκινήσασα επανάσταση κατά των Τούρκων. Ο ναός των Ταξιαρχών βρίσκεται ψηλά στη συνοικία Καστέλι. Είναι μια μεγάλη σταυροειδής βασιλική με μικρό τρούλο με ψηλό τύμπανο.

Οι ιεροί φάροι

Ακολουθώντας την προαιώνια επισήμανση των ακρωτηρίων και την έμμεση φύλαξη των ακτών μέσα από την ίδρυση ιερών χαρισμένων στις θεότητες της θάλασσας και της άμυνας, οι χριστιανικές Σπέτσες συνέχισαν την εξασφάλιση της παράκτιας ζώνης με εικονοστάσια και μικρούς μονόκλιτους ναούς, αφιερωμένους στους αγίους της προστασίας και της αρωγής.

Πολλά από τα παλαιότερα προσκυνητάρια αυτά χάθηκαν στο πέρασμα του χρόνου. Σήμερα θα βρούμε στα νότια τους θεραπευτές Αγία Παρασκευή και Άγιους Αναργύρους, πλαισιωμένους από τους στρατιωτικούς αγίους Δημήτριο και Γεώργιο. Ο σημερινός Άγιος Γεώργιος της Ζογεριάς είναι νεότερη έκφανση του Παλιογιώργη, μικρής βασιλικής του 17ου αιώνα, τα λείψανά της οποίας βρίσκονται στην άλλη πλευρά του όρμου.

Οι ναοί του βουνού

Κοντά στην κορυφή του νησιού στέκεται ο Προφήτης Ηλίας, σε μια ωραία, επίπεδη θέση από την οποάι επιβλέπει τις βόρειες πλαγιές και το Στενό των Σπετσών. Δύο ακόμα ορεινά ξωκλήσια, η Παναγία Μυρτιδιώτισσα και η Παναγία Έλωνα, σηματοδοτούν τα δύο μεγάλα αγροκτήματα της κορυφογραμμής.

Άλλα ξωκλήσια επισημαίνουν τη θέση μικρών πηγών, όπως η Ζωοδόχος Πηγή στο Λιγονέρι ή τον πυρήνα ιδιωτικών εκτάσεων.