Βόρειο Πήλιο

Τα χωριά

Η μεγάλη έκταση ανάμεσα στις κορυφές του Πηλίου και τον Κίσσαβο καταλαμβάνεται από μια ημιορεινή ζώνη, με άμορφο αλλά περίπλοκο ανάγλυφο, όπου κρύβονται πολλοί, μικροί και εξαιρετικά διάσπαρτοι αγροτικοί, δασικοί και υδατικοί πόροι. Η τυχαία κατανομή των φιλόξενων σημείων δημιούργησε ένα σύστημα κατοίκησης χωρίς δομή και ένα ανάλογο πλέγμα επικοινωνιών. Αγκιστρωμένα στις συνθήκες αυτές, τα χωριά, τα μοναστήρια και οι αγροτικές συσπειρώσεις υπήρξαν ιστορικά λίγες και απομονωμένες.

Η γεωγραφία της κατοίκησης του Βορείου Πηλίου αντανακλά τη σκληρότητα ενός άγριου και στιφού φυσικού πλαισίου, όπου μερικοί αιώνες ανθρώπινης παρουσίας αποτυπώνονται ως αμυχές πάνω στην ιστορικότητα του τοπίου.

Το Κεραμίδι

Το Κεραμίδι απλώνεται σε υψόμετρο 350 μ. Το οικιστικό σύνολο είναι ιδιαίτερα γραφικό και έχει χαρακτηριστεί ως παραδοσιακός οικισμός. Κτίστηκε τον 16ο αιώνα σε απονομωμένη τοποθεσία, μακριά τους επιδρομείς και τους πειρατές.

Το Κεραμίδι είναι το κεφαλοχώρι του Βορείου Πηλίου: έχει περίπου 700 μόνιμους κατοίκους, ένα μέγεθος που κατά τους θερινούς μήνες αυξάνεται έντονα, λόγω του δροσερού κλίματος και της γειτνίασης με τις όμορφες παραλίες. Το χωριό παρέχει επίσης άπλετη θέα στο Αιγαίο πέλαγος και στις ακτές της Κασσάνδρας.
Άλλοτε εμπορικός και διοικητικός πυρήνας της επικράτειάς του, σήμερα το Κεραμίδι αποτελεί, μαζί με το Βένετο, τη μια από τις τέσσερις κοινότητες της Μαγνησίας που δεν έχουν ενσωματωθεί σε δήμους (οι άλλες τρεις είναι η Ανάβρα, η Μακρινίτσα και το Τρίκερι).
Το κέντρο του οικισμού διαρθρώνεται γύρω από το ναό του Αγίου Γεωργίου, μεγάλη εκκλησία του 1787, ρυθμού βασιλικής, με ξύλινη στέγη καλυμμένη με πλάκες από τοπικό σχιστόλιθο. Η εκκλησία εντάσσεται σε μια μεγάλη πλακόστρωτη πλατεία, γνωστή ως Αλωνάκι και γειτονεύει με το παλαιό κτίριο του σχολείου.
Στα γύρω πετρόστρωτα δρομάκια λειτουργούν μικρά εμπορικά καταστήματα και παραδοσιακές ταβέρνες-καφενεία, ενώ κοντά βρίσκεται το τοπικό Εκκλησιαστικό Μουσείο. Όλος ο πυρήνας του οικισμού αποτελείται από τετράγωνα διώροφα σπίτια, που τα περισσότερα κτίστηκαν στα τέλη του 19ου αιώνα και διατηρούν ακέραια τη φυσιογνωμία μιας αγροτικής παραλλαγής της πηλιορείτικης οικοδομικής παράδοσης.
Στο θαλάσσιο μέτωπο, το Κεραμίδι προσφέρει τρεις παραθεριστικές προτάσεις: την παραλία στο Καμάρι και τις παραλίες της Αγριελιάς (όπου και μικρό αλιευτικό καταφύγιο) και του Αη-Γιάννη.

Το Βένετο

Το Βένετο βρίσκεται ΝΑ του Κεραμιδίου, σε υψόμετρο 320 μέτρων και αποτελεί ένα από τα πιο απομονωμένα χωριά του Βόρειου Πηλίου. Ο οικισμός απλώνεται σε ένα προσήλιο μπαλκόνι στη βάση πυκνών δασών δρυών, καστανιάς, καρυδιάς και πλατάνων.

Διαβάστε περισσότερα για το ήσυχο αλλά πολύ ενδιαφέρον αυτό χωριό στο κεφάλαιο Το Βένετο.

Το Καμάρι

Το Καμάρι, είναι ένας μικρός παραθαλάσσιος οικισμός σε υψόμετρο 30μ. από τη θάλασσα. Αποτελεί το επίνειο του Κεραμιδίου και προσφέρει λίγες τουριστικές υποδομές.

Η Κάτω Κερασιά

Η Κάτω Κερασιά είναι ένα σχετικά μεγάλο σε έκταση χωριό, στους δυτικούς πρόποδες του Πηλίου και στην έξοδο του χειμάρρου Κερασιώτη (υψόμετρο 130 μ.). Αποτελεί πυρηνικό οικισμό του ορεινού παρακλαδιού Άνω Κερασιά (υψόμετρο 650 μ.), που καταστράφηκε στον 2ο ΠΠ και είναι σήμερα ερειπωμένο και έρημο. Η Κάτω Κερασιά ανήκει διοικητικά στο Δήμο Ρήγα Φεραίου και στην απογραφή του 2011 είχε 291 κατοίκους. Τόσο γεωγραφικά, όσο και οικονομικά, η Κερασιά σχετίζεται περισσότερο με την περιοχή της λίμνης Κάρλα και το κεφαλοχώρι Κανάλια, παρά με το Πήλιο.

Φαίνεται ότι το χωριό συγκροτήθηκε κάπου στον 17ο αίωνα, οπόταν η ζώνη γύρω από την Κάρλα δεχόταν κύματα εποχικών και μονιμότερων εγκαταστάσεων από την Πίνδο. Η θέση της Κερασιάς επισημαίνει το ρόλο της ως σταθμός εισόδου στο λαβυρινθώδες ανάγλυφο ανάμεσα στην Κάρλα και τη Μακρινίτσα και ως ζώνη υποδοχής των αγροτών του Βορείου Πηλίου που αναζητούσαν περιστασιακή απασχόληση στην Κάρλα.

Ο οικισμός είναι σήμερα περισσότερο προσανατολισμένος προς τα δυτικά, με κύριο παραγωγικό πεδίο τον αγροτικό τομέα. Πρόσφατα ιδρύθηκε στο χωριό το "Κέντρο Έρευνας και Προστασίας της αυτοφυούς Ορχιδέας στο Βόρειο Πήλιο".

Τα Κανάλια

Τα Κανάλια καταλαμβάνουν μια ομαλή έξαρση στα ανατολικά της λίμνης Κάρλα. Η θέση έχει κατοικηθεί από τα Νεολιθικά χρόνια, όπως συμβαίνει με πολλές άλλες περιοχές που γειτνιάζουν με ρηχές λίμνες. Το όνομα του χωριού μαρτυρά τη στενή σχέση του με την Κάρλα, στην οποία τα Κανάλια οφείλουν τόσο την παρατετάμενη περίοδο σταθερότητας που χαρακτηρίζει την ιστορία τους, όσο και τον κύριο πόρο στον οποίο στηρίχθηκε η ευημερία τους: την ιχθυοπαραγωγή. Στην περίοδο της ακμής τους, τα Κανάλια είχαν τρεις ιχθυόσκαλες και τα "Καρλιώτικα ψάρια" πωλούντο σε όλη τη Θεσσαλία, ακόμα και στο Βόλο.

Η αποξήρανση της λίμνης, που συνέπεσε με την περίοδο της αστικοποίησης της ελληνική υπαίθρου, έστειλε μεγάλο μέρος του πληθυσμού στο Βελεστίνο και τη Λάρισα. Μέσα σε μια περίοδο φθίνουσας σημασίας του αξίας του αγροτικού προϊόντος, τα Κανάλια κατάφεραν να διατηρήσουν μια προνομιούχα θέση, χάρη στην παραγωγή αυτοχθόνων ποικιλιών αμυγδάλου.

Σήμερα, το χωριό των 1.000 κατοίκων διατηρεί τον κομβικό ρόλο του, κυρίως χάρη στις υποδομές εκπαίδευσης που διαθέτει. Ο οικισμός φιλοξενεί την έδρα του Φορέα Διαχείρισης της Περιοχής Οικοανάπτυξης Κάρλας και λειτουργεί το Μουσείο Λιμναίου Πολιτισμού, δύο φορείς που εστιάζουν στην οικολογική σημασία και ιστορία της αναγεννημένης λίμνης.

Κείμενο και φωτογραφίες: Τ. Αδαμακόπουλος