Εκκλησίες του Ελικώνα

Εκκλησίες του Ελικώνα

Κείμενο και φωτογραφίες: Τ. Αδαμακόπουλος

Ελικώνας topoGuide
Ελικώνας topoGuide: Άγιος Ιωάννης Αβούρκου, στη λεκάνη της αρχαίας Στείριδας

Στην περιοχή του Ελικώνα διατηρούνται πολλές και αξιόλογες βυζαντινές εκκλησίες. Αξιοσημείωτος είναι ο αριθμός των βυζαντινών εκκλησιών στην περιοχή της Άσκρης, στη Θίσβη και στη ζώνη επιρροής της μονής Οσίου Λουκά.

Ελικώνας topoGuide
Ελικώνας topoGuide: Ο ναός του Χριστού στην Άσκρη

Η βυζαντινή ιστορία της περιοχής της Άσκρης συνδέεται με την μακραίωνη αίγλη του ιερού των Μουσών, που ήταν ενεργό μέχρι και τα χρόνια της ρωμαιοκρατίας. Η ανάμνηση του αρχαίου ιερού, σε συνδυασμό με τα φυσικά χαρίσματα της κοιλάδας, συνηγόρησαν στην άνθιση μιας πραγματικής ημιορεινής κώμη, που ονομάστηκε Παναγιά και έφτασε να έχει 1300 κατοίκους. Η Παναγιά φιλοξένησε την έδρα της επαρχίας Θεσπιών και ταυτόχρονα την έδρα της επισκοπής Θεσπιών. Σε όλη την ευρύτερη περιοχή κτίστηκαν πολλές εκκλησίες, μερικές πάνω σε ερειπωμένους αρχαίους ναούς ή με χρήση αρχαίων μελών. Το σημαντικότερο βυζαντινό μνημείο της περιοχής είναι ο ναός του Χριστού, κτίσμα του 9ου ή 10ου αιώνα, που αναστηλώθηκε το 1969.

Ελικώνας topoGuide
Ελικώνας topoGuide: Η αψιδωτή κόγχη του ιερού του Αγίου Λουκά στη Θίσβη

Αντίστοιχα, η Θίσβη διατηρεί σε όλη τη βυζαντινή περίοδο τη μεγάλη σημασία της στο παραγωγικό σύστημα της νότιας Βοιωτίας, που τοπικά βασίζεται τόσο στην αγροτική παραγωγή (κρασί, λάδι και σιτηρά), όσο στη συλλογή και κατεργασία της πορφύρας, της πολύτιμης ύλης για τη βαφή των υφασμάτων. Διατηρώντας το μεταφορικό πλεονέκτημά της, τη διέξοδο προς τον όρμο του Αγίου Ιωάννη, που εκτός από ασφαλές λιμάνι υπήρξε και χώρος λειτουργίας αρχαίων βιοτεχνιών κατεργασίας της πορφύρας, η Θίσβη παρέμεινε μια ακμαία κώμη και έκτισε ανάλογα πολλές εκκλησίες. Θεωρείται ότι η κώμη λεγόταν Καστόριο στα βυζαντινά χρόνια και ότι η μεγάλη - ερειπωμένη σήμερα - βασιλική του Αγίου Λουκά ήταν το καθολικό της ομώνυμης επισκοπής. Πέραν του Αγίου Λουκά, μέσα στον οικισμό έχουν εντοπιστεί, σε ερειπιώδη κατάσταση, αρκετές ενδιαφέρουσες εκκλησίες εκείνης της λαμπρής περιόδου.

Ελικώνας topoGuide
Ελικώνας topoGuide: Ο Άγιος Γεώργιος Λάκκας, στη λεκάνη ανάμεσα στη μονή Οσίου Λουκά και το Κυριάκι

Το τρίτο μεγάλο κέντρο βυζαντινής ναοδομίας είναι η περιοχή της Λάκκας Στειρίου, μια λεκάνη με πλούσια εδάφη και υδροφορία που περιβάλει το βράχο της ακρόπολης της αρχαίας Στείριδας. Η εκκλησιαστική ιστορία της Λάκκας ξεκινά με την εγκατάσταση του Όσιου Λουκά σε ένα ταφικό κοίλωμα της αρχαίας ακρόπολης και συνεχίζεται με την ίδρυση της περίφημης μονής, που φέρει το όνομά του. Τους επόμενους αιώνες, στην ευρύτερη περιοχή κτίστηκαν αρκετές ενδιαφέρουσες εκκλησίες, στις μεγαλύτερες από τις οποίες βρίσκουμε επιρροές από την αρχιτεκτονική μορφή του καθολικού της μονής Οσίου Λουκά, ενώ και οι μικρότερες αποτελούν κομψοτεχνήματα της αρμονίας και της επιμέλειας που χαρακτηρίζει τη μεσοβυζαντινή περίοδο.

Ελικώνας topoGuide
Ελικώνας topoGuide: Λείψανα του μεσοβυζαντινού κοιμητηριακού ναού του Αγίου Γεωργίου στη Ξηρονομή

Φωτογραφίες και περιγραφές εκκλησιών της περιοχής του Ελικώνα περιλαμβάνονται στον οδηγό Ελικώνας topoguide.

Ο οδηγός Ελικώνας topoguide είναι διαθέσιμος για συσκευές Android μαζί με άλλες δεκάδες περιοχές της Ελλάδας, μέσα στη γενική εφαρμογή topoguide Greece. Ο Ελικώνας topoguide περιλαμβάνεται στην ομάδα της Κεντρικής Ελλάδας. Αποκτήστε τον οδηγό Ελικώνας topoguide ως in-app purchase μέσα από την εφαρμογή.

Ο οδηγός Ελικώνας topoguide είναι επίσης διαθέσιμος για συσκευές iOS (iPhone και iPad) μέσα από την γενική εφαρμογή πεζοπορικών περιοχών topoguide Greece. Αποκτήστε τον οδηγό Ελικώνας topoguide ως in-app purchase μέσα από την εφαρμογή.

Είναι πολύ ενδιαφέρον ότι το topoguide Greece έχει τη δυνατότητα ταυτόχρονης απεικόνισης πέντε περιοχών, επιτρέποντας έτσι τη συνολική προβολή πολλών περιοχών της Κεντρικής Ελλάδας και την εύκολη εναλλαγή των διαδρομών, των εκατοντάδων Σημείων Ενδιαφέροντος και των δεκάδων σελίδων του οδηγού με τις αναρίθμητες φωτογραφίες.