Γεώτοποι της Δίρφυος
Γεώτοποι της Δίρφυος
Το φαράγγι της Βύθουρης
Πατήστε για μεγέθυνση
Το φαράγγι της Βύθουρης
Όλη η περιοχή της Δίρφυος καλύπτεται από ασβεστολιθικά πετρώματα, υλικό ευάλωτο στην διάλυση από τα όξινα όμβρια ύδατα. Η διάλυση των ασβεστολίθων οδηγεί στη δημιουργία ποικίλων μορφών καρστικής διάβρωσης, με πιο γνωστές μορφές τα σπήλαια, τα βάραθρα, τις καταβόθρες και τις δολίνες.
Το καρστικό υψίπεδο του Ξεροβουνίου,
όπου διακρίνεται μια επιμήκης δολίνη
Από την άλλη, η πληθώρα των υδάτινων πόρων που απορρέουν από το ορεινό συγκρότημα Δίρφυος - Ξεροβουνίου, σε συνδυασμό με τις απότομες κλίσεις, οδηγούν στη δημιουργία εντυπωσιακών χαραδρωτικών διαβρώσεων, των φαραγγιών, με κυριότερες εκφάνσεις το φαράγγι της Αγάλης, το οποίο έχει έξοδο κοντά στο χωριό Άγιος Αθανάσιος, το φαράγγι των Στροπώνων (ή Λάμαρης) καθώς και το μικρότερο φαράγγι του Χάβου κοντά στα Καμπιά. Μια σειρά άλλα φαράγγια απλώνουν τις παράλληλες τομές τους στην πλευρά που καταλήγει στο Αιγαίο, από το Μετόχι μέχρι το Λιμνιώνα.
Σπήλαια
Τα σπήλαια που εντοπίστηκαν στην ευρύτερη περιοχή της Δίρφυος κατανέμονται σε όλες τις πλευρές του συμπλέγματος. Τα πιο σημαντικά είναι η Βοϊδοκλέφτρα, το σπήλαιο Ιναμίλα (μήκος 250μ.), η Κρυσταλλοσπηλιά, η Σπηλιά του Γαλατά (μήκος 15 μ.), το σπήλαιο Philip (μήκος 45 μ.), το σπήλαιο Βρωμονέρας (ή των Κρανίων), η Μεγάλη Σπηλιά, το σπήλαιο της Αγάλης και το σπήλαιο Αγίασμα.
Στο σπήλαιο Βοϊδοκλέφτρα
Η Βοϊδοκλέφτρα είναι μια σημαντική σπηλιά, που προσπελαύνεται από διακριτή αλλά χαμηλή είσοδο, η οποία οδηγεί σε ευρύχωρο θάλαμο με ωραίο διάκοσμο. Η σπηλιά βρίσκεται στη απόκρημνη τοποθεσία, κοντά στη ράχη Βοϊδοκλέφτρα. Στο χώρο της σπηλιάς αναγνωρίστηκαν ευρήματα που βεβαιώνουν προϊστορική κατοίκηση. Η προσπέλαση της σπηλιάς περιγράφεται στη διαδρομή Άγιος Αθανάσιος-Βοϊδοκλέφτρα-πηγή Κράτεια.
Το σπήλαιο της Αγάλης
Κοντά στα Μανίκια υπάρχουν πολλές και μεγάλες βραχοσκεπές, όπως η βραχοσκεπή Τετραόροφο και η Ανάποδη Συκιά. Πολλές από τις ρηχές σπηλαιώσεις και βραχοσκεπές χρησιμοποιούνται για το στάλο ή την παραμονή κοπαδιών. Αντίστοιχα, στο αχανές και δυσανάγνωστο συγκρότημα της Σκοτεινής εντυπωσιάζει ο μικρός αλλά κάθετος σχηματισμός Αγίασμα, που στη σταγονορροή του έχουν αποδοθεί ιδιαίτερες ιδιότητες.
Το σπήλαιοβάραθρο Αγίασμα
Μικρού σπηλαιολογικού ενδιαφέροντος, αλλά ιδιαίτερης σημασίας είναι η Ανεμότρυπα στο Λαχανόλακκο. Πρόκειται για μια στενή σχισμή που βγάζει κρύο αέρα, γνωστή από παλιά στους κτηνοτρόφους της περιοχής, που την χρησιμοποιούσαν ως ψυγείο για τα τυροκομικά προϊόντα.
Σπηλαιομαντρί στη Γλυφάδα
Ιδιαίερου ενδιαφέροντος από λαογραφική αλλά και αισθητική σκοπιά είναι τα σπηλαιομαντριά που συναντάμε στη βάση όλων των μεγάλων ορθοπλαγιών, σε πολλές ρεματιές και σε πολλά φαράγγια, όπως της Βύθουρης.
Η Δρακοσπηλιά
Στη Δρακοσπηλιά, πάνω από το χωριό Μίστρος και σε υψόμετρο 950 μέτρων βρέθηκαν ίχνη κατοίκησης κατά την τελική νεολιθική εποχή, πιθανόν από κτηνοτρόφους. Στο ίδιο σπήλαιο βρέθηκαν επίσης ευρήματα των ιστορικών χρόνων, κυρίως λυκήθια και ειδώλια του 4ου αιώνα π.Χ. Θεωρείται πιο πιθανόν το σπήλαιο να ήταν τόπος ταφής παρά ιερό, αν και δεν έχουν βρεθεί σκελετοί.
Βάραθρα
Τα βάραθρα της Δίρφυος και των γύρω όγκων είναι διάσπαρτα, συναντώνται σε διάφορα υψόμετρα και βάθος τους ποικίλει από λίγα μέτρα έως 80 μ.
Τα σημαντικότερα είναι το Δίδυμο ή Απατρύπα στον Λαχανόλακκο (βάθος 75 μ.), η Τρούπα του Ρούμπι (βάθος 70 μ.), το Χάος ή Αστόχαστη Τρούπα, η Τρούπα του Χάλιουρα, η Τρούπα του Τσοκόπη, η Τρύπα Ατσιτούς (κοντά στην πηγή της Ατσιτούς, βάθος 50 μ.), η Χαμένη Σπηλιά (βάθος 52 μ.), η Τρούπα στη Λάκκα Κουλού (βάθος 42 μ. και μήκος 60 μ.), το βάραθρο Μεταλλείου (βάθος 80 μ.) και το βάραθρο Βόλαθρα (βάθος 50 μ., παρεμβάλεται αίθουσα 100 τετ.μ. με αξιόλογο στολισμό).
Στο Μαυροβούνι και στη Σκοτεινή έχουν εντοπιστεί αρκετά άλλα βάραθρα βάθους από 15 έως 75 μ. Ιδαίτερη παραλλαγή αποτελούν οι χιονότρυπες (βάραθρα που συγκρατούν χιόνι καθ' όλη τη διάρκεια του έτους, στοιχείο ιδιαίτερης σημασίας για τους κτηνοτρόφους στις άνυδρες αυτές ζώνες).
Καταβόθρες
Οι καταβόθρες της ευρύτερης περιοχής της Δίρφυος αποτελούν τους αγωγούς παροχέτευσης των επιφανειακών υδάτων μεγάλων δολινών (Καταβόθρα του Τσεκούρα, Παπασπηλιά κλπ) ή κλειστών κοιλάδων (Καταβόθρα Μανικίων, Καταβόθρα Μηλέας, Του Παπά ο Λάκκος κλπ). Όλες βρίσκονται στην υψομετρική ζώνη 700-800 μ.
Η καταβόθρα της Σκοτεινής
Οι πιο ενδιαφέρουσες καταβόθρες είναι η καταβόθρα Παπα-σπηλιά (γνωστό βάθος 100 μ.), η καταβόθρα στην Λάκκα του Τσεκούρα (βάθος περίπου 300 μ., πιθανόν τροφοδοτεί την πηγή Κολέθρα Μετοχίου), η καταβόθρα Μηλέα (βάθος πάνω από 150 μ.), η καταβόθρα Του Παπά ο Λάκκος (338 μ βάθος). Έχουν αναγνωριστεί πλήθος άλλες μικρότερες καταβόθρες, όπως η Αλέκα Τρούπα (περιοχή Μελαίνα βρύση), η καταβόθρα της Κερασιάς (τοποθεσία Κερασιά), η καταβόθρα Χιονίστρα (περιοχή Βρωμονέρα) και η καταβόθρα στου Σπίθα.
Η καταβόθρα των Μανικιών είναι η βαθύτερη της Εύβοιας και μία από τις πιο εντυπωσιακές καταβόθρες της Ελλάδας. Η καταβόθρα και συγκεντρώνει τα νερά της λεκάνης Μελαίνας. Έχει εξερευνηθεί διαδρομή περίπου 1.7 χλμ., που καταλήγει σε αίθουσα πολύ μεγάλων διαστάσεων με λίμνη.
Δολίνες και ουβάλες
Η βορειότερη και βαθύτερη από τις δύο δολίνες της κορυφής της Δίρφυος
Μια δεκάδα μεγάλες χωνοειδείς δολίνες διαμορφώνουν το ανάγλυφο πάνω στη στέψη και τις πλαγιές της κορυφής της Δίρφυος, τη Δέλφη. Είναι ενδιαφέρον να παρατηρήσει κανείς την αντίθεση στις συμμετρικές δολίνες του οροπεδίου της κορυφής και τις ασύμμετρες κοιλότητες των πλαγιών. Η ασυμμετρία οφείλεται στο ότι η διάνοιξη της διάκλασης που παροχετεύει τις απορροές και κατά συνέπεια και τα προϊόντα διάλυσης της δολίνης, αποκλίνει προς την κατεύθυνση της μέγιστης κλίσης.
Μια ομάδα από συνεχόμενες δολίνες στο Ξεροβούνι
Αντίστοιχα, η κορυφογραμμή του Ξεροβουνιού είναι κατάσπαρτη από συνεχείς αλλά διακριτές δολίνες, άλλες πολύ βραχώδεις, ως αποτέλεσμα της κατακρίμνισης των παρειών και των πυθμένων, και άλλες ομαλές. Τα μεγαλύτερα καρστικά βυθίσματα, που συνήθως προέρχονται από τη συγχώνευση μικρότερων δολινών, λέγονται ουβάλες: τέτοιους σχηματισμούς συναντάμε στην ανώτερη ζώνη του Ξεροβουνιού.
Η νοτιότερη από τις δύο δολίνες της κορυφής της Δίρφυος
Φαράγγια
Εποπτεύοντας το φαράγγι της Αγάλης
Η πληθώρα των υδάτινων πόρων που απορρέουν από το ορεινό συγκρότημα Δίρφυος - Ξεροβουνίου, σε συνδυασμό με τις απότομες κλίσεις και την επικράτηση των ευδιάβρωτων ασβεστολιθικών πετρωμάτων της περιοχής, οδηγούν στη δημιουργία εντυπωσιακών χαραδρωτικών διαβρώσεων, με κυριότερες εκφάνσεις τα φαράγγια, όπως των Στροπώνων (ή Λάμαρης), της Βύθουρης και της Πετάλης προς το Αιγαίο και της Αγάλης, που έχει έξοδο κοντά στο χωριό Άγιος Αθανάσιος και το μικρότερο φαράγγι του Χάβου κοντά στα Καμπιά.
Το φαράγγι της Αγάλης είναι ο γνωστότερος σχηματισμός φαραγγιού στη Δίρφυ. Διανοίγεται στις δυτικές απολήξεις της Δίρφυος και προφανώς αξιοποιεί κάποιο τοπικό ρήγμα ή ασυνέχεια των κατά τ' άλλα συμπαγών και παχειών ασβεστολίθων της πλευράς αυτής. Η χαράδρα διαρρέεται από ένα μικρό ποτάμι ημιμόνιμης ροής.
Το φαράγγι των Στροπώνων αναπτύσσεται κάτω από το ομώνυμο χωριό και διατρέχεται από ρέμα που εκβάλλει στο Αιγαίο. Τα πρανή του φαραγγιού είναι απότομα.
Το φαράγγι της Βύθουρης εκτείνεται στο μεσαίο σκέλος της χαράδρας της Βύθουρης. Η χαράδρα καταλήγει στην άγρια παραλία της Βύθουρης.
Το φαράγγι της Πετάλης αποτελεί τμήμα της χαράδρας της Κακομάρως, που καταλήγει στην παραλάι της Πετάλης. Τα τοιχώματα του φαραγγιού είναι μικρού ύψους, η διάσχισή του ωστόσο περιλαμβάνει διαδοχικά πεσίματα, που κάνουν απαραίτητη τη χρήση ειδικού εξοπλισμού.
Το φαράγγι του Χάβου έχει διανοιχθεί στην ασβεστολιθική μάζα κάτω από τα Καμπιά, από τη διάβρωση του ρέματος των Καμπιών. Στο κάτω μέρος του βραχώδους σχηματισμού κρύβεται η εκκλησία της Αγίας Κυριακής και ο διαμορφωμένος χώρος αποτελεί αγαπημένο σημείο συνάθροισης των Καμπιωτών.
Κείμενο και φωτογραφίες: Τ. Αδαμακόπουλος
Στο παρόν άρθρο, πολλά στοιχεία για τα βάραθρα και τις καταβόθρες προέρχονται από τη δημοσίευση του Θ. Θεοδοσιάδη, μέλους του ΣΠ.ΕΛ.Ε.Ο, "Το καρστικό πεδίο Μαυροβουνίου-Σκοτεινής" (2008).
topoguide Greece
Οι γεώτοποι της Κεντρικης Ευβοιας
Ο οδηγός Κεντρική Εύβοια/Δίρφυς topoguide είναι διαθέσιμος για συσκευές Android μαζί με άλλες δεκάδες περιοχές της Ελλάδας, μέσα στη γενική εφαρμογή topoguide Greece. Η Κεντρική Εύβοια/Δίρφυς topoguide περιλαμβάνεται στην ομάδα της Κεντρικής Ελλάδας. Αποκτήστε τον οδηγό Κεντρική Εύβοια/Δίρφυς topoguide ως in-app purchase μέσα από την εφαρμογή.
Ο οδηγός Κεντρική Εύβοια/Δίρφυς topoguide είναι επίσης διαθέσιμος για συσκευές iOS (iPhone και iPad) μέσα από την γενική εφαρμογή πεζοπορικών περιοχών topoguide Greece. Αποκτήστε τον οδηγό Κεντρική Εύβοια/Δίρφυς topoguide ως in-app purchase μέσα από την εφαρμογή.
Είναι πολύ ενδιαφέρον ότι το topoguide Greece έχει τη δυνατότητα ταυτόχρονης απεικόνισης πέντε περιοχών, επιτρέποντας έτσι την συνολική προβολή πολλών περιοχών της Κεντρικής Ελλάδας και την εύκολη εναλλαγή των διαδρομών, των εκατοντάδων Σημείων Ενδιαφέροντος και των δεκάδων σελίδων του οδηγού με τις αναρίθμητες φωτογραφίες.