Θηλαστικά της Ελλάδας: Οι Νυχτερίδες
Θηλαστικά της Ελλάδας
Οι Νυχτερίδες (Χειρόπτερα)
Μια ομάδα νυχτερίδες διημερεύουν στη Νάξο
Πατήστε για μεγέθυνση
Μια ομάδα νυχτερίδες διημερεύουν στη Νάξο
Οι Νυχτερίδες, χάρη σε μια σειρά ανατομικών και μορφολογικών ιδιαιτεροτήτων, είναι τα μόνα θηλαστικά με ικανότητα ενεργητικής πτήσης. Τα κύρια ανατομικά χαρακτηριστικά που επιτρέπουν την πτήση είναι η ύπαρξη μιας διευρυμένης μεμβράνης που ενώνει τα εμπρός με τα πίσω άκρα, τροποποιήσεις στα οστά και τους μύες των άκρων τους και φυσικά το πολύ μικρό μέγεθος και βάρος. Οι τροποποιήσεις αυτές είναι εμφανέστερες στα μπροστινά άκρα και χάρισαν στην ομάδα το όνομα Χειρόπτερα.
Οι Νυχτερίδες είναι θηλαστικά, δηλαδή είναι ενδόθερμα, καλύπτονται από τρίχωμα και γεννούν απροστάτευτα νεογνά που τα θηλάζουν. Σε σχέση με το μέγεθός τους, είναι ιδιαίτερα μακρόβια όντα. Είναι καθαρά νυχτόβια πλάσματα, που την ημέρα καταφεύγουν σε ήσυχες και σκοτεινές θέσεις, κυρίως έρημα κτήρια και σπήλαια. Ένα ακόμα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό τους είναι ο μηχανισμός της διαχείμανσης, συνήθως ομαδικής, σε καλυμένες θέσεις (ερείπια, εκκλησίες, στοές, σπηλιές, κουφάλες και σχισμές δέντρων), που μπορεί να διαρκέσει όλη την ψυχρή περίοδο, αλλά μπορεί και να διακοπεί εκούσια.
Οι Νυχτερίδες είναι προσαρμοσμένες στη νυχτερινή δραστηριότητα, περίοδο κατά την οποία εκτελούν το σύνολο των ενεργειών τους: μετακίνηση, κυνήγι, αναπαραγωγή, καταφυγή. Η κίνησή τους στο σκοτάδι εξυπηρετείται από την ικανότητά τους να εκπέμπουν υπέρηχους, με τη βοήθεια των οποίων κάνουν ηχοεντοπισμό μέσω της αντανάκλασης των κυμάτων πάνω σε σταθερά και κινητά στοιχεία του χώρου. Τα ίδια κύματα αποτελούν μέσον επικοινωνίας μεταξύ των ατόμων.
Στην Ελλάδα ζουν 36 είδη νυχτερίδων (12 γένη), ορισμένα από τα οποία είναι συνήθη στο αστικό περιβάλλον, κάνοντας έτσι τις Νυχτερίδες μια από τις πιο γνωστές στο ευρύ κοινό ομάδες νυχτόβιων ζώων. Άλλα είδη προτιμούν αγροτικές ή δασωμένες περιοχές.
Ο Τρανορινόλοφος (Rhinolophus ferrum-equinum)
Τρανορινόλοφος (Rhynolophus ferrum-equinum) (Φωτό: A. Bonetti)
Ο Τρανορινόλοφος (Rhinolophus ferrum-equinum) είναι η μεγαλύτερη νυχτερίδα της Ευρώπης (10-12 εκ. συνολικό μέγεθος) και η πιο διαδεδομένη στη Νότια Βαλκανική. Το όνομά του οφείλεται στη χαρακτηριστική πεταλοειδή έξαρση της ρινικής περιοχής η οποία λειτουργεί ως ‘ραντάρ’ υπερήχων, που το κατευθύνει στην πλοήγησή της μέσα στο σκοτάδι. Το σώμα του καλύπτεται από τρίχωμα σε χρώμα ανοιχτό καφέ-γκρί. Διαβιεί σε υπόγειες σπηλιές και ορύγματα, σε μεγάλο υψομετρικό εύρος από τα χαμηλά μέχρι ημιορεινές περιοχές, αλλά ενίοτε θα κουρνιάσει σε παλιά εγκαταλειμμένα ή κλειστά κτίρια. Βγαίνει για να ψάξει τροφή – κυρίως νυχτοπεταλούδες - το σούρουπο, σε περιοχές με μέτρια πυκνότητα σε δέντρα και θάμνους.
Ο Μικρορινόλοφος (Rhinolophus hipposideros)
Μικρορινόλοφος (Rhinolophus hipposideros)
Ο Μικρορινόλοφος (Rhinolophus hipposideros) είναι μια από τις μικρότερες νυχτερίδες της Ευρώπης (άνοιγμα πτερύγων έως 25 εκ. και βάρος έως 7 γρ.). Είναι από τα πιο κοινά χειρόπτερα της Ελλάδας και εξαπλώνεται σε όλη την ηπειρωτική χώρα και σε πολλά νησιά του Ιονίου και του Αιγαίου, συμπεριλαμβανόμενης και της Κρήτης. Το χειμώνα καταφεύγει σε σπήλαια και στοές ορυχείων, ενώ το καλοκαίρι αναπαράγεται σε στέγες κτιρίων και θόλους εκκλησιών, λιγότερο συχνά σε σπήλαια.
Η Μικρομυωτίδα (Myotis blythii)
Μικρομυωτίδα (Myotis blythii)
Η Μικρομυωτίδα (Myotis blythii) είναι μια μεσαίου μεγέθους νυχτερίδα, με αρκετά μεγάλα αυτιά. Εξαπλώνεται σε όλη τη Μεσογειακή ζώνη και έχει βρεθεί σε όλη την ηπειρωτική Ελλάδα, την Κρήτη και σε πολλά νησιά του Αιγαίου και του Ιονίου. Το χειμώνα συγκεντρώνεται σε κλειστούς χώρους, όπως σπήλαια, στοές ορυχείων ή σκοτεινά αδιατάρακτα κτίσματα, όπως εγκαταλελειμένες εκκλησίες.
Κείμενα: Απ. Καλτσής
Φωτογραφίες: Τ. Αδαμακόπουλος
topoguide greece
ΤΑ ΘΗΛΑΣΤΙΚΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ
Το topoguide greece είναι διαθέσιμο για συσκευές Android από το Play Store της Google topoguide greece.
Το topoguide greece είναι επίσης διαθέσιμο για συσκευές iOS (iPhone και iPad) από το App Store της Apple Topoguide Greece.
Κάθε περιοχή περιέχει έναν πλούσιο οδηγό στη γεωγραφία, τη φύση και τον πολιτισμό της περιοχής και παρέχει ενεργητική πλοήγηση κατά μήκος δεκάδων πεζοπορικών και ορειβατικών διαδρομών.
