Κτισμένο στον ψηλότερο και πιο επιβλητικό βράχο, καλύπτοντας τη μεγαλύτερη επιφάνεια, ασφαλές σαν κάστρο και πολύπλευρο σαν κώμη, το μοναστήρι του Μεγάλου Μετεώρου είναι το πιο εμβληματικό συγκρότημα της μοναστικής πολιτείας των Μετεώρων.

Σύμφωνα με όλα τα στοιχεία, η ίδρυση της μονής Μεγάλου Μετεώρου θεωρείται το στοιχείο γένεσης της οργανωμένης μοναστικής ζωής στα Μετέωρα. Η θέση κατοικήθηκε λίγο πριν τα μέσα του 14ου αιώνα από ολιγομελή κοινότητα υπό τον Αθανάσιο τον Μετεωρίτη. Ο διάδοχός του όσιος Ιωάσαφ ήταν γιος του Έλληνοσέρβου βασιλιά της Θεσσαλίας και της Ηπείρου Συμεών Ούρεση Παλαιολόγου και εγκατέλειψε τα εγκόσμια σε νεαρή ηλικία για να ενταχθεί στην μικρή μοναστική αδελφότητα της εποχής, την οποία διεύρυνε και εδόξασε.

Το συγκρότημα της μονής αποτελείται από πολλά κτίρια, ανάμεσα στα οποία παλαιότερο είναι το καθολικό, το οποίο διασώζει σημαντικές τοιχογραφίες της μακεδονικής σχολής. Άλλα παρεκκλήσια είναι της Παναγίας (Παναγίας της Μετεωρίτισσας), του Αγίου Ιωάννη του Βαπτιστή, των Αγίων Αποστόλων, του Κωνσταντίνου και Ελένης και του Αγίου Νεκταρίου.

Η μονή είναι επισκέψιμη και αποτελεί πραγματικό μουσείο της ισοτρίας των Μετεώρων.