Το Φαράγγι της Αγάλης
Τα φαράγγια της Κεντρικής Εύβοιας
Το Φαράγγι της Αγάλης
Στο σπήλαιο της Αγάλης
Το Φαράγγι της Αγάλης είναι ο γνωστότερος σχηματισμός φαραγγιού στη Δίρφυ και ο μοναδικός που διατρέχεται από καλό μονοπάτι.
Η χαράδρα διαρρέεται από την απορροή μιας μεγάλης λεκάνης που ουσιαστικά συγκεντρώνει όλα τα ύδατα της δυτικής πλευράς του κώνου της Δέλφης. Η χαράδρα της Αγάλης διανοίχθηκε από το συνδυασμό της διαβρωτικής δύναμης των πιο πάνω απορροών και της παρουσίας ενός τοπικού ρήγματος. Ακολουθώντας το συνήθη μηχανισμό γένεσης των φαραγγιών, οι απορροές της λεκάνης αναζήτησαν την ευκολότερη διέξοδο, δηλαδή τη σειρά ασυνεχειών του ρήγματος και διαβρώνοντας τα εύτρωτα πετρώματα, διέτρησαν την συμπαγή μάζα των παχειών ασβεστολίθων της πλευράς αυτής και παροχετεύτηκαν στον κάμπο.
Η είσοδος της χαράδρας
Πατήστε για μεγέθυνση
Η είσοδος της χαράδρας
Η χαράδρα διαρρέεται από ένα μικρό ποτάμι ημιμόνιμης ροής, που σχηματίζεται από τις απορροές μιας ευρείας λεκάνης, με κυριότερη ανάβλυση την πηγή Κράτεια. Η άνω λεκάνη απορροή έχει δύο κύριους κλάδους, το κυρίως ρέμα που έρχεται από το Πλατανάκι και ένα συντομότερο χείμαρρο, που περνά από το σπήλαιο της Αγάλης. Τα δύο ρέματα συμβάλλουν ακριβώς ανάντι του στενότερου σκέλους του όλου σχηματισμού, ένα πραγματικό φαράγγι που λέγεται Μεγάλη Σούδα. Το φαράγγι, που έχει μήκος 700 μ. και ελίσσεται κάτω από κάθετα τοιχώματα ύψους 200 μ., τελειώνει απότομα στον κάμπο του Αγίου Αθανασίου. Στην έξοδο του φαραγγιού η τοπική κοινότητα έχει κατασκευάσει ένα ξύλινο μονόχωρο καταφύγιο, που ωστόσο δεν λειτουργεί.
Το σπήλαιο της Αγάλης
Το σπήλαιο της Αγάλης
Στο πλάι της χαράδρας της Βοϊδοκλέφτρας και πολύ κοντά στο μονοπάτι που τη διατρέχει έχουν σχηματιστεί 2-3 σπηλαιώδεις κοιλότητες, η μεγαλύτερη από τις οποίες προσφέρει ένα ευρύχωρο, αν και μάλλον άβολο, χώρο καταφυγίου. Η σπηλιά διατηρεί ικανή σταγονορροή, η οποία έχει δημιουργήσει 3 ογκώδεις σταλακτίτες.
Βλάστηση και χλωρίδα
Το σύνολο της λεκάνης απορροής σχηματίζεται σε ασβεστόλιθο και καλύπτεται ψηλότερα από Κεφαλληνιακή ελάτη και χαμηλά από Χαλέπιο πεύκη. Και τα δυο κωνοφόρα αντιμετωπίζουν ποικιλία εδαφικών και υδατικών συνθηκών και έτσι αλλού συναντάμε συστάδες ελάτων ή πεύκων με ρωμαλέα, καλής ανάπτυξης άτομα, ενώ αλλού τα έλατα είναι στρεβλά, ασθενή και προσβεβλημένα από πυκνές αποικίες ιξού. Στη χαμηλότερη ζώνη κυριαρχεί το Πουρνάρι.
Η φαραγγώδης πύλη της λεκάνης σχηματίζεται ακριβώς στους πρόποδες του βουνού
Στις μισγάγγειες, η βλάστηση είναι τυπική παρόχθια, με μεγάλα πλατάνια στα τμήματα σχετικά χαμηλής ροής και νεαρά ομήλικα πλατάνια στα τμήματα όπου η ορμή των χειμαρρικών νερών παρασέρνει τα πάντα στις μεγάλες πλημμύρες. Στα τοιχώματα του φαραγγιού, γύρω από μεσογειακούς θάμνους, που αξιοποιούν τις μεγαλύτερες ασυνέχειες των ορθοπλαγιών, αναπτύσσονται μικρά θαμνώδη φυτά όπως τα Ptilostemon chamaepeuce, Coridothymus capitatus, Teucrium divaricatum subsp. divaricatum, Teucrium flavum subsp. hellenicum και Ephedra foeminea, ενώ ανάμεσα στα συνήθη αυτά είδη λάμπει με την πλούσια άνθισή της η Amelanchier parviflora subsp. chelmea, ελληνικό ενδημικό. Στην προσεγγίσιμη ζώνη των χαμηλών βράχων θα βούμε πολλά ενδιαφέροντα χασμόφυτα της ευβοϊκής χλωρίδας.
H Plocama calabrica είναι τυπικός έποικος των παρειών του φαραγγιού
Πατήστε για μεγέθυνση
H Plocama calabrica είναι τυπικός έποικος των παρειών του φαραγγιού
Το χαμηλότερο μέρος των παρειών του φαραγγιού έχει διαβρωθεί από την παρουσία του νερού και διανθίζεται με κοιλότητες, δακτυλογλυφές και σχισμές, ανάγλυφα που προσφέρουν θέσεις για την ανάπτυξη μια ιδιαίτερης χλωρίδας. Κοινά στα περιβάλλοντα αυτά είναι τα Plocama calabrica, Inula verbascifolia, Phagnalon rupestre, Stachys tetragona και Alyssum montanum subsp. montanum.
Το κομψότατο και ασυνήθιστο Silene multicaulis subsp. sporadum κρύβεται στις σπηλαιώδεις κοιλότητες του φαραγγιού
Σε σκιερές θέσεις εντοπίζονται το ασυνήθιστο Silene multicaulis subsp. sporadum, το ιδιαίτερο Galium melanantherum και η πανέμορφη Campanula incurva, και τα τρία ενδημικά της Ελλάδας.
Τον Ιούλιο, σε λίγες, δυσεύρετες θέσεις ανθίζει το σπανιότατο Hypericum fragile, ενδημικό της Κεντρικής και Βόρειας Εύβοιας.
melanantherum
ambrosioides
Άλλο ένα περιβάλλον με πολλά ενδιαφέροντα φυτά είναι οι σάρες, όπου θα συναντήσουμε την Alkanna graeca subsp. graeca, την Veronica chamaedrys subsp. chamaedrioides, αμφότερα ελληνικά ενδημικά, όπως και την Cephalaria ambrosioides και την Scrophularia heterophylla.
chamaedrys
subsp. chamaedryoides
heterophylla
.
Τέλος, το φαράγγι της Αγάλης είναι μια από τις θέσεις όπου εντοπίστηκε η Asperula lutea subsp. euboea, τοπικό ενδημικό taxon, που αρχικά ταξινομήθηκε ως νέο είδος (Asperula euboea). Παράλληλα, ένας απομονωμένος πληθυσμός καμπανούλας έχει αναγνωριστεί ως Campanula cymaea, τοπικό ενδημικό της περιοχής της Κύμης.
Τα πουλιά
Ο Γαλαζοκότσυφας (Monticola solitarius) προτιμά θέσεις με βράχινους σχηματισμούς
Οι ορθοπλαγιές του στενότερου τμήματος της χαράδρας είναι πολύπτυχες και περιλαμβάνουν αρκετά πατάρια, αρνητικά και κοιλότητες: το κάθετο ανάγλυφο δημιουργεί μια σειρά από απρόσιτα «καταφύγια», ασφαλή για τους ιπτάμενους φιλοξενούμενους. Έτσι, εδώ φωλιάζουν και κουρνιάζουν πολλά βραχόφιλα είδη πουλιών, όπως ο Γαλαζοκότσυφας, ο Βραχοτσομπανάκος, η Βουνοσταχτάρα, το Βραχοχελίδονο και το Κοράκι, είδη που είναι εύκολο να τα δούμε ή να τα ακούσουμε κατά την περιήγησή μας.
Ο Φιδαετός (Circaetus gallicus) αξιοποιεί τα ανοδικά ρεύματα που σχηματίζονται στις ορθοπλαγιές του φαραγγιού
Τα αρπακτικά της περιοχής - βραχοκιρκίνεζα, πετρίτες, γερακίνες, φιδαετοί - έρχονται στην Αγάλη είτε για να φωλιάσουν, είτε για να κερδίσουν άκοπα ύψος, εκμεταλλευόμενα τα ανοδικά ρεύματα που σχηματίζονται το πρωί, καθώς θερμαίνονται οι ψυχρές αέριες μάζες της χαράδρας.
Διασχίζοντας το Φαράγγι της Αγάλης
Τους υγρούς μήνες, η κεντρική ρεματιά διαρέεται από ένα βουερό ποταμάκι
Από μια εύνοια της φύσης, το φαράγγι της Αγάλης είναι βατό, χωρίς ιδιαίτερα εμπόδια. Έτσι, από εδώ περνά ο μοναδικός πεζοπορικός δρόμος από τα δυτικά προς το εσωτερικό του βουνού. Το κύριο μονοπάτι ξεκινά από τον Άγιο Αθανάσιο, περνά μέσα από τη Μεγάλη Σούδα, όπου το στενότερο σημείο αφήνει ένα βατό πέρασμα πλάτους λίγων μέτρων και μετά τα λιβάδια και την κρήνη της Κράτειας διακλαδίζεται προς το διάσελο της Γλυφάδας και προς το Λαιμό και το καταφύγιο της Δίρφυος.
Γενική εικόνα της χαράδρας της Αγάλης από ψηλά
Στο βαθμό που στο σπήλαιο Βοϊδοκλέφτρα έχει αναγνωριστεί προϊστορική κατοίκηση, είναι προφανές ότι το μοναδικό βατό πέρασμα της Μεγάλης Σούδας χρησιμοποιήθηκε από την απώτερη αρχαιότητα. Το αρχαίο αυτό μονοπάτι βελτιώθηκε στο πλαίσιο έργου ανάδειξης του φαραγγιού, ενώ όλοι οι διασκελισμοί της ρεματιάς εξοπλίστηκαν με μεταλλικές πεζογέφυρες. Η πορεία ακολουθεί το δρομάκι που εξυπηρετεί υδροληψία, η οποία δεσμεύει τις πηγές γύρω από την Κράτεια και υδροδοτεί το χωριό του Αγίου Αθανασίου (και τροφοδοτεί την πολύκρουνη κρήνη στην κάτω έξοδο του χωριού). Το δρομάκι δεν χρησιμοποιείται και μοιάζει πλέον με πεζόδρομο, ενώ ένα τμήμα του έχει επιστρωθεί με πλακόστρωτο διάδρομο.
του σπηλαίου
της Αγάλης
στο σπήλαιο
της Αγάλης
Η διαδρομή από τον Άγιο Αθανάσιο μέχρι την Κράτεια, δηλαδή η κύρια πορεία που διασχίζει το φαράγγι της Αγάλης, περιγράφεται στο κεφάλαιο Φαράγγι Αγάλης.
Η πορεία αυτή είναι μια πραγματικά δελεαστική πρόκληση για κάποιον που δεν έχει το χρόνο να ανέβει μέχρι το καταφύγιο της Δίρφυος ή το διάσελο της Γλυφάδας (και να λύσει το γρίφο της επιστροφής στην αφετηρία). Από την Κράτεια, ο πεζοπόρος μπορεί να συνεχίσει στη διαδρομή Άγιος Αθανάσιος-σπήλαιο Βοϊδοκλέφτρα-πηγή Κράτεια, που με ένα μίγμα χωματόδρομων και μονοπατιών θα τον φέρει πίσω στον Άγιο Αθανάσιο περνώντας πολύ κοντά από το σπήλαιο Βοϊδοκλέφτρα και τη θέση θέας Βράχος Αγάλης. Στο πιο πάνω κεφάλαιο η διαδρομή παρουσιάζεται ως ανάβαση.
Η κρήνη και η ποτίστρα στην Κράτεια
Η σύνδεση από την Κράτεια προς το διάσελο της Γλυφάδας περιγράφεται στο κεφάλαιο Πηγή Κράτεια - Άνω Καταφύγιο Αγάλης, ενώ η διαδρομή προς το Λειρί και το καταφύγιο της Δίρφυος παρουσιάζεταιστο κεφάλαιο Πηγή Κράτεια - Καταφύγιο Δίρφυος.
Κείμενο και φωτογραφίες: Τ. Αδαμακόπουλος
topoguide Greece
Το Φαραγγι της Αγαλης
Ο οδηγός Κεντρική Εύβοια/Δίρφυς topoguide είναι διαθέσιμος για συσκευές Android μαζί με άλλες δεκάδες περιοχές της Ελλάδας, μέσα στη γενική εφαρμογή topoguide Greece. Η Κεντρική Εύβοια/Δίρφυς topoguide περιλαμβάνεται στην ομάδα της Κεντρικής Ελλάδας. Αποκτήστε τον οδηγό Κεντρική Εύβοια/Δίρφυς topoguide ως in-app purchase μέσα από την εφαρμογή.
Ο οδηγός Δίρφυς topoguide είναι επίσης διαθέσιμος για συσκευές iOS (iPhone και iPad) μέσα από την γενική εφαρμογή πεζοπορικών περιοχών topoguide Greece. Αποκτήστε τον οδηγό Δίρφυς topoguide ως in-app purchase μέσα από την εφαρμογή.
Στην εφαρμογή, η περιγραφή του φαραγγιού της Αγάλης πλαισιώνεται από μια λεπτομερή χαρτογράφηση και ένα πλήθος διαδραστικών Σημείων Ενδιαφέροντος, που καθοδηγούν τον περιηγητή και ερμηνεύουν τα στοιχεία της χλωρίδας και της πανίδας της περιοχής.