Αρκαδικά Μονοπάτια
Όρος Τετράζι

Τα χωριά του Λύκαιου

Οι Χράνοι

Η τοποθεσία

Οι Χράνοι είναι κτισμένοι σε υψόμετρο 520 μ., πάνω σε έναν λοφώδη βραχίονα που συνδέεται ορεογραφικά με το Τετράζι, μέσω του λαβυρίνθου ραχών της περιοχής του Ίσαρη. Το χωριό κρύβεται σε μια μεσημβινή πτυχή του αναγλύφου και έτσι ο ελεύθερος ορίζοντάς του είναι προς τη Μεσσηνία και την κοιλάδα του Χάραδρου, του μικρού ποταμού που πηγάζει στην Αγία Θεοδώρα του Βάστα και συμβάλει με τον Πάμισο.

Η θέση των Χράνων είναι πραγματικά σοφά διαλεγμένη: είναι ταυτόχρονα αθέατη και ηλιόλουστη, κοντά σε πηγές που τροφοδοτούν το χωριό και ανάμεσα σε δροσερές ρεματιές που αρδεύουν ακούσια τα μποστάνια και τις καρυδιές του, χωμένο σε μια ομαλή αγκαλιά και παράλληλα δίπλα σε μια ράχη που βιγλίζει το τέλος της Αρκαδίας και τις ευκαιρίες της Μεσσηνίας. Άλλοτε εξυπηρετούμενοι από τη σιδηροδρομική γραμμή Πελοποννήσου, σήμερα οι Χράνοι είναι δίπλα στον νέο αυτοκινητόδρομο Κορίνθου-Καλαμάτας, παραβάλλοντας τα πολύτοξα πέτρινα γεφύρια του τραίνου με τις κομψές κοιλαδογέφυρες της μεγάλης οδικής διαγωνίου του Μωρηά.

Ένας μικρός γαλαξίας χωριών

Μέλος ενός μικρού γαλαξία οικισμών - Χειράδες, Παραδείσια, Φαναΐτι, Δερβένι, Νεοχώρι και Χρούσα - που αν και απλώνονται στο περίγραμμα του λεκανοπεδίου της Μεγαλόπολης διατηρούν το χαρακτήρα της ορεινής οικονομίας, οι Χράνοι έχουν το προνόμιο να είναι το τελευταίο προπύργιο του αρκαδικού κόσμου προς την απέραντη θάλασσα των ελαιώνων, τις δαντέλες των ακτών και τα πολύβουα κεφαλοχώρια της Μεσσηνίας. Από τη ορεινή θέση του το χωριό αγναντεύει τους άλλους Χράνους της Μεσσήνης, παραθαλάσσιο οικισμό κοντά στο Πεταλίδι.

Στενά συνδεδεμένοι με το ορεινό κεφαλοχώρι της περιοχής, το Ίσαρη, οι Χράνοι είναι ένας παλιός αγροτικός οικισμός μεσαίου μεγέθους - στην εποχή της ακμής του έφτασε τους 800 κατοίκους - που διατήρησε μέρος της δημογραφίας του χάρη στην στήριξη που του παρείχε η λειτουργία της σιδηροδρομικής σύνδεσης Τρίπολης – Καλαμάτας. Η ύπαρξη σταθμού μέσα στον πυρήνα του χωριού χάρισε στους Χράνους σημαντική επιβατική κίνηση από τους κατοίκους όλων των γύρω οικισμών, συνεχείς μεταφορτώσεις προϊόντων και κυρίως εύκολη εσωτερική μετανάστευση στα μεσσηνιακά χωριά για εργασία, που και αυτό με τη σειρά του δημιούργησε ένα ευρύ φάσμα συγγενικών σχέσεων. Ο έρημος σήμερα - αλλά όχι ερειπωμένος - σταθμός και οι δυο σιδηροδρομικές γέφυρες εκατέρωθεν του χωριού θυμίζουν αυτή την περίοδο αισιοδοξίας και εξωστρέφειας.

Την εποχή της ακμής τους και χάρη στην επίδραση των αντίστοιχων δραστηριοτήτων των γειτονικών μεσσηνιακών χωριών, οι Χραναίοι επιδόθηκαν στην καλλιέργεια της ελιάς και της συκιάς και λειτουργούσαν ελαιοτριβεία και απεντομωτήριο σύκων, ενώ οι άφθονες μουριές τροφοδοτούσαν μια αξιόλογη σηροτροφία. Στα νότια, απλώνονταν τα αροτριαία κτήματα και τα αμπέλια, που ολοκλήρωναν την παραγωγική γραμμή τους στους νερόμυλους και τους ληνούς του χωριού.

Ο σιδηρόδρομος και αργότερα οι μονάδες της ΔΕΗ πρόσεφεραν μερικές θέσεις εργασίας, δημιουργώντας ένα μικρό αλλά πολύτιμο τριτογενή τομέα. Τις λιτές αλλά και πιο φωτεινές εκείνες εποχές, στις 9 Μάη κάθε χρονιάς, το χωριό ξανάκουγε τη φωνή του στο πανηγύρι του ΑϊΝικόλα στου Σπαρτινού.

Αν και διατηρεί κάποια μόνιμη κατοίκηση - τόση που να συντηρεί δυο καφενεία - οι Χράνοι αναβιώνουν πραγματικά το Δεκαπενταύγουστο, με την ευκαιρία της γιορτής και του πανηγυριού της Παναγίας, όταν το επισκέπτονται οι καταγόμενοι που ξανανοίγουν τα ανακατασκευασμένα προγονικά σπίτια. Εκείνες τις λίγες μέρες, παιδιά και μεγάλοι, ζωντανεύουν το τελετουργικό της απογευματινής βόλτας από τη γέφυρα του Σιώρη μέχρι την πλατεία και το σταθμό, ή και λίγο παραπάνω στο ανακαινισμένο δημοτικό σχολείο, στον Αηλιά, την Κρυάβρυση, την Αγία Παρασκευή ή την Κάτου Βρύση.

Το 2021, στους Χράνους απογράφονται 119 κάτοικοι, ο μεγαλύτερος πληθυσμός στην περιοχή.

Εκκλησίες των Χράνων

Η ενοριακή εκκλησία του χωριού είναι αφιερωμένη στην Παναγία. Ο κοιμητηριακός ναός είναι μια κομψή τρουλαία βασιλική αφιερωμένη στον Άγιο Γεώργιο. Αρκετά άλλα ξωκλήσια κοσμούν τον αγροτικό χώρο του οικισμού.

Διαβάστε περισσότερα για τις εκκλησίες των Χράνων στο κεφάλαιο Εκκλησίες του Λύκαιου.

Πεζοπορία γύρω από τους Χράνους

Εκτός τους πιο πάνω περιπάτους μέσα στο χωριό, μια μεγαλύτερη, αλλά πολύ ενδιαφέρουσα περιπέτεια είναι η πορεία πάνω στην - εκτός λειτουργίας, εδώ και δεκαετίες - σιδηροδρομική γραμμή μέχρι τη γέφυρα του Σαφλά και το σταθμό του Ίσαρη, φτωχό πλέον μάρτυρα μιας άλλης εποχής.

Η σύνδεση με την κυκλική διαδρομή των Αρκαδικών Μονοπατιών γίνεται μέσω της διαδρομής Χράνοι-Αγία Θεοδώρα Βάστα, που είναι ήδη βατή και πρόκειται να βελτιωθεί και να σημανθεί.

Πληροφορίες: Θανάσης Βασιλόγιαννης
Κείμενο & φωτογραφίες: Τ. Αδαμακόπουλος